1.Жамалдың өліміне кім кінәлі? 2.Жамал неліктен әділетсіз қоғамның құрбаны болды? 3.Сәрсенбай мен Байжанның іс-әрекетіне қандай баға берер едіңдер? 4.Романдағы салт-дәстүрге (қалың мал) көзқарасыңыз... 5. Ақылына көркі сай сұлу Жамал неге бақытсыз болды? 6.Жазушы неге оны бақытсыз етіп суреттеді деп ойлайсыңдар? 7. Сәрсенбайдың екінші рет әйел алу себебі не? 8.Ғали өз бақыты үшін қаншалықты күресе алды? 9.Қазақ және әлем әдебиетінде осы тектес қандай шығармаларды білесің? 10.Махаббат жолындағы күресті әлеуметтік теңсіздік үшін күрес қарастыруға бола ма? Міржақып Дулатовтың "Бақытсыз Жамал" романының қысқаша мазмұны Саумалкөл маңында отырған Сәрсенбай ауылына ұлықтар келіп, ауыл абыр-сабыр күйге түседі. Осы бір кезде байдың шаңырағында шыр етіп сәби дүниеге келіп, Сәрсенбай қызды болады. Нәрестенің есімін Жамал қояды. Жамал бала күнінен ақыл-ойға жүйрік болып, молдадан сауат ашып, хат танып, өзгелерен бір төбі тұрады. Сымбаты да бөлек қыздың алғырлығымен қатар ақындығы да бар еді. Ол бой жеткенде ауыл жігіттерінің көзі түсіп, сөз жарастыруға дімелене бастайды. Ондай пысықай жігіттерге Жамал бет бұрмай, сөйлетпей тастайтын еді. Дара өскен Жамал қыздың атағы басқа ауылдарға тарап, ел арасында "Сәрсебайдың бек көркем қызы бар" екен деген жүреді. Бұл сөз Байжан байға да жетіп, ол өзінің топас та нашар баласы Жұманға Жамалды алып бермек болады. Оның байлығына қызыққан Сәрсенбай ниетіне қарсы болмай, қызын беруге келісім береді. Сөйтіп екі жақ уағдаласып қояды. Болашақ күйеуінің қандай жан екенінен хабардар болған Жамал оны жақтырмай жүреді. Қыз анасы да қызын Жұманға беруге қарсылық танытса да, әкесі олардың қарсылығына да, көңіліне де қарамайды. Сондай бір күндерде ауылда жиын-той болып, жастар бір отауға жиналады. Жиында бітімі де, сымбаты мен сәне де, сөзі де бөлек жігіт Ғали да болады. Жастар айтысып, көңіл көтеріп отырғанда Ғали мен Жамалдың бір-біріне көңілі түсіп, сөзі жарасады. Бірін-бірі ұнатқан екі жас ән арқылы шерін тарқатады. Уағдаласқан мерзім жетіп, Жамал ұзатылатын күнге жеткенде Ғали мен Жамал қол ұстасып, қашып кетеді. Екеуінің артынан қуғыншылар түседі. Елден қашқан қос ғашық Ғалидың шалғайдағы туыстарының үйін паналайды. Екеуі бас қосып, бақытты тірлік кешіп жатқанда, аяқ асты Ғали ауырып, дүние салады. Ғали бақилық болғаннан кейін, Жамалды Жұманға қосады. Ол үйдегілерден теперіш көріп, ауыр тіршілік кешкен Жамал қыс ішінде үйінен қашып шығып, Ғалидың бейітнің басына барады. Тағдырына нала болған қыз сүйгенінің бейітінің басында жылап жатып көз жұмады. Тапсырмалар; 1. Мәтінді оқып жоспар құрастыр 2. Басты кейіпкерлерге кесте құрастыру.

1) әкесі

2) ғалиға жете алмады

3) сәрсенбай мен байжан әйел адамға қол көтеретін әлсіз, сауатсыз адамдар.

4) ақшаға адам өмірің сатуға қарсымын.

5) жамал әкесінің әрекетінің кесірінен бақытсыздыққа душар болды.

