1 - тапсырма. Екі ұқсас мәтінді оқу, сөздікке сүйене отырып түсіну. 1 мәтін Аса тиімді гаджеттердің бірі Sikker болуы әбден мүмкін. Бұл гаджеттің жұмыс істеу ерекшелігі сол – білезіктің бірі баланың, екіншісі – анасы мен әкесінің қолына тағылады. Bluetooth арқылы баланың хал – ахуалы жайлы мәлімет білезіктің бетіне шығу арқылы ата – аналарға беріледі. Соның арқасында олар балаларының жағдайын ұдайы бақылауда ұстап отыра алады. Қажет болған жағдайда көмек көрсете алады. Гаджеттің қызметі арқылы баланың жүрек соғысын да бақылап отыруға мүмкіндік бар екен. Ата – ана балаларының дауысын естіп қана қоймай, онымен сөйлесе алатын да көрінеді. Білезік базалық станция арқылы күні бойы қуаттандырылып отырады. 2 мәтін Астаналық өнертапқыш Серікбол Шәймардан өздігінен тербелетін бесік ойлап тапты. Баланың дауысына қарай қозғалатын құрылғы дене қызуы мен жаялық дымқылдығын өлшеп тұрады. Ол тербелетін бесік жасап шығуға 6 жыл уақытын жұмсаған. Smart Бесік ұзындығы – 100, ені – 40, биіктігі – 60 см. Бесікте баланың жағдайынан хабар беретін бірнеше құрылғы бар. Оның бірі бөбектің дене қызуын бақыласа, екіншісі жаялықтың ылғалдылығын анықтайды. Егер баланың қызуы бөлме температурасынан түсіп не асып кетсе: «Балаңыз тоңып қалды» немесе «Балаңыз ауырып қалды» деген дыбыс ескерту айтады. Бесік тербелгенде қондырғыға егізілген «Бесік жырын» ойнатып қоюға болады. Smart Бесік ата – анаға тек көмекші емес, сонымен бірге тәрбие құралы да болады. 2-тапсырма. «Қос диаграммаға» сала отырып мәтіндердің үзінділерін салыстыр. 1 Ортағын, білезік пен бесіктің артықшылықтарын жазады.

8.Т.Әбдіковтың шығармасының "Қонақтар"деп аталу себебі - ата- анасына жылына бір рет соғып,қонақ болып кететін Сапабектің отбасымен ауылға келуіне байланысты.Курорттан келе жатып,жолай туған үйіне қонақ болып,соғып кететін Сапабектің ісіне қарт әкенің көңілі толмайды.Жалғыз ұлдың қара шаңыраққа ие болып,ата-анасына қомқор болғанын қалайды.Өкінішке орай жалғыз ұл қонақтап,үйіне қайтып кетіп,ата-анасының үмітін өшіріп,разылығын алмайды.

9.А.С.Пушкин "Ескерткіш"өлеңінде өз шығармасының басқа тілдерге тарайтынына кәміл сенді.

Я памятник себе воздвиг нерукотворный,

К нему не зарастет народная тропа.

Вознесся выше он главою непокорной,

Александрийского столпа.

Слух обо мне пройдёт по всей Руси великой,

И назовет меня всяк сущий в ней язык.

И гордый внук славян и финн и ныне дикой,

Тунгус и друг степей калмык.

Ол өлеңінде: адам қолынан келмейтін ескерткіш орнаттым.Александрийа мұнарасынанда биік,асқақтап тұр.Бұл өлеңмен орнатылған ескерткіш,сондықтан менің жаным өлмейді.Халқым мені әр күн ардақтап есіне алады.Дауысым Ресейдің түкпір -түкпіріне жетіп,славян елдерінің ұрпақтары,тіпті тұңғыс,қалмақтар менің атымды айтып жүреді,-деген.

10. Бұл өлең жолдары тәуелсіздікке арналған.Тәуелсіздік алғалы еркінбіз,еркін сөйлей аламыз,ешкімге тәуелді емеспіз.Ешкім көкірегімізден итеріп,ешкім біздің көзімізді шұқымайды,-деп бостандық алған күнді жырлап,кең байтақ өз жерімізде еркін өмір сүретініміз айтылған.

