Ежелгі ношпелілердің өнері мен мәдениетінде алтыннан түйін түю, қала құйма едістерін жогаргы жетістікке жетті. Оған археологиялық қазбалардан табылған асыл заттар уа солбірі — украин археологтары тапқан сии органының әртүрлі алтын әшекей заттары заттарТолстая могила қорғанынан шыққан. Оның ішіндегі ең құндысы - пектораль ал. Пиктораль - оrе нақышты, нәзік соғылған әшекей. Ол скифтердің ғарыштық ой жүйесін бекелейді. Алтын әшекейдің төменгі бөлігінде о дүние, влім табиғаты, бедерленген, аn оr орынадамдар өмірінен сыр шертеді.Екінші бір айта кетерлік дүние - Қырымдағы Күл оба қорғанынан табылған аndқұмыра. Саф алтыннан, күмістен құтылар жасалған. Құларада сниф жауынгерлерінің бейнесібедерленіп, орнектелген, ​