2. Суреттегі тұлғаларды ата. Олардың жаратылыстану, математика ғылымдарының дамуына үлес қосқан қандай еңбектерін білесің?Әртүрлі дереккөздерді қолданып, олардың ғылыми еңбектері туралышағын мәтін құрап жаз. Ғалымдардың ашқан жаңалықтары жалпы-адамзаттық құндылыққа жата ма? Ғылым құндылықтың қай түрінежатады?​

,Абайдың сүйіп, жар етіп алған екінші әйелі Әйгерімнен туған ұлы Тұрағұл, өзінің естелігінде жазғанындай, Абайдың отыз екі жасында өмірге келген екен. Жастайынан Абайдың тәрбиесін көріп, өнер-білімге ерте ден қойған ол өте зейінді, алғыр болған. Әкесінің өнегесімен орыс әдебиетімен жастай танысып, соның арқасында осы тілде жатық сөйлеген, аудармашылықпен айналысқан. Әкесі туралы татымды да тиянақты естелік жазып, қалдырған.
Мен – әкемнің кіші жамағатынан туған тұңғыш баласымын. Әкем кіші жамағат алғанда бастапқы бәйбішесі өзінен 2-3 жас үлкен еді, ұлғайған кезімде өзімді күтуге қолайсыз болады деген шығар. Екінші, жалпы қолы жеткен, әлі келген адамға екі қатын алмақ ғұрып сықылдыланғандықтан да шығар.Мен әкемнің 32 жасында, жастықтың алғашқы арыны басылып, жігіт ағасы болып қалған кезінде туғанмын. Мен әкемді танығанда, әкемнің жүзі ашық, ажары сыртында, көзі өткір, ашуы да, қуануы да жылдам, ширақ жанды адам еді. Мәжілісі қызықты, сауықшыл, дастарқаны аса мол еді. Бір іспен қызықтамай, жай, салбырап, шаруасын істеп отырмаушы еді.Бір ғадаты жақсы атқа, қыран құсқа құмар еді, өзі 2-3 жыл салтанатын келістіріп құсбегілерін, мергендерін сайлап құс салыпты. Балаларының әрқайсысына құс салғызды, бірақ ұзақ уақыт құсшы болғанымыз жоқ. Біреудікін алып, біреуге сапырып отырады. 250 шамалы құс қолыма келіп, кеткен шығар. “Тулақтың шолағындай” құс кергенім жоқ деп айтып отырушы еді.

Өмірбаяны отпен жазылған Рахымжан

29 сәуір 2015, 08:28

0 1





Бұлай деп тақырыпқа ат қоюымның себебі, 1958 жылдың қаңтар айының соңғы күндері Кәкеңді Бәукең (Бауыржан Момышұлы) үйіне шақырған. Түсінікті болу үшін Кәкімжан Қазыбаевтың «Найзағайдай жарқылдап» деген кітабынан үзінді ( т.ж. 1 том, 209 бет)

̶ Мен сені неге шақырдым? ̶ деді

̶ Білмедім, Бәуке!

̶ Білмесең, жаңа осында маған сәлем бере бір жігіт келді. Аты ̶ Рахымжан. Фамилиясы қошқар ма, ісек пе, азбан ба, әйтеуір қойдың бір түрі, оны өзің анықтап алғайсың. Міне сол жігіт...

̶ Міне сол жігіт Рейхстагқа ту тіккен. Понимаешь?! Сен ұғып тұрсың ба, өзің? ̶ 

деді.

̶ Ұғып тұрмын, Бәуке!

̶ Өтірік айтасың! Ұқсаңдар, неге жазбайсыңдар? Соғыс біткелі он үш жыл. Ана Рахымжанды көрмей жүрген неғылған журналиссіңдер?! Журналистке диплом емес, сезгіш жүрек, көргіш көз керек. Жоқ, сол сендерде жоқ!

̶ Знаешь, ты кто такой Рахымжан? Мен де оны бүгін бірінші рет көрдім. Білесің бе, кімнің сәлем бере келгенін? Это исторический человек!

̶ Мен де соғысқа қатыстым. Дивизияны басқардым. Москва түбіндегі шайқасты көрдім. Төрт жыл бойғы сұрапыл соғыстың небір сұмдық қияметтері көз алдымда. Бірақ Берлинді алардағы, Рейхстагқа ту тігердегі қырғын ̶ ол нағыз жойқын қырғын! Как воин, как командир я представляю что это такое, это было невероятно! Рахымжан сол тозақтың ішінде болған, сол тозақтан аман шыққан! Жеңіс жалауын тіккен. Кім үшін?! Мына сені мен мен үшін! Бүгінгі шолжаң қағып тірі жүргендердің бақыты үшін! Сол бір тозақта оның өзінің тірі қалуы ̶ это чудо! Жеңіс деген бақыт ̶ сол анау Рахымжан, Рахымжандар!

– Адам ерлік жасауды ешқашан жоспарламайды. Ерлікті туғызатын сәт болады. Адамның асыл қасиеті де, жасық қасиеті де соғыста, тап сондай сәтте көрінеді. Рахымжан сондай сәтте асыл қырынан көрінген азамат. Ол қыры ̶ жасаған ерлігі. Тағдыр оның нағыз өмірбаянын сол сәтте жазды. Оның өмірбаяны ̶ отпен жазылған өмірбаян. 

̶ Сен оны тап!

Кәкең Рахаңды іздегенде ол кісі іс-сапарда жүрді. Уақытын бос өткізбеу үшін кітапханадан журнал, газеттерді ақтарды. Бірде «жазушы Борис Горбатовтың «Литературная газетаның» 1948 жылғы 18 декабрінде жарияланған сөздерін таптым» деп оқып берді.

̶ Біздің жауынгерлерді қыранмен, бүркітпен теңеуді қоятын мезгіл жетті. Қазақ жігіті Қошқарбаев көз алдымда Рейхстагқа ту тікті. Осындай ердің образын беру үшін бөлекше теңеу, бөлекше поэзия, социалистік реализм керек, ̶ деп жазыпты. Ал 150 дивизияның «Воин родины» газетінде де, орталық ба зде де біраз мақала жарияланыпты. Бірақ 1946 жылдың майынан кейін ләм-мим ешкім аузын ашқан жоқ. Содан бері көріп тұрған тілшім, тіпті қазақ ба зінен көріп тұрған бірінші адамым өзіңсің, ̶ депті.