Эссе на тему-учи абая и удивляйся, на казахском

Абыралы өңірінен шыққан өнер саңлақтарын сөз еткенде, алдымен ауызға алатынымыз — әміре қашаубаев.әміре 1888 жылы семей облысы, абралы ауданына қарасты дегелең тауының етегінде туды.әкесі қашаубай кедей болған. ауылды жерде тиянақты кәсіп болмаған соң, қашаубай көп ұзамай семейге көшіп барды.қалада да кәсіп істеу оңай болған жоқ. дала байы мен қала байының кедейдің, жалшының еңбегін жеуде қандай айырмасы болсын, әміре әрең дегенде үй ішін асырап тұрды. қашаубайдың денсаулығы күннен күнге нашарлап, жұмысқа жарамайтын халге келді.әміренің шешесі тойған да үй ішінің ұсақ-түйегі болмаса білекпен келетін ауыр жұмысқа жарамады.барлық ауыртпалық әміренің мойнына түсіп, жаңа семей жағында тұратын исабек деген байдың көлік айдаушысы болады. осы жұмыста әміре үнемі әндетіп өлең айтып жүретін. ат айдаушы екенін ұмытып, әннің қызығына түсіп, қожасынан сөгістер алып қалатын.. әкесінде айта қалғандай өнер жоқ болса да «жаман» қашаубайдың ң музыкаға деген қабілеті оның атшылығынан бұрын «әнші », бері келе «әнші жігіт» деген атағын шығарды.бүкіл жаңа семейдегі ойын -сауық әміресіз өтпейтін болды. әншілігінің үстіне әсем мінезді, ақ көңіл жігіт халықтың назарын үнемі өзіне тез аударып алатын. осындай екі бірдей қасиетінің арқасында әміренің атағы көп ұзамай ертісті кесіп өтіп, семей қаласына жетті. әміренің дауысы түнгі семейді тегіс аралап, әнқұмар қауым құлақтарын тосып тыңдап ләззат алды. исабекпен есеп айырысып, арқа әншілерінің мекесі болған қояндыға жол тартты. қояндыға келуі, әнші үшін ән дүниесін ашуына себепші болды.1925 жылы халық ағарту комиссары луначарскийдің шақыруымен парижде болатын дүниежүзілік көрмеде қойылатын этнографиялық концертке қатысуға алды. париж сахнасында әнші өзінің сүйікті «ағаш аяқ», «үш дос», «екі жирен», «дудар», «қос барабан», «қызыл бидай» әндерін орындады.әміре парижден елге келген соң, онда көп бола алмай, күзге қарай қызылордаға келіп, ол кездегі қазақстанның астанасында ашылғалы жатқан театр труппасына жұмысқа кіреді. 1926 жылы мұхтар әуезовтың «еңлік-кебек» пьесасымен қазақ тарихында бірінші рет әміре қойшы жапалдың ролін ойнайды.1927 жылы әміре москваға шақырылады. советтер съезінде концертке шығып, үлкен табысқа ие болады. сол жылы германияның франкфурт- на майне қаласында болатын дүние жүзілік музыкалық көрмеге жіберіледі. әнші франкфурттың үлкен театрында 9 концерт берді. әміре осы жерде екінші рет көзге түсті. ол қазақ халқының ән байлығын шетке көрсетіп жүрген өнер қайраткерлерінің ішіндегі ең жас әнші еді.әнші қызылордаға қайтады. 1928 жылы театр алматыға көшкенде, театрмен бірге алматыға келеді. қаракөзде доскелді, айман — шолпанда жарастың бейнелерін сомдады. 1934 жылы музыкалық театрға ауысады, бірақ көп ұзамай қайтыс болады.әміре — ұлы әнші, азамат, үздік әншілік өнері қазақ халқының бай өнерін дүние жүзіне паш етті. заманымыздың ұлы жазушысы м.әуезов «әміренің әнінде ақындық тазалықтың шамшырағы жанғандай. әміре әншіліктің ақыны» деген еді.

Әрбір туылысымен табиғи құқықтарға ие. олар халықаралық қоғаммен  құқықығы туралы декларацияда бекітілген. таң  каларлығы, ға оны түсініп, бекіту үшін толық жүз    керек болды. олар өте қарапайым және анық еді. мен ойлаймын егер барлық өзінің және өзгенің құқығын сыйлайтын болса, жер бетінде қайғы, көз жасы, әділетсіздік азайар еді деп. бірінші және басты құқығы ң өмір сүруге құқықтылығы. ол барлығы үшін киелі болуы керек. сондай-ақ өз өмірін жай ғана өткізуге емес, оны лайықты өткізуге құқықты. ешкім оны моральдық тұрғыда да күш көрсетіп те  қорламауы керек. ұрмауы, қорқытпауы, ешнәрсеге еріксіз итермелеуі. өзіне лайықты өмір сүруге, бостандыққа құқықты. сондықтан ол өз еркімен  өзіне ұнаған оқуды оқуына, жұмысты таңдауына, сүюге  құқықты. сол сияқты әркімге жеке  меншігіне құқығы бар. табиғаты сондай, біз барлығымыз өзімідікі болғанын қалаймыз: үй, автокөлік тағы басқалардың. бұларды бізден алып алуға ешкімнің құқы жоқ. құқығын мемлекет және оның заңдары  қорғауы керек. бірақ, көбіне ға өздерін мемлекеттен және оның басшыларынан қорғау керек болады. осыдан жетпіс жыл бұрын біздің елде армияға барғысы келмеген атты. сол уақытта европада денсаулығы нашар әйелдерге   "ұлттың тазалығы"үшін тууға тиым салынды. өте жақсы, ол уақыттар өі, ақылдырақ болды. бірақ, құқығы толығымен сақталады деп айтуға болмайды, біздің елде де. бай, ауқатты ң құқығы кеңдеу, жай халықтыкінен.  мен жеке басым , әрбір өзі құқығы мен бостандығы сақталуын бақылауы керек деп санаймын. әрине, оны дәлелдеумен. және, ең бастысы, басқалардың құқығын өз құқығыңнан кем көрмей сыйлау. сонда біздің мемлекетіміз құқықты мемлекет бола алады.