Міржақып Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының қысқаша мазмұны Саумалкөл маңында отырған Сәрсенбай ауылына ұлықтар келіп, ауыл абыр-сабыр күйге түседі. Осы бір кезде байдың шаңырағында шыр етіп сәби дүниеге келіп, Сәрсенбай қызды болады. Нәрестенің есімін Жамал қояды. Жамал бала күнінен ақыл-ойға жүйрік болып, молдадан сауат ашып, хат танып, өзгелерен бір төбі тұрады. Сымбаты да бөлек қыздың алғырлығымен қатар ақындығы да бар еді. Ол бой жеткенде ауыл жігіттерінің көзі түсіп, сөз жарастыруға дімелене бастайды. Ондай пысықай жігіттерге Жамал бет бұрмай, сөйлетпей тастайтын еді. Дара өскен Жамал қыздың атағы басқа ауылдарға тарап, ел арасында "Сәрсебайдың бек көркем қызы бар" екен деген жүреді. Бұл сөз Байжан байға да жетіп, ол өзінің топас та нашар баласы Жұманға Жамалды алып бермек болады. Оның байлығына қызыққан Сәрсенбай ниетіне қарсы болмай, қызын беруге келісім береді. Сөйтіп екі жақ уағдаласып қояды. Болашақ күйеуінің қандай жан екенінен хабардар болған Жамал оны жақтырмай жүреді. Қыз анасы да қызын Жұманға беруге қарсылық танытса да, әкесі олардың қарсылығына да, көңіліне де қарамайды. Сондай бір күндерде ауылда жиын-той болып, жастар бір отауға жиналады. Жиында бітімі де, сымбаты мен сәне де, сөзі де бөлек жігіт Ғали да болады. Жастар айтысып, көңіл көтеріп отырғанда Ғали мен Жамалдың бір-біріне көңілі түсіп, сөзі жарасады. Бірін-бірі ұнатқан екі жас ән арқылы шерін тарқатады. Уағдаласқан мерзім жетіп, Жамал ұзатылатын күнге жеткенде Ғали мен Жамал қол ұстасып, қашып кетеді. Екеуінің артынан қуғыншылар түседі. Елден қашқан қос ғашық Ғалидың шалғайдағы туыстарының үйін паналайды. Екеуі бас қосып, бақытты тірлік кешіп жатқанда, аяқ асты Ғали ауырып, дүние салады. Ғали бақилық болғаннан кейін, Жамалды Жұманға қосады. Ол үйдегілерден теперіш көріп, ауыр тіршілік кешкен Жамал қыс ішінде үйінен қашып шығып, Ғалидың бейітнің басына барады. Тағдырына нала болған қыз сүйгенінің бейітінің басында жылап жатып көз жұмады. Тапсырмалар; 1. Мәтінді оқып жоспар құрастыр 2. Басты кейіпкерлерге кесте құрастыру.

2)

Басты кейіпкер Жамал - өз тағдыры үшін күресуге дайын, сауатты, саналы қыз. Бақыт жолында қандай қиышылық болса да күресуге дайын.

VII.2. Ғали – медресе бітірген, мұғалім болып қызмет атқарған. Саудамен айналысады. Ынталы жігіт. Сүйгені үшін жанын құрбан етуге дайын.

VII. 3. Сәрсенбай – жүздеген жылқысы, үш жүздей қойы бар бай, момын адам. Байлықтың буы басын айналдырып, болыстыққа таласады. Байлығын босқа шашып, сайланбай қалады. Өзіне жақтас іздеп, болыстың інісі Байжанмен құда болуды ойлайды.

VII. 4. Байжан – құбылмалы, қатаң адам.

Мектепте
Директор:
-Сәлеметсіңдер ме оқушылар?!
Оқушылар:-Саламатсыз ба?!
Ұстаз:-Документы

Коммунальное государственное учреждение "Средняя школа №19" отдела образования г.Кокшетау

МЕКТЕП ОҚУШЫЛАРЫНЫҢ ТӘРТІП ЕРЕЖЕЛЕРІ

 

БЕКІТЕМІН

Мектеп директоры

Ахметжанова С.Б.

01.09.2012ж

№ 19 ОМ оқушыларының тәртіп ережелері

Нағыз Ережелер оқушылардың ғимаратта және мектеп аумағындағы тәртіп нормаларын құрады.

Ереженің мақсаты – мектепте қалыпты жұмыс жағдайын жасау, кез келген оқушының табысты оқуына, тұлғаны сыйлауға және оның құқықтарын тәрбиелеу, қарым-қатынас дағдылары мен мінез-құлық мәдениетін дамыту.

1.      Оқушылар мектепке таза, ұқыпты киінген қалпы сабақ басталудың алдында 10-15 минут бұрын келеді. Мектепке кірерде сыпайылық ережесін сақтайды. Оқушылар қара-көк түсті мектеп формасын киюге міндетті. Қыздар үшін: юбка, классикалық шалбар, желетке (қалауы бойынша), пиджак, көгілдір мойынтақ (галстук). Ұлдар үшін: шалбар, классикалық костюм, желетке (қалауы бойынша), көгілдір мойынтақ. 10-11 сынып оқушылары ресми-іскерлік стильдегі костюмдер киюлері тиіс.Оқушылардың мектеп киімінде дінге қатысты ешқандай элементтер болмауы керек.

Шешінетін жерге киімдерін тапсырған кезде қалталарында ұялы телефондар, ақша, алтын және күміс бұйымдарды қалдыруға болмайды. Құнды заттардың жоғалғанына әкімшілік жауапкершілік алмайды.