Экологиялық қауіпсіздік орталығы БАҚ өкілдерінің назарына ілігіп, қоғамда үлкен пікірталас тудырған түйткілдердің ондығын тізіпті. Олқылықтар ондығын облыс орталығындағы көлік санының шамадан тыс артуы дейтін мәселе түйіндеп тұр. Статистикаға сенсек, Өскеменде тіркелген көліктердің саны 100 мыңнан асып кеткен. Экологтар бұл мәселе БАҚ назарынан тыс қалғандықтан ғана соңғы орында тұр деген пікірде. Ал тұрғындар тарапынан орталықтың сенім телефонына қоғамдық көліктердің экология талаптарына сай еместігі туралы шағымдар көптеп түсіпті.

9 орында судың ластануы тұр. Бұл тақырыпқа журналистер енді-енді қалам тербеп жүр. Ақпан айында Ертістің бірнеше бөлігінен өндірістік дақтар байқалуы ел арасында да қызу талқыланған болатын, - дейді экологиялық қауіпсіздік орталығының маманы Елена Полянская. Әйгілі Марқакөлдің суы да лайлана бастағанын жергілікті сайттар жарыса жазған.

8 орынды Май АҚ-ның зауытында болған өрт жеке дара иеленіп тұр. Мұнда өндірістік апат, болып, салдарынан бір адамның қаза тапқанын жазғанбыз.

7 орында - Ядролық отын банкі. Бұл тақырып өткен жылғы рейтингте төртінші орыннан көрінген. Биыл оның айналасындағы әңгіме саябырсыған сыңайлы. Дегенмен, Үлбі металлургиялық зауытының жоғары байытылған уранды қауіпсіз отын ретінде қайта өңдеп жатқанына сақтықпен қарайтындар әлі де көп.

6 орында - Топырақтың ластануы. Аталмыш тақырып тұңғыш рет өзекті ондыққа кіріп отыр. Теміржол бойында мазуттың жиі төгілуі, Өскемен эылу электр орталығы ЖШС кәсіпорнының Май көлшігін өз қаражатымен жоюы елді алаңдатқан.

5 орынға өлексе тақырыбы шығыпты. Бұл да рейтингтегі тың тақырып. Жыл басында әуелі Ертіс өзенінде үйректердің жаппай қырылуы жұртты елең еткізген еді. Восточное ауылындағы депутаттың шошқа өлексесін көшеге тастауы да көптеген пікірталастарға себепкер болды. Катонқарағай ауданында мал көмілген орыннан қарасан жұғуы, оның адам ажалына соқтыруы да тақырыптың өзектілігін арттырған.

4 орында трамвай паркінің тағдыры тұр. Парктің иесі ауысқанымен, мәселенің шешілмеуі күні бүгінге дейін ұдайы көтеріліп жүр.

Рейтингтің үшінші орнында биыл тағы да көгалдандыру мәселесі тұр. Облыс орталығындағы саябақтардың жеке меншіктен мемлекет балансына өтуі, қала маңындағы жағажайларды талапқа сай жарақтау мәселелері БАҚ тарапынан жиі көтерілген.

Ауаның ластануы мәселесі 2 орында.

Бұл орайда ресми органдар мен кәсіпорындар түрлі жағымды сандарды ұсынғанымен, қаланың көк түтіннің құшағынан арылмауы тұрғындарды алаңдатып отыр. Новаторлар көшесінен біртүрлі күлдің табылуы мәселеге май құя түсті, - дейді мамандар.

Олқылықтар ондығының бірінші сатысына биыл күресіндер тақырыбы шығып отыр. Жаңа жылдан бастап Қоқыс полигондарына төгілетін қалдықтардың тізімі қысқаратыны, тұрмыстық қалдықты сұрыптап төгу, халықтың жаңашылдыққа дағдылануы жүздеген мақала мен бейнесюжеттерге арқау болған еді.

Биылға рейтингке радиациялық ластану мәселесі кірмей қалды. Дегенмен, Коммендант өзенінің бойын абаттандыру, медициналық қалдықтарды көму тақырыптары өзектілігін жойған жоқ, - дейді Елоена Полянская.