ОҚЫЛЫМ ЖАЗЫЛЫМ 6-тапсырма. Мәтінді оқы. Қою қаріппен берілген сөздердің мағынасын анықта. Төменде берілген кестені толтыр. Енисей өзенінің бойынан құпия жазуы бар құлпытастар табылғаны тура- лы алғашқы хабарды Н. К. Видзен, С. У. Ремезев айтқан. Сондай-ақ Сібірде айдауда жүрген швед офицері И. Т. Страленберг пен немістің белгілі ғалымы Д. Г. Мессершмид те ақпарат берген. Олар құпия жазулар туралы деректерді XVIII ғасырдың бас кезінде жазған мақалалары мен хаттарында келтірген. Бұл жазулардың құпиясы бір жарым ғасырға жуық ашылмады. Ғалымдар қанша үңілсе де, оның әліпбилік негізін таба алмады. Сондықтан алғашқыда олар​

, күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Аспаннан бұлттар қаптап, сіркіреп жаңбыр да жауып тұр. Күн сирек көрініп, аз жылытады. Анда-санда таңертең салқын болып қояды. Өткір суық жел арық малды, жұқа киімдіні тоңдыра бастады. Жұрт күземін алған, киізін де басып алды. Маса, шыбын, құрт-құмырсқа жоқ болып кетіпті, құстар да жылы жаққа ұша бастады. Қарлығаштар көптен көрінбейді. Аспанда тырналар да тізіліп ұшып барады. Ағаштардың жапырақтары сарғайып түсіп шөптер де қурап қалған. Егіншілер астығын жинап алып, шашындыда әр жерде ғана жаңбырға сарғайған шошақтар тұр, оларды де иелері тасып алуға шана жолын күтіп отыр. 

Сараңнан сарқыт жегенше,
Иттен тартып же.

Чем от скупого угощения ждать,
 лучше у собаки кость отобрать.

Бермегенді беріп ұялт.

Чтобы пристыдить скупого, сам его одари.

Тілеушінің бір беті қара,
Бермеушінің екі беті қара.
    
У просителя одна щека горит, 
у отказывающего обе щеки горят.

Берген жомарт емес, алған жомарт.

Не тот щедр, кто дает, а тот кто не берет.

Алтын көрсе періште жолдан таяды.

Увидев золото, и ангел свернул с дороги.

Жыланға түк біткен сайын қалтырауық болады.

Чем больше жиреет змея,
тем больше от жадности трясется она.

Екі тышқан бір байдың жұртына таласыпты.

Две мыши из-за байского мусора подрались.

Ақылды арын қорғайды,
Сараң малын қорғайды.

Умный честь свою оберегает, скупой скот свой оберегает.