6) Әр адам өзің осы оқиғадан көре алу үшін. Қателігін түсіну үшін өмірде қателік жібермеу үшін бақытсыз оқиғамен аяқтады.

7)

8) ғали ақырғы демі шыққанға дейін жамал үшін күресті.

9) қозы көрпеш баян сұлу.

10)

Тест жауаптары.

1. Синонимнің анықтамасын белгілеңіз.

E) Айтылуы әр түрлі, мағынасы ұқсас сөздер.

2. Қазақ әліпбиіндегі әріптер санын анықтаңыз.

C) 42.

3. Тек қатаң дауыссыз дыбыстары бар сөз қатарын белгілеңіз.

C) Қатық, тас, көк.

4. Барыс септігінде тұрған туынды зат есімді белгілеңіз.

B) Бишіге, оқушыға.

5. Тұрлаулы сөйлем мүшелерін көрсетіңіз.

A) Бастауыш, баяндауыш.

6. Мемлекеттік туымыздың авторы кім екенін көрсетіңіз.

E) Ш.Ниязбеков.

7. Түбірлес сөздер бар сөйлемді анықтаңыз.

A) Биші керемет би биледі.

8. Көп нүктенің орнына тиісті жалғауды қойыңыз.

Әмина әже немерелері... орманға келді.

E) -мен.

9. «Түп-түзу ...» сөз тіркесіне сәйкес келетін сөзді табыңыз.

B) Қайың.

10. Ортақ етісті анықтаңыз.

C) Сөйлесті.

11. Мезгіл үстеу нені білдіретінін анықтаңыз.

D) Іс-әрекеттің жалпы мерзімін, уақытын білдіреді.

12. Сұраулық шылауы бар сөйлемді анықтаңыз.

A) Бүгін тойға келмегендер бар ма?

13. Одағай сөйлем соңында келсе, алдына қандай тыныс белгісі

қойылатынын көрсетіңіз.

A) Үтір.

14. Сөйлемдегі тұрлаусыз мүшені белгілеңіз.

Гүлден ерте тұрды.

A) Пысықтауыш.

15. Шартты бағыныңқылы cабақтас құрмалас сөйлемнің жасалу жолын

көрсетіңіз.

B) -са, -се.

16. Төл сөзге қажетті тыныс белгісін табыңыз.

«Көп сөз айтудың қажеті жоқ», деді бауыры.

A) Дефис.

17. Фразеологиялық тіркестің мағынасын белгілеңіз.

Иман жүзді.

D) Мейірімді.

18. Сөйлемдегі антоним сөздерін көрсетіңіз.

B) Қараңғы қанша дүниеде, дүниеде қанша жарық бар?

19. Жіктеу есімдігінен болған сөз тіркесін белгілеңіз.

B) Оған айтты.

20. Жақты сөйлемді табыңыз.

E) Басқаны ауызға да алмаймын.

ответ:"Ерлік — елге мұра, ұрпаққа — үлгі" бабаларымыздың әрбір жүріп өткен жолы — біз үшін үлгі, шежіре, тағдыр — тарих. "Ел ерімен еңселі," "Елім" деп еңіреп туған ерлердің есімі еш уақытта елеусіз қалмайтыны ақиқат. Халық мұндай қаһарман ұлдарын жыр- аңызға айналдырып, өшпес ерлігін ауыздарынан тастамай, жан жүрегінде сақтайды.

Иә, қанқұйлы, сұрапыл соғыстың біткеніне де жетпіс жыл болады. Бірақ Ұлы Жеңістің ұмытылмайтыны сияқты, соғыс та ұмытылмайтын ізін қалдырды. Жеңіс үшін төленген құнның бірі— балалық шағын соғыс өрті шарпыған балалардың көз жасы. Соғыс және балалар деген ұғымның санаға симайтын, бір – біріне сәйкес келмейтін ұғым екенін түсінеміз. Дегенмен 1941-1945 жылдардағы балаларға соғыстың бар ауыртпалығын бастарынан өткізуге тура келді. Олар аштықты, жалаңаштықты көріп, қара қағаздан қайғы жұтып, зар жылаған ана дауысын естіп өсті.

Объяснение