Мәтінді оқыңыз. Оның басты идеясын 5-6 сөйлеммен жазбаша түсіндіріңіз. Қазақ халқы көшпелі өмір-тіршіліктен тартып бүгінге дейін қоршаған ортаны, табиғаттың қыры мен сырын бақылау арқылы өмір тәжірибелерін толықтап отырған. Соның маңызды бір бөлегі ауа райына қатысты болжамдар. Күннің тұманды мұнардан көтерілуі ауа райының ыстық болуының нышаны. Ал батар күн қызыл шапаққа малынып барып ұясына кірсе, ертеңінде шыжыған ыстық болатынын білдіреді. Қыс айларында көкжиек ашық болып, қызыл шапақ шашса ауа райы жылы болатындығының нышаны. Күн көзі жаз айларында бұлттанып батса жаңбыр болады. Бұл қыс айларында қардың нышаны. Күннің қоралануы қыс айларында қардың қалың болуына бастайды. Ал Айдың қоралануы қыстың қатты болуының нышаны. Қазақтың «күн қораланса күрегіңді, ай қораланса аяғыңды сайла» деген мәтелі осыдан айтылған. Мұның мәнісі күн қораланып, қар қалың түссе, күрекпен қорық ашуға тура келеді. Ай қораланса түйеге жүгіңді артып, қоныс аударуға тура келеді дегені. Күн құлақтанып шықса, не боран, не аяз болады. Күн құлақтанып батса, ауа райы жылынуға бет алғаны. Егер жаңа ай шалқалап туса, ол айда ауа райы малға жайсыз болады. Егер жаңа ай тік туса, аура райы малға жайлы болғаны. Қазақтың есепші, жұлдызшыларның бақылауы бойынша маусым айының бірінен бастап үркер көкжиектен көтерілмейді, содан шілде айының он жаңасында көрінеді. Ал, 21 шілде үркер айдың қасынан көруге болады. Үркер мен Айдың қатар көрінуін қазақ «Тоғыс» деп атайды. Бір жылда он рет тоғыс болады: 21 шілде, 19 тамыз, 17 қыркүйек, 12 қазан, 13 қараша, 11 жетоқсан, 3 ақпан, 5 наурыз,   9 сәуір, 7 мамыр күндері. Тоғыс кезінде Үркер мен Ай бір-бірінен алыс болса, халық тәжірибесінде «бұл екеуі бір-бірімен қырбай болған екен, қырсық мал мен жанға тимесе» деп қауіптенеді екен. Ал егер Үркер мен Ай жақын орналасса, шаруақор қазақ «міне екеуінің жайы жараса қалған екен, мал мен жанның жағдайы жаман болмас» деп отырады. 2-мәтін Қазақстанның дәрілік өсімдіктері Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы өсімдіктерден алынған дәрілерге өте үлкен мән береді. Өйткені көптеген кедей мемлекеттер халықтарының дәріханалардан дәрілер сатып алуға шамалары жоқ. Сондықтан олар бұрынғыша емдеудің дәстүрлі әдістерін қолданады. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДСҰ) бағасы бойынша дүниежүзі халқының 80%-ы осындай жағдайда. Кейбір Азия мемлекеттерінде, мысалы Қытай, Жапония, Индия бұрынғыша қазіргі заманғы медицина жетістіктерімен қатар халық емшілерінің емдерін кеңінен қабылдауда. Соңғы жылдары дамыған елдерде ауырған адамдардың көбісі табиғи жолмен алынған дәрілерді артық көре бастады. Мысалы, Жапонияда фармацевтикалық жолмен алынған препараттарды сатып алу 2, 6 есе өссе, табиғи жолмен алынған дәрілер 15 есе өсті. Қытайда 1993 жылы өсімдіктерден алынған дәрілер сатудың жалпы бағасы 2, 5 млрд.