1. Сан есімнің қай септікте тұрғанын анықтаңыздар. Таңертең сағат жетіде тұрамын.А) Ілік септік. В) Барыс септік. С) Көмектес септік. Д) Жатыс септік. Е) Атау септік.2. «2» санынан жинақтық сан есім жасайтын жұрнақты көрсетіңіз.А) –дан. В) –тен. С) –нші. Д) –еу. Е) –ні.3. Бөлшектік сан есімнің сұрақтарын көрсетіңіз.А) Не істеді? В) Кімнің? С) Қай? Д) Кім? Е) Қанша?4. Күрделі сан есімді табыңыз.А) Бесінші. В) Екі. С) Алты. Д) Үш жүз жетпіс. Е) Төртеу.5. Соңғы дыбысы дауысты жіңішке түбірлі сөзге қай жұрнақ жалғанатынын табыңыз.А) –нші. В)-нші, -інші. С) –ншы. Д) –інші. Е) –ншы, -ыншы.6. Күрделі реттік сан есімді табыңыз.А) Он-он бес. В) Екі бүтін оннан үш. С) Он бір. Д) Он бірінші. Е) Отыз тоғыздан.7. Тиісті сан есімді қойыңыз.Ер жігіттің ... сөйлегені - өлгені.А) Екі бүтін үш ондық. В) Екінші. С) Екі-екіден. Д) Екі. Е) Екеу.8. Күрделі есептік сан есімді көрсетіңіз.А) Отыз бесінші. В) Екі кітап. С) Жүз алты. Д) Жиырма. Е) Оннан төрт.9. Көмектес септігінде тұрған сан есімді табыңыз.А) Екіде. В) Екіден. С) Екіні. Д) Екімен. Е) Екінің.10. Соңғы дыбысы дауыссыз жуан түбірлі сөзге қай жұрнақ жалғанатынын табыңыз.А) –ншы, -нші. В) –нші, -ыншы. С) –інші, -нші. Д) –ыншы, -ншы. Е) –ыншы.11. Сан есімге керекті тыныс белгісін анықтаңыз.Атам 70 тен асты.А) Нүкте. В) Қос нүкте. С) Дефис. Д) Жақша. Е) Үтір.12. Құрамында үнді дауыссыз дыбысы бар сан есімді табыңыз.А) Жеті. В) Он. С) Отыз тоғыз. Д) Жүз бес. Е) Сегіз.13. Қайсысы реттік сан есім екенін белгілеңіз.А) Екіден. В) Мың. С) Он. Д) Тоғызыншы. Е) Біреу.14. Реттік сан есім қосымшасын табыңыз.А) –ау, -еу В) –ау, -тан С) –еу, -інші Д) –ау, -ыншы Е) –інші, -ыншы15. Сан есімді белгілеңіз.А) Тиісті. В) Қызыл. С) Елу бір. Д) Ішті. Е) Өрік.16. Реттік сан есімнің сұрақтарын табыңыз.А)Қандай? Қай? В)Неше?Қанша? С)Нешінші? Қаншасыншы? Д)Нешеден? Қаншадан? Е)Нешеу?17. Күрделі сан есімді табыңыз.А) Үшеу. В) Екінші. С) Сегіз. Д) Он екі. Е) Бес.18. Дара сан есімді көрсетіңіз.А) Екі жүз сегіз. В) Жиырма. С) Он төрт. Д) Жиырма бес. Е) Бестен үш.19. Білім күні нешінші айда екенін көрсетіңіз.А) Сегізінші. В) Жетінші. С) Он бірінші. Д) Тоғызыншы. Е) Оныншы.20. «Он бес» сөзі қандай сан есім екенін белгілеңіз.А) Дара. В) Толық. С) Күрделі. Д) Жай. Е) Көптік.21. Бір жылда неше мезгіл бар екенін белгілеңіз.А) Бір. В) Төрт. С) Он тоғыз. Д) Үш. Е) Алты.22. Сан есімді сөз тіркесін табыңыз.А) Күміс қасық. В) Алтын сағат. С) Ағаш күрек. Д) Екі жолдас. Е) Жібек жолы.23. Бір айда неше апта барын табыңыз.А) екі В) алты С) бес Д) үш Е) төрт24. Жинақтық сан есімді белгілеңіз.А) Жетеу. В) Белбеу. С) Белгілеу. Д) Істеу. Е) Нешеу.25. Күрделі сан есімді көрсетіңіз.А) Екі. В) Жеті. С) Тоғыз. Д) Жиырма бір. Е) Бес.​