2.       Сабақты себепсіз бостауға болмайды. Науқастанып қалғанда немесе себебі көрсетілген ата-ананың өтініші болғанда ғана сабақтан қалуға болады.

3.        Оқушы қажетті оқу құралдарын,оқулықтарды, дәптерлер мен күнделңгін  әкелуге тиіс. Мектепке сабақ кестесіне сәйкес пәндер бойынша орындалған үй тапсырмаларын орындап   және күндегі үй тапсырмаларын жазып отыру керек.

4.      Мектепке және мектеп аумағына кез келген мақсатта қару, жарылғыш, өрткеқауіпті заттар мен спирттік ішімдіктер, есірткі, естен айырғыш заттар мен улар, газ балоншықтары, темекі, сағыз, шемішке әкелуге тыйым салынады. ҚР білім туралы Заңы. 11 бап.3.ҚР балалар құқығын қорғау Заңы. 37,38 бап.

5.         Оқушыға сабақ үстінде ұялы телефонды қолдануға тыйым салынады.

6.         Темекі тартуға, есірткі заттар қолдануға, дөрекі сөйлеуге тыйым салынады
   Ереже мен мектеп қаулысын бұзғаны үшін оқушылар шара қолдану ережелері бойынша жауапкершілікке тартылады.
Мектеп заңнамаларын қысқаша сендерге түсіндірдім.Енді осы ережелерді ойдағыдай жүзеге асырып жүріңдер.
-Сау болыңдар!

Тірі организмдердің жекелеген түрлерін сақтау арнайы шаралар қолдану арқылы қамтамасыз етіледі. Мысалы, тірі организмдердің сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлерінің үлгілері немесе тұқымдары биологиялық мұражайларда және тұқым банкаларында сақталады, ал ботаникалық бақтар мен Хайуанаттар бақтары кейде олардың соңғы жанында қызмет етеді.

Ботаникалық бақтар мен хайуанаттар бақтарының міндеттеріне тірі әлемнің әртүрлілігін көрсетумен қатар оның гендік қорын, яғни тірі организмдердің барлық түрлерінің гендерінің жиынтығын сақтау кіреді.

Биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең тиімді нысаны ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.

Биологиялық әртүрлілікті сақтауда және популяциялар санын қалпына келтіруде қорықтар ерекше рөл атқарады.

Табиғи қорықтарға маңызды міндеттер жүктелген: биологиялық әртүрлілікті сақтау мақсатында табиғи аумақтарды қорғау, қорғалатын табиғи кешендерді табиғи жағдайда ұстау, ғылыми зерттеулер жүргізу, экологиялық мониторингті жүзеге асыру, қорық ісінің негіздерін насихаттау, табиғатты қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану.

Алайда биологиялық әртүрлілікті сақтаудың ең жақсы жолы-биосфералық қорықтарды құру. Бұл қатаң қорғалатын биомдар эталондық учаскелері бар аумақтар. Биомалар белгілі бір ландшафтық-географиялық аймақта организмдердің әртүрлі топтарының және олардың мекендеу ортасының жиынтығы болып табылады.

Кейбір табиғи аймақтарда (тайга, тундра, дала және т.б.) аймақтық өсімдіктер тек биосфералық қорықтарда сақталған, мысалы: таулы тундралар және таулы баурайларда - Лапланд қорығында - қайың қисығы, Орталық-Сібір қорығында - самырсын және самырсын тайга, орталық-Орман қорығында-типтік шырша ормандары.

Жоғарыда аталған биосфералық қорықтардан басқа, Ресей Федерациясының аумағында Байкал жұмыс істейді. Воронеж, Кавказ, Приокско-Террас, Орталық-қара топырақты және басқа да биосфералық қорықтар.

Биологиялық әртүрлілікті қалпына келтіру немесе сақтау үшін табиғи кешендерді немесе олардың компоненттерін сақтау немесе қалпына келтіру үшін қызмет ететін табиғи аумақтар - қаумалдар үлкен маңызға ие. Олардың көмегімен біздің еліміздің флорасы мен фаунасын сақтау қамтамасыз етіледі: ормандардың бағалы учаскелері, аңшылық-кәсіпшілік жануарлардың мекендеу учаскелері, уылдырық шашатын жерлер мен балықтардың қорымдары, ұялары мен құстардың қыстайтын орындары және т.б. арналуына байланысты қорықшалар ландшафтық, биологиялық, гидрологиялық, геологиялық, пале - онтологиялық, топырақ және батпақты санаттарға бөлінеді. Қорымдардағы шаруашылық қызметі шектеулі, ол қорғалатын объектілерге зиян келтірмейтін шамада ғана жүзеге асырылады.

Ұлттық парктерде, яғни ғылыми, экологиялық және эстетикалық құндылығы бар ерекше қорғалатын табиғи кешендерде шаруашылық қызметке жол берілмейді. Ұлттық парктер реттелетін туризм мен демалысты ұйымдастыру, экологиялық ағартуды жүзеге асыру және мониторинг жүргізу мақсатында құрылады.

"Ұлттық парк" термині алғаш рет 1872 жылы қолданды, АҚШ Конгресі Йеллоустон ұлттық паркімен аталған жартасты тауларда американ халқына кең көркем аумақты беру туралы Заңды қабылдағанда. Содан бері ұлттық саябақтар жердің барлық аудандарында пайда бола бастады.