Тыңдалым . Оқылым . 5 - тапсырма Мәтінді түсініп оқы . Негізгі ойды анықта . Сөздікті пайдаланып , қою қаріштен жазылған сөздердің мағынасын анықта . нып , қою қаріппен жазылған сөздердің мағынасын анықта . Айтыс ертеден келе жатқан қазақ әдебиетінің үлкен сапасы , Айтыс ккеркемсөзбен жарысу » дегенді білдіретін поэзияның күрделі жанры . Айтыстың негізгі ерекшелігі – балған оқиға , шындың өткір тіл мен айтылады . Айтыс – нағыз ақындық өнер , суырыпсалма енер On — неркем ой мен әдеби тілдің ғасырлық даму жолын нерсетеді . Айтыстың қазақ тілінің сөздік қорын дамытуда маңызы зор . Тілдегі суту теңеулер , мақал - мәтелдер айтыс өлендерінде жасалған Айтыс адамды әдемі сөйлеуге , шешендікке , тапқырлыққа үйретеді . Айтысқа шынайы ақындар ғана барады . Айтыс – ұйқасқан өлең ғана емес көркемсөз , бейнелі ойға құрылған жауап . Айтыс тапқырлықты қажет етеді . Себебі қарсылас ақынның өлеңіне ұтқыр жауап айтылмаса , ақын жеңіліс та бады . Нағыз айтыскер ақын домбырасыз айтыспайды . Нағыз айтыскер ақын бірнеше өнерді меңгерген . Біріншіден , ол — сөз өнерін жақсы меңгерген шешен , екіншіден , ании , ушіншіден , домбырада шебер ойнайтын әртісі Кез келген акын айтыскер ақын болмайды . Өлең жазатын аңын көп Бірақ бәрі суырып салып елең айта алмайды . Айтыскер ақын өленді ойдан тез шығаратын дарынды , терең ойлы , ұтқыр науап беретін , логикалық ой лауы күшті экан болуы керек . Айтыста әдептілік сақталады .​

Қазақстан жеріндегі тұңғыш теміржол магистралі 1894 жылдың 25 қазанында Покров слободасы (бүгінде РФ Саратов облысындағы Энгельс қ.) - Орал тар табанды темір жол телімінің құрылысы аяқталғаннан кейін ашылды. Осы жолдың 130 шақырымы қазіргі Қазақстан жері арқылы өткен. Арада 4 жыл өткеннен кейін Урбах-Астрахан тар табанды темір жол іске қосылды. Мұның да 77 шақырымы қазақ даласын басып өтті.

Солтүстік Қазақстанның дамуы үшін 1891-1896жылдары салынған Транссібір магистралінің, дәлірек айтқанда, оның «қазақстандық» 190 шақырымының маңызы зор еді. Бұл жол қазақ пен орыс халықтарының экономикалық және мәдени жақындасуына үлкен үлесін қосты.

1901-1906 жылдары Қазақстан жерінің 1660 шақырымдық аумағын алған, Орта Азия мен Ресейдің орталығын қосатын, Орынбор-Ташкент темір жолы салынды.

1914-1917 жылдары болашақ Түрксібтің бір бөлігі Жетісу жолының Арыс-Пішпек телімі салынды.

1915 жылы Челябинскі-Троицкі-Қостанай (Қазақстан арқылы 166 км.) магистралі салынды.

1915-1917 жылдары соғылған Алтай темір жолының (Новосибирск-Семей) 122 шақырымы Қазақстан жері арқылы өтті. Бұдан басқа 1918 жылға дейін 117 шақырымдық Екібастұз-Ермак тар табанды темір жолы жұмыс істеп тұрды. 1918 жылға қарай Қазақстан аумағындағы шойын жолдың жалпы ұзындығы 2,6 мың шақырымға жетті.

Кеңес заманының алғашқы темір жолы 1920-1922 жылдары салынған Петропавл-Көкшетау телімі болды. Қазақстанның түкпірдегі аймақтарын дамыту және астықты шығару қажеттілігіне байланысты 1926-1931 жылдары Бурабай-Курорты және Ақмола стансалары арқылы Қарағандыға дейін жалпы ұзындығы 700 шақырымнан асатын жол салынды. 1924 жылы Құлынды-Павлодар теміржол желісі құрылды. Ембідегі мұнай кәсіпшілігінің дамуына 1926 жылдан басталған Гурьев-Доссор тар табанды жолы ықпал етті.

1927-1930 жылдар аралығында салынған ұзындығы 1444 км Түркістан-Сібір (Түрксіб) магистралінің аяқталуы заманалық оқиға болды. Ол Қазақстанды Сібірмен байланыстырып, республиканың экономикалық дамуына және шөлді жерлердің игерілуіне әсер етті.

Орталық Қазақстан өңірінің өндірісі үшін 30-шы жылдары салынған Ақмола-Қарағанды, Қарағанды-Балқаш (490 км), ал оңтүстік үшін Шымкент-Ленгір жол телімдері зор маңызға ие болған. Алтай тау кен өндірісінің дамуында 1930 жылы салынған Локоть-Защита (235 км), сосын Лениногорскіден Зыряновскіге дейін созылған жол шешуші рөл атқарды.

1936-1939 жылдары Қазақстанды Орталық Ресеймен байланыстырған, Саратовқа шығатын жол телімі - Орал-Елек салынды.

1936-1944 жылдары соғылған, Ембінің мұнай кәсіпшілігін Оралмен байланыстырған, Ресейдің бірқатар аймақтарының арасындағы қатынасты жақсартқан Гурьев (Атырау)-Қандағаш-Орскі магистралі өзінің стратегиялық маңыздылығын Ұлы Отан соғысы кезінде дәлелдеді.

1939-1943 жылдары салынған Ақмола-Қарталы желісі Қарағандының көмірін Оңтүстік Оралға жеткізуді қамтамасыз еткен маңызды нысан болып табылады. Сол жылдары Көксу-Текелі-Талдықорған және Атасу-Қаражал телімдері іске қосылды. Қазақстандық шойын жолдың ұзындығы 10 мың шақырымға жеткізілді. Ұлы Отан соғысы кезінде теміржолдың бойында жол шаруашылығын және жылжымалы құрамды жөндеу жөніндегі өндірістік база құрылды.