Касым Аманжолов дуниеге жар олен

Ей, тәкаппар дүние!
Маған да бір қарашы.
Танисың ба сен мені?
Мен қазақтың баласы!
«Тағы жұрт» деп тағы да,
Танымассың, білмессің.
Өйткені мен қазақпын,
«Англичанин» емеспін.
Танисың ғой сен оның
Өзінен бұрын мылтығын,
Дәріптейсің қасиетін
Адамы түгіл, итінің.
Мен де оны бір кезде
Етігінен танығам
Қадай басып өкшесін,
Далама кеп қаңғыған.
«Тағы» дейтін халқымды,
Дозақ дейтін даланы.
Кен қазам деп көр қазып,
Ақтаратын моланы.
Жылап жатса бір қазақ,
Күлуші еді-ау ол өлі!
Соның бәрі сұрқия
Сұм патшаның әлегі.
Екі аяқты ақ патша
Көп батырды шеңгелін.
Cap далада сарғайдым,
Қасіретпен шөлдедім.
Мынау қара көзімнен
Сансыз дария жас ақты.
Өз етімді өзіме
Кесіп алып асатты.
Айтып-айтпай, не керек,
He көрмеді бұл қазақ!
Дүние бүгін ұялар,
Айтпа, ойбай, аузың жап.
Сорлы емес ем ежелден,
Қаралы едім, зарлы едім.
Ұялушы ем өзге елден,
Намысты едім, арлы едім.
Есе тиер, енші алар
Ел болсам деп ойлаушы ем.
Қазақпын деп айта алар
Мен болсам деп ойлаушы ем.
«Тәкаппар дүние төріне
Емін-еркін шықсам-ау!
Айтқанымды тыңдатып,
Айтқандарын ұқсам-ау», -
Деп ойлаушы ем, сол болды,
Арманыма жеттім мен.
Үдере жорттым, жол болды,
Тау төңкердім екпінмен.
Енді мені менсінбес
Европаның қай елі?
Қарсы келсем, құшақтар
Қаратпайтын әйелі.
Сорлы негр қара боп
Туғанына жазықты.
Тәкаппарсың, дүние,
Көп қорладың аз ұлтты.
Қаталастың бірақ сен,
Аз дегенің көп екен.
Көміп кетер кепшілік,
Көп кешікпес, күні ертең.
Бола бермес дүниеде
Күнде жанжал, күнде шу.
Жауып кетер жер бетін
Жалғыз ғана қызыл ту.
Сол қызыл ту астында
Күн келбетті қазақпын.
Отар емен телмірген,
Азаматпын, азатпын.
Енді, сірә, дүние,
Танисың ғой мені сен.
«Танысамын соғысып», -
Деп ойлама, тегі, сен.
Төрт құбылам түгел сай,
Қорқытпайды соғысың.
Жетпіс қабат қорғаңдай
Батысымда - орысым.
Шымқай болат киінген
Шүғылалы шығысым.
Тас түлектей түйілген
Қырғыз, якут туысым.
Қазақ деген атымды,
Өшіре алмас ешбір жау!
Төбесінен, тиіссе,
Төңкерілер Алатау.
Аумағы мол алыппын,
Кеңіді менің құшағым.
Британия аралын
Қолтығыма қысамын.
«Тағы» емеспін, тағы айтам,
Адаммын-ды бұрыннан.
Адаммын деп жылағам,
Адаммын деп қырылғам.
Тәкаппар ұлы дүние!
Қазақ деген мен деймін.
Мылтығыңды ұсынба,
Қолыңды ұсын, кел деймін!

Ей, тәкаппар дүние!

Маған да бір қарашы.

Танисың ба сен мені?

Мен қазақтың баласы!

«Тағы жұрт» деп тағы да,

Танымассың, білмессің.

Өйткені мен қазақпын,

«Англичанин» емеспін.

Танисың ғой сен оның

Өзінен бұрын мылтығын,

Дәріптейсің қасиетін

Адамы түгіл, итінің.

Мен де оны бір кезде

Етігінен танығам

Қадай басып өкшесін,

Далама кеп қаңғыған.

«Тағы» дейтін халқымды,

Дозақ дейтін даланы.

Кен қазам деп көр қазып,

Ақтаратын моланы.

Жылап жатса бір қазақ,

Күлуші еді-ау ол өлі!

Соның бәрі сұрқия

Сұм патшаның әлегі.

Екі аяқты ақ патша

Көп батырды шеңгелін.

Cap далада сарғайдым,

Қасіретпен шөлдедім.

Мынау қара көзімнен

Сансыз дария жас ақты.

Өз етімді өзіме

Кесіп алып асатты.

Айтып-айтпай, не керек,

He көрмеді бұл қазақ!

Дүние бүгін ұялар,

Айтпа, ойбай, аузың жап.

Сорлы емес ем ежелден,

Қаралы едім, зарлы едім.

Ұялушы ем өзге елден,

Намысты едім, арлы едім.

Есе тиер, енші алар

Ел болсам деп ойлаушы ем.

Қазақпын деп айта алар

Мен болсам деп ойлаушы ем.

