Жер, Ай, Күн- ғарыштық денелер. Олар ғарыш кеңістігінде орналасқан. Күн- Жерге ең жақын орналасқан жұлдыз. Ол- лаулап жанып тұратын ғаламшар. Ғаламшарлар- Күннің төңірегін айналып жүретін ірі аспан денелері. Ғаламшар немесе планета латын тілінде (planetes) аударғанда «кезбе жұлдыз» деген мағына береді. Күнді 8 ірі ғаламшар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун айналып жүреді. Осылардың бәрі Күн жүйесінің құрамына «9 ғаламшар енеді» деген тұжырым болған. Ұзақ жылдар пікірталастан кейін дүниежүзі ғалымдары шағын ғаламшар- Плутонды жұлдыздар қатарына қосты. Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар- Меркурий(Болпан Ол күнді тез айналып шығады. Оның бетіндегі күндізгі температура +400̊ С-қа дейін жетсе, алтүнде шамамен -200̊С-қа төмендейді.Диолог құрау керек надо сдать умоляю

1)Ақ айдынға салып бақыт кемесін,
Жарқын жүзбен қуанышпен келесің,
Құтты болсын жетпіс бесіңіз, әжетай,
Өзіңізді бір құдайым демесін.
Бәйтерексіз жапырығы жайқалған,
Барша жұртқа жақсылығын байқалған.
Есен болсын ұрпағынңыз көрінген.
Ән қалықтап, күй төгілсін төріңнен,
Бақ орнасын әрдайым басыңызға.
Жас қосылсын, әжетай, жасыңызға,
Амандықпен жетіңіз жүзге қарай!                                                                      2)Әжеме кетсем жұғысып,
 Тапқандай болам сөз кенін.
 Ертегін қызық ұғысып,
 Тыңдаймыз көзбен көргенін.

Әже туралы өлеңдер.

Әже

   І

Тоқыпты әжем алаша,

Бояуы қынық тамаша.

Көктемгі кемпірқосақты

Әжеміз жерге жасапты.

   ІІ

Әже, әже, жатпашы,

Ауыр ойға батпашы.

Болайын мен дәрігер,

Десең; «Шипа дәрі бер!» -

Дәрі жасап берейін,

Бәрін жасап берейін.

Ауыртпаймын әжемді,

Ауырмайсың, әже, енді.

   ІІІ

Ауылға шақырған кім?

Біздің Бәпи  әже.

Сусынға ішкізгені не?

Қымыз, тары көже.

Не жегізді сыйлап?

Балқаймақ пенқұймақ...

   М.Әлімбаев

Әжесінің сабағы

Ойыншықтың жиып ап жана түрін,

Түсіндірді ұлына ол ақырын:

Болса егер де қоянда қанша құлақ,

Соншасының мысықта болатынын.

Сәбилердің мінезі десек түрлі,

Қызықтырмас дәл мұндай есеп кімді:

Болса егер де сиырда қанша мүйіз,

Құлағы сонша екен есектің де.

Тағы айтады ұлына ойланып ап,

Болса егер де қанша доп қолда мына:

«Адамда да сонша бас бар, - дейді ол,-

Тек онымен болмайды ойнауыңа!»

           Ж.Нәжімеденев

Аналардың анасы

Әпкем - әже баласы,

Әкем - Әже баласы.

Апамыздың ағасы –

Ол да әжемнің баласы.

Анам дейді мамашым:

Әже деген шамасы –

Аналардың анасы.

           Ә.Табылдиев

Әжем туралы әңгіме

Саусағы сары ала жүзікті,

Әрдайым жайдары,

Жаз өнді,

Көп ертек білетін қызықты

Көрсеңдер аяулы әжемді!

Әлдекім әжемнің шашына

Әдейі бор жағып қойғандай.

Кимешек тартқандай басына

Болады ақша бұлт қонғандай.

Куәгер кешегі заманға,

Әжеңнен кәрі адам жоқ дейді.

Ал жасын анықтап санауға

Қолынан түспейді жүргенде

Бұрышқа апарып қояды

Даладан бөлмеге кіргенде.

           Қ.Баянбаев

Әже

Сығырайған көзі көрінбей

Томар-томар былшықтан,

Отырса, бойы аспайды

Қолындағы ұршықтан.

Алдындағы көженің

Көрінбес беті қылшықтан.

Көжесін татпай әженің,

Жан болмайды құр шыққан?!

Сендер де тыңда, тентектер,

Тыйылып біраз шолжақтан.

                             М. Жұмабаев