Шоқан (Мұхаммед-Ханафия) Шыңғысұлы Уәлиханов 1835 жылдың қараша айында қазіргі Қостанай облысы, Құсмұрын бекінісінде дүниеге келіп, 1865 жылдың сәуір айында дүниеден өтті. Мұхаммед – Ханафия – кей ресми құжаттарда ғана жазылатыны болмаса, ол бүкіл ғұмыр кешкен ортасына, заманына Шоқан есімімен танылды.Анасы Зейнептің аңыз- әңгімелерін қызыға тындап өскен. Арғы атасы – Абылай хан. Жастайынан халықтық тарихи өлең-жырларды, аңыз-әңгімелерді қызыға тыңдайды. 1847 жылы Омбыдағы кадет корпусына қабылданды. Екі-үш жылдан соң Шоқан өз класындағылардан ғана емес, өзінен екі жас үлкендердің де идея жағынан басып озды» деп жазды естелігінде бірге оқыған досы Г.Н.Потанин. Құсмұрындағы ауыл мектебінде оқып, хан тұқымының дәстүрі бойынша араб, шағатай тілдерін жақсы меңгереді. 1855 жылы Шоқан Орталық Қазақстанды, Жетісу мен Тарбағатайды аралайды.Оның белгілі саяхаты Қашғария. Шоқан «Манас» жырын зерттеген. Қазақ халқының тарихы мен әдет-ғұрпы, діни ұғымдары жайында материал жинап қайтады. 1.Шоқанның әкесінің аты? 2.Қандай тілдерді білді? 3. Шоқанның орыс досы ? 4. Шоқанның атақты саяхаты? 5. Шоқанның арғы атасы? 6. Шоқан зерттеген қырғыз жыры ? 7. Шоқанның шешесінің аты? 8. Шоқанның азан шақырып қойған аты? 9.Оқыған оқу орны? 2 –тапсырма. «Өз бақытың- өз қолында» тақырыбына эссе жазу (100 сөз)

Наурыз тойы--көнеден келе жатқан ұлттық мейрам.Наурыз мерекесі аса киелі қасиетті мереке.Бұл күні қазақтар бір -бірін үйлеріне шақырып қонақасы қылған.Дастарқанның басты асы--Наурыз көже болған.Наурыз көже ұлттық тағам.Наурыз көже жеті түрлі тағамнан жасалған.Дәстүр бойынша оған бидай,тары,сүр ет, бұршақ,сүт, су, тұз міндетті түрде қосылуы тиіс Наурыз көжеге ет қосылуы  қыспен қоштасуды, сүт қосылуы келе жатқан жазбен қауышуды білдіреді екен.. ,,Наурыз көжені тойып ішу керек, сонда жыл бойы тоқшылық болады ,,! деген  сенім бар. Наурыз көже ,наурыз тойында әрбір шаңырақта міндетті түрде әзірленген.

Наурыз көже

Ұлыстың ұлы күні – Наурыз мерекесін келер жылғы тоқшылық пен ырыс, құттың жоралғысы ретінде саналатын наурыз көжесіз елестету мүмкін емес. Бұл күні әрбір үйде қазан оттан түспей, уыз қатырылып, сорпа сапырылады, наурызкөже дайындалады.

Қазақ халқының дәстүрінде жеті саны киелі саналады, міне,ұлттық тағам наурыз көже де міндетті түрде жеті түрлі тағамнан әзірленеді. Олар: су, ет, арпа, тары немесе күріш, айран, құрт және тұз. Енді құрамындағы әрбір тағамға толығырақ тоқталып кетсек. Ең негізгісі - ол су, яғни «келер ұрпақ судай тасып, көбейе берсін» деген мағына білдіреді.

Келесі – ет. Қазақ халқының сүйсініп жейтін әрі аса қадірлейтін тағамы ретінде көжеге міндетті түрде ет қосылады, әдетте сүрленген ет қосады. Бұл – «ет көп болсын» деген мағына білдіреді.

Ал арпа болса, керемет емдік қасиеттері бар, сонымен қатар өте тойымды.

Дәнді дақылдарды қосатын себеп (тары, күріш) бір тамырдан өсіп өнген дәндер секілді ұрпағымыз жайылып, көбейсін деген мағына жатыр.

Қазағым қашанда сүт тағамдарын «ақ» деп ерекше бағалаған, міне, наурыз көжеге де міндетті түрде айран немесе сүт қосылады, бұл бір жағынан «ақ мол болсын» дегенді білдірсе, екінші жағынан «сүттей ұйып отырайық, іргеміз берік болсын» деген ниет жатыр.

Ал құрт пен тұз болса, тамақтың дәмін келтіреді.

Әрине, көже дайындауға тек осы тағамдар қосылу керек деген қатаң талап жоқ, әркім өз қалауынша әзірлей береді. Бірақ, ең бастысы, құрамында жеті түрлі тағам болуы шарт.