«Тәкаппар дүние төріне

Емін-еркін шықсам-ау!

Айтқанымды тыңдатып,

Айтқандарын ұқсам-ау», -

Деп ойлаушы ем, сол болды,

Арманыма жеттім мен.

Үдере жорттым, жол болды,

Тау төңкердім екпінмен.

Енді мені менсінбес

Европаның қай елі?

Қарсы келсем, құшақтар

Қаратпайтын әйелі.

Сорлы негр қара боп

Туғанына жазықты.

Тәкаппарсың, дүние,

Көп қорладың аз ұлтты.

Қаталастың бірақ сен,

Аз дегенің көп екен.

Көміп кетер кепшілік,

Көп кешікпес, күні ертең.

Бола бермес дүниеде

Күнде жанжал, күнде шу.

Жауып кетер жер бетін

Жалғыз ғана қызыл ту.

Сол қызыл ту астында

Күн келбетті қазақпын.

Отар емен телмірген,

Азаматпын, азатпын.

Енді, сірә, дүние,

Танисың ғой мені сен.

«Танысамын соғысып», -

Деп ойлама, тегі, сен.

Төрт құбылам түгел сай,

Қорқытпайды соғысың.

Жетпіс қабат қорғаңдай

Батысымда - орысым.

Шымқай болат киінген

Шүғылалы шығысым.

Тас түлектей түйілген

Қырғыз, якут туысым.

Қазақ деген атымды,

Өшіре алмас ешбір жау!

Төбесінен, тиіссе,

Төңкерілер Алатау.

Аумағы мол алыппын,

Кеңіді менің құшағым.

Британия аралын

Қолтығыма қысамын.

«Тағы» емеспін, тағы айтам,

Адаммын-ды бұрыннан.

Адаммын деп жылағам,

Адаммын деп қырылғам.

Тәкаппар ұлы дүние!

Қазақ деген мен деймін.

Мылтығыңды ұсынба,

Қолыңды ұсын, кел деймін!

Бір сәт қиялға беріліп, арманның жетегіне еріп, ертегідегідей алтын балық ұстап алсам, қайтер едім? Қандай тілек тілер едім? деген сұрақтарға жауап іздеп көрейінші...

Әрине, қазіргі материалдық қоғамда ең алдымен ойымызға көп ақша келетіні сөзсіз, себебі қалтаңда ақшаң жеткілікті болса, біраз нәрсеге қол жеткізуге болатыны сөзсіз. Ең бірінші ойыма ақша келгенімен, өмірдегі басты құндылық ақшалай байлық емес, денсаулық пен отбасының амандығы екенін ұмытпаған жөн. Ата - әжелеріміз "ақша - су, бүгін бар, ертең жоқ" демекші, ақша тез жұмсалып кетеді. Сондықтан мен ең алдымен отбасы мүшелері мен өзімнің амандығымды тілер едім. Бұл – бірінші тілегім делік.

Тағы не сұрасам екен? Келесі кезекте отбасыммен әлем елдеріне саяхатқа аттанар едім. Ел аралап, жер көру, басқа адамдар мен мәдениетпен танысу, әрі ағылшын тілін қолданып, үйрену – менің арманым. Сапар шеккен адам ел көреді, жер көреді, ой – өрісі кеңейеді, бой жазып қайтады.

Және үшінші тілегім - мектепті ойдағыдай аяқтап, еліміздегі беделді оқу орындарының бірі - С.Ж. Асфендияров атындағы Қазақ ұлттық медицина университетіне оқуға түсуді армандаймын. Бұл мені болашақта ғалым болуға бір қадам жақындатады. Аталған оқу орнын ойдағыдай тәмамдап, білімімді шетелде шыңдап, одан кейін елге оралып, медицина саласын дамытқым келеді.

Егер мен алтын балық ұстап алсам...

Бір сәт қиялға беріліп, арманның жетегіне еріп, ертегідегідей алтын балық ұстап алсам, қайтер едім? Қандай тілек тілер едім? деген сұрақтарға жауап іздеп көрейінші...

Әрине, қазіргі материалдық қоғамда ең алдымен ойымызға көп ақша келетіні сөзсіз, себебі қалтаңда ақшаң жеткілікті болса, біраз нәрсеге қол жеткізуге болатыны сөзсіз. Ең бірінші ойыма ақша келгенімен, өмірдегі басты құндылық ақшалай байлық емес, денсаулық пен отбасының амандығы екенін ұмытпаған жөн. Ата - әжелеріміз "ақша - су, бүгін бар, ертең жоқ" демекші, ақша тез жұмсалып кетеді. Сондықтан мен ең алдымен отбасы мүшелері мен өзімнің амандығымды тілер едім. Бұл – бірінші тілегім делік.

Тағы не сұрасам екен? Келесі кезекте отбасыммен әлем елдеріне саяхатқа аттанар едім. Ел аралап, жер көру, басқа адамдар мен мәдениетпен танысу, әрі ағылшын тілін қолданып, үйрену – менің арманым. Сапар шеккен адам ел көреді, жер көреді, ой – өрісі кеңейеді, бой жазып қайтады.