Домбыра - қазақтың ең көп тараған ішекті , gen пернелі музыкалык көне аспабы . Дыбыс аткізгіштігі жоғары карагай , дыбые жаңғырту қасиеті күurri тут , катты жынысты үйеңкі , емен секілді ағаштардан , негізінен , екі түрлі әдіспен күралы не ойылып жасалады . Сыртқы нұсқасы на белшектеріне , Ішек санына , дыбыс ауқымы мен ерекшеліктеріне қарай үш ішекті , кең шанақты » , « желбезекті » , « тұмар » , « қуыс мойын , кое мойын » , « бүктемелі » , « кое іnанақты , « үшеме аталатын түрлері бар . Домбыраның күрылыс бөліктері : басы , екі күлaru , пернелері . мойын , шанақ , бетқақпақ , ішек , ілгек ; қосымша бөліктері : үш түрлі тиек , кемер агаш , тұжым агаш , бастырма , ойық , қалқа , түйме , Он , жыр атуга арналган домбыраның пернелері 8-9 , көп болғанда 14-15 , күй тартуға арналгандарында перне саны жиырмадан асады Ішек қағыстары да түрлі : сермеп ойнау , іліп ойнау , шертіп ойнау . Құлақ күйі әуен сазына сәйкес оң және теріс бүрау арқылы түсіріледі .​

Мұрат Мөңкеұлы отаршылдық заманында қазақ жұртының қаналып, әбден қажыған сәтінде елдің жарасын жамап, қарапайым халықты өлең-жырларымен рухтандырып отырған. Ел тәуелсіздігін аңсап, халықтың бүгіні мен кешегі күндерін салыстыра жырлаған.  Халықты бірлікке шақырып, ел үшін күресуді талап еткен. Қазақ батырларын қолға қару алып, жаудың бетін қайтаруға әрдайым өткір ұрандар тастаған. Түрлі саяси науқандардың тұсында зар заман ағымына әр қилы толғаулар айтады. Мұрат ақының «Үш қиян» шығармасында халықтың қара шаңырағы шайқалып, босағасы тари түскендігі қара өлеңде айқара көрсетіліп баяндалған. Адам пиғылының төмендеп, заманның азғандығын ашына сөз етеді. Өлеңдерінде жүректе қалған мұңның тап қазір болып жатқан сықылды етіп, жұртты тебірентпей қоймаған. Көшпенді мемлекеттің жазда жайлаудан, қыста қыстаудан айырылып, тығырыққа тірелгендігін, тұрмыс жағдайының күрт нашарлап, өмірге  көлденең соққан жел ата-бабадан келе жатқан асыл мұраның бытшыты шыққанын жазған.