МӘТІНМЕН ЖҰМЫС hТЫҢДАЛЫМ ОҚЫЛЫМ3-тапсырма.Мәтінді тыңда. Оқы.Сақ патшайымы — Тұмардың(Ж.Ж.С.д. 570 — 520) есімі ежелгі жаз-баларда «Томирис» деп көрсетілген.Тұмар — массагеттердің патшайымы, скифхалқының көсемі — Ишпақайдың ұрпағы, Скифтердің патшасы — Мадийдің шөбересі, массагеттердің патшасы — Сыпырдыңқызы. Патшайымның анасы Томиристің сәбишағында қайтыс болады. Кішкентай қыздыӘкесі тәрбиелейді.Томирис бала кезінен әскери іс-қимылмен қару-жарақ пайдаланылатын ортадаөскен. Әкесімен бірге жаулардан бірнешерет қашып құтылған. Ал бес жасынан бастап асау атқа мініп жүақинақ - қысқа семсер ұстап, соғыс өнеріне жаттыға бастаған.Парсылардың Кир патшасын жеңген соң Томиристің аты тарияШығыстағы массагеттерді жаулап алуды көздеген.Алдымен, Кир көшпенділер еліне елші аттандырады. Олардыңөзіне тұрмысқа шығуын сұрайды. Осылайша Кир массагеттерменКир патшаның (ж.ж.с.д. 558 — 530) ұсынысын қабылдамайды. Осыгерлерін шығысқа қарай аттандырады. Аракс дариясына жетіп, у​

Кірпілер, басқа да көптеген жануарлар сияқты, қыста ұйқыға кетеді. Үйшіктерін аюлар сияқты әрине жасамайды, дегенмен, орманда ескі жапырақтардың астынан оңай көруге болады, үлкен алаңдар да, тіпті саяжайларда. Қыстағанда кірпілер жанұяларымен қыстайды, бірақ кейде жалғыз жатқандары да кездеседі, бұлар жас " бойдақтары". Егер кірпілер үйшігін көрсеңдер ешқашан бұзбаңдар, сендердің саяжайларыңның айналасында ешқашан тышқанмен жыландар болмайды. Және де зиянкес жәндіктер де, бұзаубас, қоңыз тағы басқа бақша зиянкестері.

Аю қысқа дайындалады, май жеп. Ол тапқанының барлығын жейді, ерекше балықты, жаңғақты, бірақ  ол бұны ұйқыға кетерден бірнеше апта бұрын жасайды. Дәл ұйықтар алдында аю аз жейді: тамырлар мен сабақтарды ғана, асқазаны бос болып, қатты бекітілсін деп, аңдар асқа тәбеті азайып, тыныш демалу үшін. Ұйықтауға жатып, аю бақылаудағы тәртіпте қалады, ол терең ұйқыға кетпейді, тек қалғиды, қауіпті жағдайда жауын қарсы алу үшін. Кейде ол тұрағынан шығуы мүмкін, жағдайды тексеруге. Егер үйшігі қыстауға жарамаса- су тиіп, онда жануар қыс ортасында жаңа үй іздейді, ондай кезде ол өте қауіпті, бұндай уақытта оны тентек аю дейді.  Қыста жануардың қызуы төмендейді, оның күзде жинаған майы тоңбауына көмектеседі.