1-тапсырма. Мәтінді ояндар. Мәтіндегі негізгі және жанама ақпарат- тарды анықтаңдар.Сарыарқаның көрікті жерлерінің бірі – Баянауыл таулары. Бірқарағанда бұл таулар жазық даладағы арал сияқты көрінеді. Мұндатаңғажайып пішіндегі жартастар кездеседі: «Жалмауыз кемпір», «Шайтантас», «Тас бас» және т.б. Бұл жерде көрікті көлдер дежетерлік.Баянауылдан оңтүстікке қарай ҚарқаралыТүсіндірме сөздіктауы орналасқан. Тауды шөлейттер қоршапжатыр. Бірақ қарағайлы сирек ормандар өскенТоң - суықтанбеткейлер де кездеседі. Сонымен қатар саздардагықатып қалғантопырақ, шөгінділерден жаз соңында қыстан сақталыпқалған тоңды кездестіруге болады. Жергіліктіхалық мұндай жерлерді табиғи тоңазытқыш ре-тінде пайдаланады.​

Объяснение:

Биыл Абай Құнанбайұлының туғанына 175 жыл толады. Халқы­мыздың ұлы перзентінің мерейтойын лайықты атап өту үшін ар­найы құрылған комиссия дайын­­дық жұмыстарын бастап кетті. Мемлекет көлемінде және халық­аралық деңгейде ауқымды іс-шаралар ұйымдастыру жоспарланып отыр. Бірақ мұның бәрі той тойлау үшін емес, ой-өрісімізді кеңейтіп, рухани тұрғыдан дамуы­мыз үшін өткізілмек. Абай Құнанбайұлы ғұлама, ойшыл, ақын, ағартушы, ұлттың жаңа әдебиетінің негізін қалаушы, аудармашы, композитор ретінде ел тарихында өшпес із қалдырғаны сөзсіз. Оның өлеңдері мен қара сөздерінде ұлт болмысы, бітімі, тұрмысы, тіршілігі, дүниетанымы, мінезі, жаны, діні, ділі, тілі, рухы көрініс тауып, кейін Абай әлемі деген бірегей құбылыс ретінде баға­ланды. Өткен жылы Абайдың шығар­ма­ларынан үзінді оқу эстафетасы өтті. Ләйлім атты оқушы қыз ұсынған бұл елдік шараға мен де қатысып, қолдау көрсеттім. Мектеп оқушыларынан ел азаматтарына, тіпті әлемдік деңгейдегі танымал тұлғаларға дейін зор қызығушылық танытып, лезде іліп әкеткен бұл бас­тама бірнеше айға ұласты.

Источник: https://e-history.kz/kz/news/show/94/

© e-history.kz

ССалалас құрмалас сөйлем - құрамындағы жай сөйлемдердің баяндауыштары тиянақты тұлғада келіп , өзара бір-бірімен тең дәрежеде байланысқан құрмаластың түрі. Салаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен бағынбай, тең дәрежеде байланысып, баяндауыштары тиянақты келіп жай сөйлемдерді жеке – жеке қолдануға болады.

Салалас құрамластың құрамындағы жай сөйдемдер өзара бір – бірімен екі түрлі жолмен байланысады.

1.   Интонация арқылы мағыналарының жаңындағына қарай іргелесе байланысады.

2.   Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірінен өзара жалғаулық щылаулар арқылы байланысады.

   Ыңғайлас мәнді да, де,та, әрі, және , мен жалғаулық шылаулар.

   Қарсылық мәнді  бірақ, алайда , дегенмен, сонда да, әйтсе де, сөйткенмен, ал тәрізді жалғаулық шылаулар.

    Себеп – салдар мәнді өйткені , себебі, сол себепті, сондықтан, неге десеңіз тәрізді жалғаулық шылаулар;

   Талғау мәнді не, немесе, я, яки, не болмаса, я болмаса, яеи болмаса, әлде тәрізді жалғаулық шылаулар.

   Кезектес мәнді кейде, бірде , біресе тәрізді жалғаулық шылаулар.

3.   Салалас құрмалас сөйлемнің түрлері .

Салалас құрмаластың құрамындағы жай сөйлемдер бір – бірімен өзара белгілі мағыналық қарым – қатынаста айтылады. Мағыналық қарым-қатынаста жұмсалуына қарай салалас құрмалас сөйлем мынадай алты түрге бөлінеді :

1.   Ыңғайлас салалас.

2   Қарсылықты салалс.

3.                  Себеп – салдар салалас.

4.                  Ілектес салалас.

5.   Талғаулы салалас.

6.    Кезектес салалас.