Е -қор жұрнағы: еңбек-қор, т.б.-паз жұрнағы: өнер-паз, т.б.-қой жұрнағы: әзіл-қой, т.б.-нікі (-дікі, -тікі) жұрнағы: Жамбыл-дікі, т.б.-тай, -тал, -еке жұрнақтары: Ер-тай, өсім-тал, бас-еке, т.б.-кер, -гер жұрнақтары: борышкер, мұра-гер, т.б.-хана жұрнағы: ем-хана, т.б.-күнем жұрнағы: пайда-күнем, т.б.-ов, -ев, -ева, -ова, -ин, -ист, -изм. Сәбитов, Балғабаева, Салғарин, машинист, т.б.Бірнеше түбірден біріккен сөздерде, өзге тілден енген кірме сөздерде аралас буындаркездесуі мүмкін. Мысалы: Екібастұз, Көкшетау, мейірбан, геолог, т.б.2.Оқылым мәтініндегі буын үндестігі заңдылықтарын көрсетіп, дәптерге жазыңдар.Үлгі:Жуан буынды сөздердариясына, ...Жіңішке буынды сөздербетіндегі, ...Аралас буынды сөздерқыстыгүні, ..3.Сөйлемдерден ерін үндестігіне сай айтылатын сөздерді тауып, орфоэпиясы бойыншажазыңдар.Үлгі: жузіне - жузуне, ..Күн қатты ысыған кезде су буланады. Көк жүзіне судың көзге көрінбесбуы жеңіл ауамен жоғары көтеріледі. Күн салқындағанда ауаның Жер бетінежақын орналасқан ең төменгі қабатындағы бу бұрынғы мөлшерін ұстай алмайөте майда, ылғал түйіршіктеріне айналады. Содан тұман буы пайда болады.Тыңдалым және айтылым (1)​

Қазақта «ас атасы – нан» деген сөз бар, яғни астың, дәмнің үлкені – нан. Бала ақ пен қараны ажыратып танымай тұрып-ақ оған оң қолына нан ұстауды, нанды баспауды, тастамауды үйретеді. Нан қасиетті. Адам кез келген тамақты екі күн жесе, ол қанша нәрлі болғанымен сол тамақтан жалығады. Ал бірақ а өмір бойы наннан шықпайды, наннан зерікпейді, жалықпайды. Дастарқаныңыздың үстінде күнде нан тұрмаса, көңіліңіз де, дастарқаныңыз да – орта, берекеңіз кетіп, дүние ойсырап тұрған секілді басқа тамақ көзіңізге көрінбейді. Нанның қасиеттілігінің өзі осыдан-ақ көрінеді. Ұнның құрамындағы адамның бойына нәр беретін, куат беретін ағзаға қажеттінің бәрі бар. Өзге халықты қайдам, қазақтың нансыз күні жоқ деуге болады. Қазақта «қатықсыз қара су ішіп, қара нан жесек те, амандық болсын» деген де сөз бар ғой… «Нанды жерге тастама», «нанның үстіне зат қойма», «нанды төңкерме», «нанды бір қолмен үзбе» деген сөздің барлығы – сол нанның қасиетіне орай айтылған тыйымдар. Тіпті адам ашыққан кезде қолы жетпейтін биікте тұрған нанды Құранның үстіне шығып алуға болады екен, бірақ нанның өзін ешқашан баспаған. Нанның қасиетті Құраннан да жоғары бағаланатынын осыдан-ақ білуге болады. «Адам атамыз бен Хауа анамыз пейіштен қуылған кезде ит бірге ілесіп кетіп, сонда бидай иттің ұртында келген дейді. Итті «жеті қазынаның бірі» дейтін себебіміз адамзат сол иттің ырыздығын жеп жүр» деген бұрыннан келе жатқан аңыз бар. Бір таңданарлығы, жер бетінде басқа дақылдардың, жемістердің барлығының жабайы түрі бар. Айталық, алманың, жуаның, сұлының дегендей, барлығының жабайы түрі табиғатта кездеседі, бірақ бидайдың жабайы түрі жоқ. Сол себептен де, қазіргі тілмен айтсақ, бидайдың ғарыштан келгеніне иланасың. Шынымен, осы қисынға, «бұл жердің дәні емес, бізге бейнебір ғарыштан жеткен» дегенге біртүрлі сенгің келеді. Үйге келген кез келген адам асығыс болса да, өзге тамақтан емес, наннан ауыз тиіп шығады. Адамдардың арасындағы ынтымақ бірлік, бір-біріне деген жақсы қарым-қатынас, ауызбіршілік дастарқанның үстіне қойылған нан арқылы нығая түседі, яғни өзі нан ауыз тиген үйіне қазақ жамандық тілемеген. Нанын берген адамға жамандық ойламаған. Қазақтың «бір күн дәм татқан жерге қырық күн сәлем» дейтін сөзі осыдан келіп шыққан.Бір жолы Жаңа жыл кешінде неше түрлі тағам түрін дайындап, дастарқанға толтырып қойып жатқанымда ата үстелді көзімен бір шолып қарап: «Балам, бұдан кейін қандай дастарқан жасасаң да, дастарқанға алдымен нан қоюды ұмытпа!» – деді. Мен сонда жастығым ба, абайламай өзімның дастарқанға алдымен нан қоймаған қателігімді мойындап, екінші қайтып қайталаған жоқпын. Өмір бойы ұмытпадым да. Менің сол кезде жіберген қателігімді қазір жиі әрі кез келген жерде кездестіруге болады. Қандай қонаққа барсақ та, мейрамханаларда болсын емен үстел майысып, тіпті бұрын көрмеген тағамның түр-түрі тұрғанымен, нанды соңынан әкеліп жатады. Кейбір адам қонаққа шақырып отырып «ойбұй, нан қоюды ұмытыппыз» деп жатады, яғни нан қоюды ұмытып кетіп жатамыз. Дастарқаныңыз берекелі болсын десеңіз, үйіңізге ырыс кірсін десеңіз, отырған адамдардың ықылас-пейілі өз шаңырағыңызға аусын десеңіз алдымен дастарқаныңызға нан қоюды ұмытпаңыз. Өйткені жай нанның өзінде пенделердің көзіне көрінбейтін адамдарды тартатын қасиет бар.

