1-ТАПСЫРМА. Берілген үзінділер арқылы кейіпкер бейнесін анықтаңдар. ШЫҒАРМАДАН ҮЗІНДІ КЕЙІПКЕР КЕЙІПКЕРДІҢ БЕЙНЕСІ, МІНЕЗІ Тұрып киініңдер де, дайын болыңдар! Шекарадан фашист армиясы өтіп кетіпті. Біздің полкте соғыс дабылы соғылғалы бес минут болған екен, - деп қысқа жауап қатты да, майор Жамалы мен Серігінің беттерінен сүйіп, киімдерін апыл-ғұпыл түзей салды да, үйден жүгіріп шыға жөнелді... Жамал әрі ойлап, бері ойлап, Серікті атасы мен әжесінің қолынан алып келгеніне қатты өкінді. Жап-жас баласының ендігі күндері немен шектелмек? Көңілінде ешбір күдігі, ойында ешбір алаңы жоқ сәби енді жау оғынан бұқпантайлап, бас сауғалап жүрмек пе? - Серік, мұның не? Жүр, мамаң өлді. Енді папаң- ды тауып алайық! - деді Анна Ивановна, оны мама- сынан күдер үздіріп, ертіп әкетейін деген оймен. Сол арада жау самолеттері де қаптап кетті. Серік артына жалтақ-жалтақ қарап, Анна Ивановнаның соңынан еріп, бүлкектеп кете барды. Тамара ұзаң тұрмады, бұрынғыдай емес, салқын ғана сөйлесіп, село орталығына қарай жүріп кетті. Анна Ивановнаның ойлаған күдігі Тамараньің залымдық әрекетінің үстінен дәл шықты.

Қазақ халқының мақтанышы, аты аңызға айналған Қажымұқан Мұңайтпасов жайында көптеген естеліктер, көркем фильм, хроникалық киноленталар бар. Ол кісімен кездескен адамдар айтып жүрген аңыз-әңгімелер де аз емес. Кейінірек шыққан Ғазизбек Тәшімбаев құрастырған «Күш атасы» жинағындағы («Қазақстан» ба , Алматы, 1990 ж.) естеліктерде оның палуандыққа қандай қиын жолмен келгені, бүкіл Еуропа, Америка, Азия халықтарына өзін қазақтан шыққан тұңғыш палуан екенін көрсеткені тәп-тәуір берілген. Оның ішінде Қазбек Сүлейменовтің «Палуанның балалық шағы», Дихан Әбілевтің «Алыптың ақ батасы», Әуелбек Қоңыратбаевтың «Өз аузынан естігендерім» бар.

Қадыр Мырзалиевтің «Бұлшық еті даланың» өлеңіндегі:

«Сайын далаң – өзің анаң, өз әкең,

Сол далаға тартпай туған аз екен.

Осындай ұл таба алам дегендей,

Тапқан сені қазекең», – деген шумағы кімді болса да бір тебірентіп тастайды-ау.

Сәкен Сейфуллиннің «Қажымұқан», Сырбай Мәуленовтің: «Ұл тартып туса игі енді өзіңе» өлеңдеріндегі теңестіру, сипаттама, тірі адам түгілі, өлген аруақтардың өзін бір аунатып тастайтындай.

Қажекеңнің тек білек күш иесі ғана емес екенін, оның парасатты, ойшыл, намысшыл, зейінді адам болғанын бір ғана автор (Ж.Бектұров. «Күш атасы», 248-б.) жазбайды, оны бәрі өздерінің естеліктерінде дәлелдеп келтіреді. Талиға Бекқожина «Әншілігі де бар еді» деген әңгімесінде: «Көпшіліктің сұрауы бойынша Қажекең қолына домбыра алып, қоңыр дауысымен шырқай жөнелді:

Атандым Қажымұқан бала жастан,

Ішінде империяның болдым асқан,

Кешегі Омскінің қаласында

Құлаттым қырық палуанды бір шалмастан», –

деп жазады. Бұл шумақ Қажекеңнің әншілігін, шығармашылық өнерін байқатса, «Ал қазақтың қара сөзін мақалдап, мәтелдеп сөйлегенін, соның үлгісін мен Қажекеңнен көрдім» дей отырып, Ә.Қоңыратбаев: «Әттең, ол кісінің сөзін магнитофон лентасына да түсіре алмаппыз», – деп өкінішін білдіреді.

Объяснение: