Сурет бойынша әңгіме құру 55жаттығу

Қазақ поэзиясында бүгінге дейін өнер жайында көп жазған және көркемдіктің шыңына жеткізе жазған і.жансүгіров пен теңдесер қаламгер жоқ. сонау 20-жылдардың бас кезінде өмірге келген "әнші" өлеңінен басталған бұл тақырып тек қазақ әдебиетінде ғана емес, қазіргі әлемдік поэзиядағы айтулы туындылар санатындағы "күйші" мен "құлагер" сияқты классикалық поэмаларға ұласты. акынның осы екі аралықтағы шағын көлемді, бірақ керемет суретті, екпіндеп ескен желдегі көтеріңкі лепті туындылары жоғарыда талданды.  ілиясты ылғи да ән-күйдің әсерінен туған, өзіне ғана мағлұм күшті сезімдер булықтырып жүретін болса керек. ол соларды сарқа, ақтарыла бір, құйқылжыта, нөсерлете бір жырлауға біртіндеп жақындай берген тәрізді. осы жолдағы оның асқан бір айтулы белесі - өзінің қазақ күйлерін жетік білетінін, олардың сыры мен сипатын нәзік сезініп, оларды өздеріне лайық көп бояқты құлпырған тілмен суреттеп бере алатын ерекше талант екенін танытты. поэманың басты кейіпкерін:   қобызшы малқыбай шал матайдағы  матайда кенже, тұңғат, сақайдағы  қазақта қобызшының қалғаны сол,  жорға еді маймаңдаған бақайшағы, -  деп таныстыруынан-ақ күй құдіретіне елтіп, шарықтаған шабыттың екпіні сезіледі. осы "жарықшақ үні тозған қаңсыған", "еңкейіп екіндідей күні кеткен" шалыңыз кім десеңіз:   қобызшы ол "ақ көбікті" аңыратқан  боздатып "бозінгенді" күңіренткен.  малқыбай қобызшыдан ақынның кезде тыңдаған "бозінген" күйінің әсері шер-күйік боп жүрегіне байланып қалғанын сол күй жайындағы поэмада суреттелген аңыздан анық байқаймыз.  міне, осылайша ілияс асудан-асу бел асып келіп, 1934 жылы өзінің әйгілі "күйші" поэмасын жазды. поэма оқырманды салған жерден

Табиғаттың әрбір маусымы ерекше болатыны сөзсіз. әр маусымның өзіне тән қызығы мен сейіл-серуені бар. соның ішінде қыс мезгілі де өзіндік кіршіксіз аппақ қарымен, қаһарлы мінезімен, сықырлаған аязымен ерекше. бұл мезгілде табиғаттың құпиясын, ерекше бір ұмытылмас сәттерін тамашалайды. қара жердің бетін басқан аққұба ару сияқты үлпілдеген ақ ұлпа қар айналаға сән бергендей. әркім бұл мезгілді асыға күтетіні рас. бірі шаналарын арқалап, биік жоталарға, таулы қыраттарға бет түзейді. дала төсінде қолдан сырғанақ жасайтын қызықты кездерде өз алдына бір бөлек әңгіме. қолдарына шана сүйреген , жүздері күлкіге толы барлығы бейне бір қыстың суығын емес, оның жылы нұрын, ыстық тартар сәулесін тауып алғандай қуанады. даланың табиғаты тып-тыныш қалпынан, маужыраған күйінен серпіле түскендей күйде. алатаудың сілемдері мен биік жоталарындағы қыс көріністері көздің жауын алады. басында қашанда қар жататын қарт алатау ару алматының көркіне көрік қосып тұрғандай көрінеді. ақындар жырға қосқан, әншілер әнге қосқан алатау қыс мезгілінде ерекше сұлу ғой, шіркін! қыс мезгілін тағы да асыға күтуіміздің бір себебі - жаңа жыл. сірә, бұл мейрамды еңбектеген , еңкейген қартқа дейін күтетіні айдан анық. бүлдіршіндер аппақ қардан аққала жасап, шырша безендіріп, аяз ата мен ақша қарды көруге асығады. барлығы ақ тілектерін білдіріп, сыйлықтарын береді. қылышын сүйретіп жеткен қаһарлы қыстың бізге берер қызығы мен қуанышы көп. осындай естен кетпес оқиғаларға толы қыс мезгілін керемет деуге толық негіз бар. қыстың ғажайып ұмытылмас шақтары жанына шуағын шашып, нұрын төге түскендей, көтеріңкі көңіл-күй сыйлайды.