Есіл ер-ан байы тең болатын жер екен», Ұзын аққанЕртісті көргенде:депті.тұрғаныңмынау ащының арқасыЕсіл өзенінкөргенде:дайды екен, күзге таман бір жұма ащы-лайды екен. Сонысы бір жылға татидыекен», депті.Баянауыл тауынкөргенде:«Мына шіркіннің баласы тойдым депқарап отырмас, қарыным ашты депжылап отырмас. Сиырдың мүйізі, доңыздың құлағы шығып тұрған жерекен», - депті.Ащы бойынакелгенде, артына қарап:«Ат ерін алмайтын жер екен. Бауырында тұзы бар екен, тұзы ауыр екен, бір түн түнеп кетемін деген адам, бір жұма тоқтап қалады екен. Тұзыжібермейді екен», - депті.5-тапсырма. Жер-су атауларына берілген анықтаманытауып, сәйкес бағанда дәптерлеріне жазыңдар, « Жары мен суы тең, жарлысы мен«A, Баянауыл! Сенің қоныс болыпекен. Мал жазғытұрым бір жұма ащы-​

ЖАРІОУГГЦИРГЧГУОЦТ йдвгуттцлфщ

Аюлар (латынша Ursidae) — сүтқоректілердің жыртқыштар ретіндегі отбасы. Аюларөсімдікте, етте жейді, олар жақсы қыртыстарға мініп, тез жүгіреді, суда жүзе алды, және артқы аяқтарына тұрып бірнеше қадам жасап жүре алады. Оалрдың терілері қалың, және қорғалған, құйрықтары қысқа, және иіс сезу мүшелері жақсы дамыған. Олар кешкі уақытта немесе күн шығысында аң аулайды. Әдетте аюлар адамдардан аулақ болуға тырсды, бірақ адамдарға үйренген жерлерде әсіресе полярлы аюжәне гризли. Аю араның шағуынан қорықпайды, себебі оның қалың жүні араның шағуы үшін аз сезімтал, бірақ мұрыны аралар шағуына сезімтал. Табиғатта табиғи жаулары жоқ.

Ақ аю (лат. Ursus maritimus) - аюлар тұқымдасына жататын сүтқоректі; кейде Thalarctos туысына жатқызады. Дене ұзындығы 2-2,5 м, кейде 3 м, биіктігі 1,5 м, салмағы 800 кг. Жүні ақ, кейде сұрғылт, қалын. Білезіктері және табаны жүнмен қапталған. Арктика фаунасы: Солтүстік мұзды мұхитының жағалауларында және суда жүзіп жүрген мұздарды паналайды. Жақсы жүзіп сүңгиді. Негізгі қорегі итбалықтар. Төменгі температураға бейімделген (тері асты майы жануар салмағының 40% жетеді). Ұлуғу әдетте наурызда-сәуірде өтеді жүкті ұрғашылары арктика аралдарындағы апандарда қыстайды (қысқы ұйқы). Қоңжықтары екі жылда бір рет желтоксан-сәуірде туады аналықтары коңжыктарымен апаннан шығып еркін өмір сүреді. Қоңжықтары аналарымен бірге бір жарым жыл болады. Ақ аю терісі мен етін пайдаланады. ТМД 1956 жылдан бастап аулауға тиым салынған. 1976 жылы ХТҚО және КСРО Қызыл кітабына енгізілді. Әр түрлі деректер бойынша ақ аю саны 10-20—ТМД-да 5-6 мың.Бұл аюлар күніне 25 кг астам ет жей алады.