Акындык тулгалык болмыс деген не​

Қазақстан қоғамының жаһандану үдерісіндегі құндылық бағдарлары жəне даму тенденциялары

Қазіргі уақытта жаһандану үдерісі экономика мен саясатты ғана емес, мəдени-əлеуметтік саланы да қамтып отыр. Қазіргі əлеуметтік теориядағы жаһандану ең өзекті тақырыптардың қатарында тұрғандығы мəлім. Бұл сұрақты анағұрлым терең қарастырған ғалым – Роланд Робертсон. Біздің пікірімізше, дəстүрлік жəне оны құраушылар – дəстүр, əдет-ғұрып,  риту-  ал, қағидалар,  құндылықтар  болып  табылады. Қоғамның модернизациялануы мен елдің дəстүрлік формасына үйлесімсіз патерналистікподдандық саясат, шашқыш-жыртқыш экономика, қу жазалаушы құқық, үстемдік етуші ұлттық   мəдениет,   қабілетсіз   əлеуметтік өмір - саясаттану мен əлеуметтанудың назар аударатын объектісіне айналмай отыр. Бұл ғылымда дəстүрліктің жеңуі, мемлекетте адам  факто-  ры мен адам капиталының алғашқылығын қалыптастыру, мемлекеттік орталықтанған парадигмадан социоорталықтанған парадигмаға ауысу концепциялары жасалған жəне ұсынылған емес.

Біздің міндетіміз – жаһанданудың дəстүрліктен тікелей бас тартуын түсіндіру, қоғамға азаматтылықтың қазіргі стандарттарын, қоғам мен мемлекеттің əлеуметтік серіктестігі түсінігін жеткізу болып табылады. Осыдан əлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар мен пəндерге, ең алдымен, саясаттануға, құқық пен əлеуметтануға қазіргі қоғамның болашағына деген жауапкершілік түсіп отыр. Біздің алдымызда қоғамның дағдарыстан шығуы посткеңестік кеңістік қоғамының өтпелі кезеңін теоретикалық қамтамасыз етуді шешу міндеті тұр, біздің ойымызша, оның дамуы мен жолдары социомəдени негізде жатыр деп айтсақ та болады. Мұндай методологияға негізделген, дəстүрлі социомəдени құндылықтардың орталық зонасы қоғамның барлық саяси, құқықтық, əлеуметтік салаларындағы дəстүрліктің құралдары мен қазіргі тəсілдерін зерттеу болып табылады.

Осы тұжырымға қатысты барлық əлеуметтікгуманитарлық, яғни саяси, əлеуметтанулық, құқықтық, антропологиялық, мəдени, тарихи теорияларды жекелей жəне жиынтық ретінде тəжірибеде қолдану, мемлекет пен қоғамның өзара əрекет формаларын, сонымен қатар тұлғаның қоғамдағы орнын анықтау мəселесін қарастырып зерттеу керек.

Еліміздегі жоғары жəне орта білім беру жүйелері заманның жаңа талаптарына сай құрылымдық өзгерістерге ұшырады. Бұл шаралардың басты мақсаты – əлемдік білім беру мен ғылым кеңістігіне кіру.  Əрине, бұл əрекеттердің тиімді жақтарын жоққа шығаруға болмайды. Бірақ білім беру тек жақсы маман дайындаумен ғана шектелмейтінін айта кетуіміз керек. Оның басты мақсаты – жан-жақты білімімен бірге үлкен азаматтық жəне əлеуметтік қасиеттерді  бойына  дарытқан  тұлғаны  қалыптастыру.   Алай-  да жаһандану дəуіріндегі нарық сұранысын қанағаттандыруға бағытталған білім беруде адамдық қасиеттерден гөрі маман ретіндегі бағалану алдыңғы қатарға қойылатыны жасырын емес. Бұл білім беру өзінің кең мағынасындағы маңызын жоғалтып, «шектелген» немесе Г. Маркузе тілімен айтқанда, «бірөлшемді» адамдарды өндіру корпорациясына айналып кетпей ме деген сұрақты алға қояды.

Осы тұрғыда академик Ə.Н. Нысанбаевтың ортаға салған мына пікірі өте орынды деп ойлаймыз: «Мəдениет пен ғылым саласында либералды-демократиялық қоғам құндылықтарының ықпалы артып отыр. Қазақстан халықтарының дəстүрлі құндылықтары мен өзіндік мəдени мұраттары қатты қысымға ұшырауда, сондықтан олар өздерінің  рухани  мұраларын сақтап қалуға талпынуы керек. Бірақ, соны-  мен қатар олар батыс мəдениетінің нормаларымен де өзара əрекеттесіп, өзара толығуы қажет. Мəселе батыс мəдениетімен бəсекеге қабілетті болу үшін құндылықтарды қайта қарап, қазақ мəдениетін қайта жаңғыртып дамыту туралы болып отыр. Қарқынды өріс алып отырған жаһандану жағдайында, Қазақстан халықтарының дəстүрлі құндылықтары мен либералды-демократиялық қоғам құндылықтарының конструктивті сұхбаты өте қажет. Өтпелі қоғамның мəдениет саласындағы күрделі қатынастарын реттейтін жəне халқымыздың мəдениетінің қайталанбастығы мен өзіндік сипатын қамтамасыз ететін заңдар қажет» [1,92-б.]. Мəдениеттің өзіндік ерекшелігін сақтау, қоғамдық жəне мемлекеттік тұтастықты сақтау ұлттың ішкі рухани əлеуетіне жəне шығармашылық қуатына байланысты. Ұлттың қалыптасуында ортақ тарихи жадымен бірге ортақ мақсат-мүдделер, идеялар да үлкен рөл атқарады.

