Жер көлемі бойынша Қазақстан әлемде нешінші орын алады? / Қазақстан жерінде нелер бар? / Зайсан көлі мен Тарбағатай таулары Қазақстанның қай аймағында орналасқан? / / Қазақстанның батысында не бар? / Неге Қазақстанды «қызғалдақтың отаны» деп атайды? / Алакөлдің суы қандай? ( ) Тыңдалым мәтіні: (2 рет оқы) Ұлы дала табиғаты Қазақстан жер көлемі бойынша әлемде 9-орын алады. Қазақстанның байтақ жерінде таулар да, өзендер де, көлдер де, теңіз де, далалар да, ормандар да бар. Қазақстан табиғатында фауна мен флора әртүрлі. Қазақстанның шығысында Зайсан көлі, Тарбағатай таулары бар. Бұл жерлер өте көрікті. Зайсанның суы мөлдір. Көлді қарағайлы орман қоршап тұрады. Тарбағатай тауларында жан-жануарлар мен дәрілік өсімдіктер көп. Қазақстанның батысында Каспий теңізі жатыр. Теңіздің суы тұзды, бірақ пайдалы. Теңіз суында йод көп. Қазақстанның барлық аймақтарында көктемде қызғалдақтар шығады. Қазақстан – қызғалдақтың отаны. Қазақстанда қызғалдақтың 200-ге жуық түрлері бар. Алакөл мен Бурабайды барлық қазақстандықтар мен туристер жақсы көреді. Алакөлдің суы денсаулыққа пайдалы, ал Бурабайдың ауасы астма ауруын емдейді. Осындай пайдалы және көрікті орындар Қазақстанның барлық аймақтарында бар. Бұл – табиғаттың сыйы. Біз табиғатты қорғауымыз керек.

1.Жер көлемі жағынан әлем елдерінің ішінде 9-орын алады

2.Қазақстан жерінде ескерткіштер,көрікті қалалар жіне т.б.

3.оңтүстік шығысында орналасқан.

4.Батысында - Атырау, Маңғыстау және Батыс Қазақстан облыстары бар.

5.Себебі Қазақстан жері шұрайлы.Сондықтан "Қазақстанды-қызғалдақтың отаны" деп атайды.

Табиғат бізге, а тапсырылған аманат. Бізді қоршаған ортаны табиғи қалпында сақтау адамзаттың міндеті. Ал, біз сол міндетті орындап жүрміз бе? Көбіне орындамаймыз.  Біз табиғатқа демалуға шықсақ, өзімізден кейін қоқыстарымызды жинамаймыз, кейде от жақсақ оны өшірмей, ормандарда өрт тұтану қаупін тудырамыз. Ашық су көздеріне де немқұрайлы қарап, тазалығын сақтамаймыз. Ал, автокөліктерден шығатын газбен ауа ластанады. Сонда адам өзіне пайдалы табиғат сыйларын өздері құртады. Сондықтан табиғат таза болса- аман болар азамат деген асыл сөзді ұмытпайық.

А ң қол жеткізген ұлы игіліктерінің бірі-білім қазынасы. Ал, білім сипаты алуан түрлі. Ол ұрпақтан-ұрпаққа ауызша, жазбаша түрде немесе көркем әдебиет арқылы да жеткен. Кітап-а ң сан ғасырлық ақыл-ойының жемісі, тарихы мен тағылымының алтын сандығы. « Кітап дегеніміз-алдыңғы ұрпақтың артқы ұрпаққа қалдырған рухани өсиеті. Кітап оқудан тиылсақ, ой ойлаудан да тиылар едік- деген еді Ғабит Мүсірепов. Кітап  таңдап талғап оқи  білу, алған әсеріңді өмір қажетіңе жарата білу-әрбір адамның білігі мен білімін, пайымы мен парасатын айқындайтын алғы  шарттардың бірі. « Кітап маған тақтан да қымбат»,- деп атап көрсеткен Шекспир.

    « Кітап-ең құдіретті әлем», « Кітап-күн шуағы білімнің»,  « Әліппенің ар жағы-білім бағы» дейді ғой халықта. Сол білім бағына жетелейтін дүние-кітап.»  Иә, мен бұл сөздердің қаншалықты құнды, теңіз суындай терең мәнді етіп айтылғанын жүрегіммен сезінемін. Қазір ойлап отырсаңыз, адамзат ғана емес, күллі тіршілік атаулы жаралғалы бері құбылыстың бәрі кітаптың ішінде сайрап жатыр емес пе? Әр кітап өзінше бір керемет дүние.