Алматының ресми тарихы 1854 жылдан басталады. Алматы өзенінің жағасында салынған бекініс көп ұзамай Верный деген атқа ие болған. Алайда ХVІ ғасырдың бірінші жартысында өмір сүрген мемлекет қайраткері, ақын Захириддин Мұхаммед Бабырдың шығармасында болашақ Алматының орнында Алмату атты ортағасырлық қала болғаны айтылады. «Үлкен Алматы» аймағын адамдар ерте кезден-ақ игерген. Х-ІХ ғасырларда мұнда отырықшы мекендер болған, олардың тұрғындары егіншілікпен, мал шаруашылығымен айналысқан. Қаланың сол жақ шетіндегі шағын мекенжайдан табылған қыш ыдыстардың Ферғанадан табылған ыдыстарға ұқсас болуы осы екі аймақ арасында қола дәуірінің өзінде мәдени байланыс болғанын дәлелдейді. Бұл байланыс кейініректе сақтар дәуірінде де жалғаса түсті. Ол кездерден «сақ патшалары» әулетінің аумақты оба-қорғандары бар. Қазіргі Алматының шығыс жағында үш қорғаннан тұратын бір топ ескерткіш сақталған. Есік қорғанынан табылған материалдар сақтартың белгілі адамдарын алтын киімдерімен, қару-жарақтарымен, асыл тастарымен қоса жерлегенін дәлелдейді. Ғұрыптық ескерткіштердің қатарына құрбандық сәкісі жатады. Соның ішінде Верный қаласының маңынан табылған, В.С.Стрельцов жариялаған «жетісулық алтарь» деп аталатын ескерткіш әйгілі болған. Ол – төрт сирақты аласа үстел. Үстелдің бет тақтайының ернеуіне қанатты барыстың 25 мүсіні салыныпты. Тағы да осындай құрбандық сәкісі Алматыда, ашылып қалған қорғаннан табылды. Ол төрт бұрышты, конус түріндегі тұғыры бар үстел. Төрт бұрышында қанатты барыс, табанының жиектеріне жеті жолбарыстың мүсіні салынған, ал ортасында екі түйенің бейнесі бар. Сақтардың өзгеше бір храмдары мен қасиетті орындарының бөлшектері, көпке белгілі «Қарғалы диадемасы» Алматы маңындағы көшпелілердің идеологиясы жөнінде білуге көп мүмкіндік туғызады. Алматы-І қаласының орны қаланың оңтүстігіндегі «Горный гигант» колхозының жерінде орналасқан. Қала екі қатпардан тұрады, терең орлардың ішіне салынған, бұл оның қорғаныс қабілетін арттыра түскен. Жалпы топографиялық белгілеріне қарағанда, оның ІХ-ХІІІ ғасырларға жататыны анықталған. Алматы-ІІ қаласының орны Кіші Алматы өзенінің бойында, қазіргі шекара училищесі тұрған жерде болатын. Құрылыс жұмыстары кезінде бұл арадан орта ғасырлық ұстахана, дайын бұйымдар, кетпен, соқаның тісі, темір қазанның бүйірі табылған. Осы жерден балқыған металл құятын шөміш пен су құятын екі құмыра да шықты. Есентай (Весновка) қаласы Алматыдағы Ботаника бағының шеңберінде, Ремизовка мекені Әл-Фараби көшесінің жоғары жағында, Тереңқора қаласының орны Алматының солтүстігіндегі «Заря Востока» поселкасының жерінде жатыр. Сонымен, археологиялық олжалар Алматының тарихын едәуір ұзартып, оны Шығыстың көне қалаларының қатарына қояды.

Дереккөзі: https://www.zharar.com/kz/shygarma/544-almaty.html
© www.ZHARAR.com