Аңбақ шал» ертегісіқаңбақ шал: кемпір! ертең дәулерқонаққа келеді.кемпір: шал-ау, не береміз? қаңбақ шал: ойбайламай! «үйде ет жокне асамыз»? — десең — болдыдәулер келеді)кемпір: шал-ай, не асамыз? үйде дымжоқ! қаңбақ шал: сол да сөз боп па? үлкендәудің басын, ортаңғы дәудің төсін ас. бол-маса досым дәудің өзін ас! дәулер: қашайық! қажетті сөздер: тәйт, әй, астапыралла, түу, ойпырмай, ойбай.​

əй оу ой эй ой ой мен солай ойлаймын

Демекші, ең алдымен саналы да жарқын өмір сүру үшін денсаулық қажет. ал сол денсаулықты сақтау – өз қолымызда, яғни өз еншімізде. қазіргі таңда аурулардың түрі көбейіп барады. "тірі түбінде бір ауырмай тұрмайды” деп данышпан ғұнидің айтқан сөзі рас сияқты. өйткені, әрбір басында өзіне белгілі бір аурулары бар. бірақ біз сол аурулардың шарықтауына жол бермей оған төтеп беруіміз қажет. яғни "ауруын жасырған өледі” (ә.науаий) деген сөзге қарсы өз бойындағы ауруы бойынша дәрігерлерден кеңес алып, білгендерден сұрап отыруы қажет. ең алдымен сәбилердің дұрыс жетіп қалыптасуына қарсы дисплазия деген аурулар бар. ол аурумен сәби күресе алмайды, ал онымен күресетін ата-анасы. бұл ауру дәрігерлердің айтуынша, әсіресе соңғы кездері арасында кеңірек тарап бара жатқан дисплазия ауруының пайда болуына бірнеше себептер негіз. олардың біріншісін экологиялық жағдайлармен байланыстырсақ, екінші себебі ағзадағы йод темір, сондай-ақ кальцийдің тапшылығына тікелей қатысты. мұның ақыры мүгедектікке әкеліп соғуы мүмкін. сондықтан ң сауығып кетуіне де өзіміз жәрдемші болуымыз керек. ауруға қарсы сылап-уқалау сәбидің екі аяғын тізесінен кісен секілді темірмен керіп қою керек.  ал енді еліміздегі қ жағдайдың өзгеріп нарықтық қатынастардың , қоғамның әлеуметтік тұрғыда жіктеле бастауы ол мүмкіншіліктердің бірдей болмауы және осы теңсіздіктің ң тұлға болып қалыптасуына да өз ықпалын тигізетіні анық. ал бұл кәмелетке толмағандар арасында қылмыстың көбеюіне әкеліп соғады. есірткі құмарлық жасарып келеді. бұл – дабыл соғарлық жағдай. бүгін республикамыздағы тұрақты есірткі құмарлардың 2/3 бөлігін жасөспірімдер мен 25-30 жасқа дейінгі жастар құрайды. да есірткіні тұтынатын жағдайларда болады. мамандардың айтуынша есірткіні татып көрген немесе оқтын-оқтын тұтынған ң жартысынан астамы 13-17 жаста жасаған. есірткі құмарлықтың үдеп бара жатқаны қылмыстық ахуалдың күрт нашарлауына тікелей әсер ететіні анық. сондықтан жастарды улап, халықтың болашағына қатер төндіріп жатқан бұл дертке аяусыз күрес ең бірінші өзіміз, отбасымыз және мектепте басталуы қажет. еліміздің ертеңгі тізгіні жастар қасында мемлекетіміздің алдына қойып отырғаны елулікке ену стратегиясы жүзеге асу үшін жас ұрпақтың дені сау болуы қажет. сонда ғана өз елімізді елулік қатарынан көре аламыз. сол үшін өз денсаулығымызды өзіміз күтуіміз қажет.

"ескендір" дастаны  1887 жылы жазылған.дастанның көлемі онша үлкен емес .онда  абай  аристотельдың  ақылын және  қанағатсыздығын  және  ескендірдің  қаныпезерін қарсы тұрғызады.ескенді р  шараны  табыстауды  білмейдіол  бүкіл әлемді өзіне бағындырғысы келеді .  бір  күні,  ескендір мен  аристотель  жорыққа шыққанда алтын қақпаны көрді. онда  күзетші  болды.ескенді р  қақпаларды  ашуын  сұрады.  ал  күзетші оған түйіншек берді,оның ішінде сүйек ғана болды .аристотель  сүйекті  өлше ген кезде,оның өлшемі  алтыннаң да,аймауыттанда көп болды.сонда  аристотель  жерд ен бір уыс топырақ алып, оны  сүйекке  септі .ол  жоғары  көтеріле  бастады. осы дастанның мағынасы: қанша бай болса да,ажалдан кейін оның байлығы жерде қалады. өзінмен бірге алып кете алмайсын!