1. Мәтінді түсініп оқыңдар. Екі топқа бөлініп, бір-біріңе мәтін бо- йынша сұрақтар дайындап, жауап беру арқылы әлемнің жеті кере- метін талдаңдар. 1. Ұлы Қытай қорғаны - әлем- дегі ең ұзын қорған. Оның ұзын- дығы 8850 километрден асады. Қорған құрылысы б.з.д. III ға- сырда салына бастады, екі мың жыл бойы қытай халқы қор- ғанды жалғастырып, оны одан әрі ұзартты. Қытай қорғанының кей жерлері эрозияға ұшырап, қиратылды. Кей жерлері Мао Цзе Дун заманында күрделі жөндеуден өткен. Қорғанға Қытай астанасынан теміржол және автобус арқылы қаты- науға болады.

ДРАМАЛЫҚ ӘЛЕМ ?

Драмалық бұл әлем, онда біз барлық өмір сүріп жатырмыз? Жақсы сұрақ және ол соншалықты оңай емес! Әлем реттелген, ал ғылым әлем туралы біздің идеяларымызды реттеуге тырысады.

Бұл әлем осылай жұмыс істейді,

Бізде сақталмайтын нәрсе

Бір шындық-жоқ немесе иә

Бірақ кейде махаббат дұрыс емес екенін білесіз

Бізде сақталмайтын нәрсе

Бірақ бұл әлем осылай жұмыс істейді

Иә немесе жоқ мың жыл

Біз жауап таба алмаймыз

"Әлем қарт, тәжірибелі адам қалған өмірін оңтайландыру бағдарламасын жасайды,ал жас адам-бүгінгі кеш. Ол қате болған жағдайда оны түзетуге жеткілікті уақыт бар деп санайды. Өкінішке орай, бұл қауіпті қате түсінік. Қабылданған шешімдердің көпшілігі қайтымсыз. Олар айтқандай,"Егер жастар білсе, егер Кәрілік мүмкін болса".

Жер бетіндегі батырлық дәргейінің жөні бір бөлек. Ал аспанда, тартылыс күші жоқ ашық ғарышта жұмыс жасау – нағыз ерлік. Осы іспетті қайтар-қайтпасы екіталай, қайтқан жағдайда да денсаулығы сол қалпында оралары белгісіз жолға көзді жұмыс тұрып аттанып кету – ерлік емей немене?

Қазақ топырағында туып, қазақ жерінде өскен осындай батырлардың бірі – Тоқтар Оңғарбайұлы Әубәкіров.

Біз осы уақытқа дейін Қазақстанның дамуына, қазақ ұлтының бейбіт һәм ынтымақты ел болуына елеулі әсер еткен тұлғаларға жеке-жеке тоқталып, олардың өмірінің жарқын сәттерін оқырман назарына ұсынып келеміз.

Осы лектің кезекті кейіпкері – 1991 жылдың 2-қазанында «Союз ТМ-13» ғарыш кемесімен ашық ғарышқа ұшқан Тоқтар Әубәкіров.

Тоқтар Әубәкіров 1946 жылы 27-шілдеде Қарағанды облысының Қарқаралы ауданында ұсталар отбасында дүниеге келген. Әкесі Оңғарбай мен анасы Кәмила бір кәсіпті дөңгелеткен қарапайым жандар еді.

Армавир жоғары әскери ұшқыштар училищесін, Мәскеу ұшқыш-сынақшылар мектебін, Мәскеу авиация институтын бітірген Тоқтар тарихта КСРО-ның 72-ші, әлемнің 256-шы ғарышкері болып саналады.

Бала шақта аспанда артына бұлт тастап ұшқан ұшақтар жолына қарап, ұшқыш-ғарышкер болуды армандайтынымыз бегілі. Осындай бала күнгі арман жолында нақты мақсаттармен жүріп, үлкен ізденіс нәтижесінде арманын шындыққа айналдырды.

Анасының айтуынша, ол бала күнінен оқу-білімге құмар болып, өзін-өзі дамытудан шаршамаған.