Сондықтан қазіргі Қазақстан қоғамы мен мемлекетінің болашағы осындай мақсатмүдделер  мен  идеялардың   өміршеңдігіне жəне олардың интеграциялық əлеуетіне тығыз байланысты болары сөзсіз. Бұл, ең алдымен, Қазақстан   мемлекеті   мен   қоғамның   тарихи-субстанционалдық негізін құрап отырған қазақ халқына қатысты. Қазіргі қазақ зиялы қауымы мен саяси элитасы осындай ортақ мақсатмүдделер мен идеяларды өндіруге жəне іске асыруға қаншалықты қабілетті, көп мəселенің түйіні осыған келіп тіреледі.

Объяснение:

жетема

Туып өскен жері батыс қазақстан облысының жаңақала ауданына қарасты бекетай құмы деген жер. топырақ алматы қаласынан бұйырған.қазақстанның халық әртісі. халық өнерпаздарының 1937 жылы өткен республикалық байқауына қатысып 75 жасында халық аспаптарын тартатын өнерпаздардың мәскеуде өткен бүкілодақтық бірінші байқауында, одан кейін 1944 жылы 83 жасында орта азияның бес республикасынан өнерпаздар қатысқан ташкенттегі он күндікте дина тағы да жүлделі орындарды жеңіп алады. дина ата-ана шаңырағында бұлаңдап өскен жас кезінің өзінде ақ дәулеткерей, мүсірәлі, әлікей, түркеш, ұзақ, есжан, байжұма, ң сияқты күйшілердің күйін нәшіне келтіре тартып, төңірегі «домбырашы қыз» деп атаған. қаршадай қыздың даңқын естіп, әйгілі құрманғазы арнайы іздеп келген. ол динаның домбыра тартысына сүйсініп, болашағынан үлкен үміт күтіп, батасын берген. осыдан кейін динадан көз жазбай, үнемі айналып соғып, додалы күй айтыстарына ертіп барып, домбыра тартудың терең сырларын үйретеді. дина тоғыз жасынан бастап он тоғыз жасына дейін, қашан ұзатылғанша құрманғазының баулуында болады. құрманғазыдай дәулескер күйшінің ұстаз болуы динаның ғана бақытты болып қойған жоқ, исі қазақтың күй өнерінің бақыты болды.динаның әсем сазды аяулы күйлері осынау жар қызығын көріп, бақытына мейірленген жылдарда туған. ұзатыларда әкесінің еншің деп мінгізген қарақасқа атына арнап шығарған «қарақасқа» ат» күйі, өзі пір тұтатын күйшілері дәулеткерей мен түркешке еліктеп шығарған «бұлбұл», «жігер», «байжұма» сияқты күйлері, ақылды да айбарлы, сұлу да сырбаз абысынан арналған «кербез» күйі, үлкен ұлы жұрымбай 1916 жылғы «июнь жарлығы» бойынша әскерге шақырылғанда тартқан «он алтыншы жыл» («набор») күйі, қадірлес замандастарына сүйсінуден туған «қосалқа» күйі, тәтті, бауыр етіндей жақын қоңырға арнаған «әсем қоңыр» күйі, міне, бұлар динаның өзіндік қолтаңбасын айқын танытатын біртуар күйлер. бұл күйлері арқылы дина қазақ күйлерінің өрісін ұзартып, өресін биіктетумен бірге, өзі де ұлы күйшілермен терезесін теңестірді.дина кеңес заманында да өзінің арман аңсарын, үміт тілегін халқының жолына бағыштап өтті. жасының ұлғайғанына қарамастан қазақстанның 20 жылдығына орай «тойбастар», отан соғысы жылдарында «ана бұйрығы», «жеңіс» сияқты күйлер шығарды. рас, қоғамның репрессиялық қаталдығы туыдрған жағымсыз саясат пен желбуаз идеология динаның бұла дарынын қақпайлап бақты. оны төлтума арқасынан (шабытынан) айырып, әсіре ұраншылдықтың қолжаулығы етпек болды. ол шығарған күйлерге «еңбек ері», «сауыншы», «сталин», «делегат», «көкөніс» деп ат қойып, алаулатып жалаулатып, ресми салтанаттардың ұран күйіне айналдырды. алайда, шын асылды тот баспайды. динаның қанатты өнері халқының рухани асыл қазынасы ретінде бүгін мен болашаққа қызмет көрсете бермек.