2сор по казахскому языку 4 четверть 6 класс. ​

Қазақ қолөнері – қ-безендіру өнерінің дәстүрлі ұлттық саласы. тарихын тереңнен алған қ. қ. дәстүр сабақтастығын үзбеген, рухани мәні мен мәдени құндылығын жоймаған. қазақстан жерінде асыл тастан, сүйектен, жүннен, ағаштан, қыштан, құнды металдан, былғарыдан, саздан – қару-жарақ, құрал-сайман, үй жиhазы, т.б. тұрмысқа қажетті тұтыну бұйымдарын, түрлі сәндік қолөнер туындыларын жасаумен қатар, оларды өздерінің дүниетанымына, эстет. талғамына сай әшекейлеп, безендіру ерте замандардан ған. қарағанды обл-нда беғазы бейітінен табылған қыш сауыттар (б.з.б. 10 – 8 ғ атақты қарғалы алтын тәтісі (диадема) мен сырғалар (б.з.б. 2 ғ. мен б.з. 2 ғ т.б. көне дүниелер – шебер мүсінделген өнер туындылары. айша-бибі, ахмет иасауи кесенелерінен, бабажы қатын күмбезінен қазақ халқының атадан ға мұра боп келе жатқан ою-өрнек, әшекей түрлерінің бәрін ұшыратуға болады. ағаш ұсталары сан алуан сүйектен ою-өрнек салынған үй жиhазын, ыдыс-аяқ әзірлеуде асқан шеберлік көрсетіп, ол үшін көгеріс геом. өрнек түрлерін пайдаланған. ер ң жорыққа, аңшылыққа, әйелдердің салтанатқа киетін киімдері аң-құстың бейнелері өрнектелген (күміс, алтын, металл құймалар) оюлармен безендірілген. әшекейлер салу, кесте тігу, қалың мата (барқыт, шұға) жапсыру арқылы да жасалады. алматы обл-ның есік обасынан табылған (б.з.б. 6 – 5 ғ.) сак жауынгері киімі (“алтын ”) алтын қаптырмалармен және хайуандардың құйма бейнесімен безендірілді. қ. қ. өзінің ғасырлар бойғы мұраларын жан-жақты игеріп, көршілес халықтар мәдениетінің озық үлгілерін бойына сіңіріп, үнемі жаңарып, үздіксіз отырды.

Bata2халқымыз «батамен ел көгерер, жаңбырмен жер көгерер», «баталы ер арымас, батасыз ер жарымас». «жақсы сөз – жарым ырыс» деп текке айтпаған. ң ғын тілеуіне, пейіліне қарап өлшейтін қазақ айтылған сөзге, тілеген тілекке, берілген батаға ерекше мән берген. сондықтан той-томалақта, келелі жоралғыларда бір-біріне тілек тілеп, қадірлі қариядан бата алу ықылым заманнан дәстүрімізге айналып, тұрмыс-тіршілігімізбен біте қайнасып кетті. қазақ бата арқылы ұрпағын ілікке, имандылыққа, ақылдылық мен парасаттылыққа, шешендікке баулыған. дуалы ауыз қариядан алған ақ бата ға рух беріп, жігерлендіріп отырған. алты алаштың ардақтысы болған би-шешендеріміздің берген баталары ел аузында сақталып халық мұрасына айналып, қазақ фольклорының дербес, шағын жанры ретінде қалыптасты. ұйқасты, ырғақты болып келетін, тұрақты образдарға негізделетін бата халқымыздың жақсылық пен жамандық, адалдық пен арамдық, -сауап тұрғысындағы моральдық-этикалық түсініктерінің айғағы іспетті. киелі сөзге айналған бата екі түрге бөлінеді: ақ бата, теріс бата. ақ бата игі ниеттен туғандықтан ел аузында сақталып, жаңғырып отырды да, жақсылыққа ғана құштар халқымыз теріс батаны ұмытуға тырысты. сондықтан ақ батаның – нәрестеге бата, асқа бата, ұлға бата, қызға бата, келінге бата, жолаушыға бата, жастарға бата, сүндет той батасы, наурыз батасы, ораза айт батасы, жарапазан батасы ас қайыру батасы сияқты түрлері көп. бата үлгілеріне в.радлов, ш.уәлиханов, а. васильев, г. потанин, сияқты көптеген зерттеушілер назар аударып, жинастырды.