     Менің жаным да сол дүниелерді танып, білуге ертеден құштар. Осы уаққа шейін мен бірнеше кітап бастарын қайырдым. Сол кітаптардың арасынан " сүйікті кітабым"  атауына ие болған -Мархабат Байғұт ағамыздың " Ауыл әңгімелері" атты шығармасы. Бұл кітаптың жүрегіме жақын тиуінің бірнеше себептері де жоқ емес.

   Бірінші себебі: Мархабат ағамыздың тікелей өзіне байланысты. Мархабат аға-Оңтүстіктің тумасы. Ол кісі шығармаларын оқыған сәтімде, туған мекенімнің төрінде еркін самғанымды сезінемін, өзіміздің Оңтүстік жұртына тән менталитентті, сыпайылық пенен жылы сөзділік айқын байқалады. Екіншіден: ауыл-қашанда аяулы мекен... Бәрімізде ауылдан өсіп-өндік емес пе? Үшіншіден: шығарма мазмұны, шығарма барысындағы оқиғалар қызықтылығы және де сөйлем арасындағы керемет байланыстар. Бұл кітап мен үшін " Қазына толы қамбадан" қымбат, өйткені қазынаның қамба қоры, кітап қоры деп санаймын, осы кітапты оқыған сайын, таусылмайтын баға жетпес асыл дүниеге қарқ боласың .  Енді, кітап жайлы біренеше мәліметке қанық болғайсыздар.

    Жазушы Мархабат Байғұттың бұл кітабына ауыл  туралы әңгімелер енген. Ауылға іңкәр қаламгердің аталмыш тақырыпқа жиірек жазатыны, уызды да уытты тілі, әдемі әзілі мен астарлы әжуасы оқырман қауымға белгілі. Ауыл адамдарының сезімталдығы  мен сағынышын, мұңы мен махаббатын, талайы мен тағдырын табиғи бейнелейтін прозашы жаңа әңгімелерінде қазіргі заман талабына, бүгінгі уақыттың әуеніне сәйкес психологиялық  тың ізденістер таныта түскен. Кітап мазмұнының құрамында : "Жалбыздың жағасында", " Көрпесайдың кітапханасы", " Айып", "Варвараның көмбесі", " Алпыс үшінші жылғы махаббат" т.б. өте шығармалар молынан жинақталған.

 Мен осы кітапты ең алғаш  қолға алған кезімде, ол өзіне мені қатты баурап алар деп ойламаппын. Жазушы ағамның жазушылық шеберлігіне тәнті болдым және қатты таңырқадым. Сонымен қатар, кітапты оқып бастағаннан-ақ бойымды мақтаныш сезімі керней жөнелді. Неге мақтанбасқа? Оңтүстік жұртында алты алашқа ауыз толтырып жыр қып айтар жаңа шығарма дүние есігін ашқанда?! Неге мақтанбасқа? Мұхтар Әуезовтың шығармашылығын жалғар қазақта ұл болғанда?!

  "Кітапқа деген сүйіспеншілік тудыру әрбір кітапханашының борышы мен міндеті. Жастарымыз  дәстүрлерімізді көзіміздің қарашығындай  бағып жүретін, адамзаттың озық ой көгінде ағып жүретін болуы тиіс", деп Назарбаев жастардың бойында ғы мәдени танымдылықты қалыптастыруда рухани құндылықтардың  қайнар көзі кітап-оқу арқылы берілетінін  айта отырып, білім мен ғылымның көкжиегінде биік асулардан көргісі келетіндігін атап өтті.

  ххі ғасыр- мәдениеттің, ғылым мен білімнің ғасыры. Бар білімнің қайнар көзі-кітап десек қателеспейміз.

     Бүгінгі тақырыпқа арналған өз ойымды қорытындылай келе, өскелең ұрпаққа кітаптан асқан байлық, кітаптап асқан асыл қазына жоқ демекпін. Сондықтан да, дәл қазіргі ауыттан бастап кітап оқуға өздеріңізді бейімдеңіздер. Өздеріңіздің ішінен мол мұраға қанық болар, өмір жолында мәңгі азық болар "сүйікті" кітаптарыңыз болсын демекпін.

                            Кітапта алма ағашы,

                            Жемісін бізге беретін.

                            Тәтті алмаға балашы,

                            Кітабыңның әр бетін.   - деп,

  осы өлең шумақтарымен әңгімемді аяқтағым келеді.