COP 140Аты жөні:1-тапсырма. Мәтінді оқы. (пречинстЙne текстуҒарышты ең алғаш зерттеген Аристотель. Аристотель ең біріншіболып Жердің шар тәріздес екенін айтты. Галілео Галилей болса телескопойлап тапты. Жердің Күнді айналатынын айтты. Күнді 8 ғаламшарайналады. Күнге ең жақын орналасқан - Меркурийї планетасы. Сондықтаноның температурасы өте жоғары. Күн жүйесіндегі екінші планета Шолпандеп аталады. Онда үнемі жел согып тұрады. Жер - үшінші планета. Жерауасы мен суы бар жалгыз галамшар. Жердің серігі бар. Ол – АЙ.Мәтін мазмұны бойынша 3 сурак курастыр. (Состеге 3 во оrепред гомеой го тест)​

Жердің шар екенін кім ең бірінші айтты?

Күн жүйесіндегі екінші планета Меркурий ма?

Үшінші планета кайсы?

"Қыс мезгілі" шығармаҚыс мезгілі өзінің суық ауа-райымен ерекшеленеді. Кейбір жерлерде температура минус қырық бес градусқа дейін төмендеуі мүмкін. Адамдар қыстан қорғану үшін жылы киініп, жақсылап тамақтану керек. Бұрынғы кездері, адамдар аңдардың етін жеп, олардың терілерімен жылынған. Қазақстанның солтүстігі мен шығысында, қыс алты айға дейін созылуы мүмкін. Күн күңгірттеніп, талайға дейін адамдар күн көзін көрмейді. Қыста аппақ қар жапалақтап жауып, аяз терезелерге сурет салады. Балалар қардан аққала жасап және  сырғанақ теуіп көңіл көтереді. Өзінің қатал ауа-райына қарамастан, қыс мезгілін балалар көңілді өткізеді. Зима отличается своей холодной погодой. В некоторых местах, температура может доходить до минус сорока пяти градусов. Люди должны питаться хорошо и одеваться потеплее, чтобы защититься от зимы и ее суровой погоды. В древние века, люди охотились на животных, питались их мясом и согревались их шкурами. На севере и востоке Казахстана, зима может длиться шесть месяцев. Долгими днями, люди не видят солнца. Зимой идет пушистый белый снег и мороз рисует на наших окнах. Детки лепят снеговиков и катаются с горки. Несмотря на суровую погоду зимы, дети проводят это время года с улыбкой на лице и ждут вновь.  

Үкі  үкі - негізінен орманды мекендеп, жемін көбіне түнде аулайтын жыртқыш құс. басы үлкен, көздері бақырайған, қауырсындары жұмсақ. ұшқанда дыбыссыз қанат қағады. ұясын жасыруға болатын жерге салады. жұптарын өмір бойы сақтайды. дене мөлшеріне қарай 2-12-ге дейін жұмыртқа басады. саны кеміп келе жатқан, сирек кездесетін түр. евразияда, сондай-ақ қазақстанда кең тараған. шөлді, далалы, таулы орманды жерлерді мекендейді. санының қанша екені белгісіз, бірақ, көпшілік жерлерде сирек. санын шектеуші себептер: электр сымдарында және уланған жемді жеп өлгенінен басқа, кауырсынынан ұлттық әшекейлер мен бой тұмарлар жасау үшін ұядағы алудың да кері әсері үлкен. сондықтан оны қорғаудың тағы бір жолы - оның қауырсынын пайдалану үшін қолдан өсіру керек. жалбағай  жалбағай, қалбағай (лат. platalea leucorodia) — ескекаяқты құстар отрядының тырна-құтан түқымдасына жататын құс. қанатының ұзындығы 39 см, салмағы 1,5 кг. ақ құс, басында сарғылт айдары бар. сирақтары ұзын, қара. тұмсығы жалпақ, қалақша тәрізді. ақ мамықты. жыл құсы: наурыз-сәуірде келіп, қыркүйекте қайтады. сәуірде 3-4 жүмыртқа салады. оны мекиені жалбагай мен қоразы 3 аптадай кезектесіп басады. су жәндіктерімен, олардың дернәсілдерімен, қпен, бақамен қоректенеді. қазақстанның «қызыл кітабына» енгізілген.  кейбір жерлерде бұл құсты қалбағай деп атайды. жалбағайдың қанатының ұзындығы 35 – 40 см, салмағы 1,7 кг-дай. жалбағай ақ түсті, басында сарғыш ұзын қауырсындардан тұратын кекілі және мойнының төменгі жағында сарғыш қоңыр түсті дағы болады. басқа, өзіне ұқсас құстардан бір ерекшелігі – тұмсығы. ол тік әрі ұзын, ұшы күрек тәрізді жалпақ; тұмсықтың негізі – қара, ұшы сарғыштау. сирағы – қара түсті. қамысты, бұталы тайыз суларды мекендейді. топталып, шоғыр (колония) құрып тіршілік етеді.  судағы қ шабақтарымен, бақалармен және омыртқасыздармен қоректенеді. жалбағай – жыл құсы. қазақстанға наурызда ұшып келеді, тамыз – қыркүйек, кейде қараша айында да кездесе береді. ұясын қамысты қопаға, бұта мен ағаш басына салады. ақшыл түсті 3 – 5 жұмыртқасын сәуір – мамырда аталығы мен аналығы кезектесіп, 3 аптадай шайқайды. жалбағайдың құтан, қарабай, үлкен су құзғындары немесе қарақаздармен бірге ұялайтыны туралы жаңа деректер белгілі болды. саны жылдан-жылға азаюда. 1990 жылдардың аяғында республика жерінде 400 – 650 жұбы ғана ұялаған. жалбағай сирек кездесетін құс болғандықтан қорғауға алынып, қазақстанның «қызыл кітабына» енгізілген. қоқиқаз  қоқиқаздар (лат. phoenicopterus)[1] - дене бітімі ерекше, тұмсығы имек, сирек кездесетін құстар. қоқиқазтәрізділер сабы (лат. phoenicopteriformes) және қоқиқаздылар тұқымдасының (лат. phoenicopteridae) жалғыз туысы. қызыл қанат деп те аталады. қорғалжын қорығындағы теңіз көлінде ғана ұялап, жұмыртқалайды. ол басын суға батырып, түбін қопарып, судағы жәндіктерді аузына толтырып сүзіп алып қоректенеді. ұя жасауға да су түбіндегі тұнбаны пайдаланады. ұшып бара жатқан қоқиқаздың қанаттары лапылдап жанған оттың жалынына ұқсас болғандықтан оларды кей халықтар “от немесе жалын құс” деп те атайды.