Ас, тағам туралы жұмбақтар:

1. Беттескен қос табақ,

Ортасында бас тамақ,

Қоз бен шоққа ораса,

Дәм пiседi тамаша. (Таба нан)

2. Әуеден айнала ұшқан бөдене екен,

Бөденені біреу атып жеген екен,

Еті арам, сорпасы адал немене екен? (Шай)

3. Бар еді бір жұмбағым егін емес,

Кісінің егейін десе ебі келмес.

Барлық ел, елаттарға тегіс бірдей,

Көтерсең ешнәрседен жеңіл емес. (Тұз)

4. Қырымда бір құдық бар суы батпан,

Сол суы шілде күні мұз боп қатқан.

Сіресіп ба уырдай боп қатқан мұздың,

Бетіне бетегесі шығып жатқан. (Айран)

5. Әрі сусын, әрі дәрі,

Емге ішеді жас пен кәрі.

Малдың сүті, елдің құты,

Деп бағалар жұрттың бәрі. (Қымыз)

6. Ұрмай-соқпай жылатады,

Әркiм бiрақ ұнатады. (Пияз)

7. Түсi аппақ,

Тысы қатты-ақ,

Екi түрлi уызы,

Жесең тәттi-ақ. (Жұмыртқа)

8. Ақ қиыршық еритiн,

Ас жоқ одан жеритiн. (Тұз)

9. Күрең қызыл түсi бар,

Тағамдардың асылы.

Қуат берер күшi бар. (Таба нан)

10. Ең мықты дәрi,

Жұрттың бәрi.

Аусап iшер,

Бал татыр дәмi,

Ненiң нәрi. (Шұбат)

11. Қаршығам өзі қансыз қолда қонар,

Қиын жерден қуанып ауыз толар,

Мен өзім қаршығамнан дән алыппын,

Шешуі бұл жұмбақтың қандай болар? (Кесе, шай)

12. Бір жерде бар дейікші сары бұлақ,

Мақсаты адамзатқа нәсіп болмақ.

Тып - тыныш өз жайымен тұрмаған соң,

Байлаған екі жақтан тесіп құлақ,

Ойнақтар ор текесі ортасында,

Денесі басқалардан ұзынырақ. (Қымыз, саба, піспек)