1.назовите первый материк на земле. а) лавразия б) пангея в) гондвана г) австралия 2. укажите верный геохронологический порядок геологических эр: а) архей, протерозой, палеозой, мезозой, кайнозой; б) архей, протерозой, палеозой, кайнозой, мезозой; в) архей, палеозой, мезозой, кайнозой , протерозой. 3. литосферные плиты – это… а) устойчивые мощные блоки земной коры; б) подвижные блоки земной коры; в) устойчивые мощные блоки земной коры, разделенные подвижными областями и гигантскими разломами. 4. выберите верный перечень литосферных плит на земле: а) тихоокеанская, североамериканская, южноамериканская, индоавстралийская, наска, африканская, евразиатская, антарктическая; б) тихоокеанская, североамериканская, южноамериканская, индокитайская, наска, африканская, евразиатская, антарктическая; в) тихоокеанская, северная арктическая, южноамериканская, индоавстралийская, наска, африканская, евразиатская, антарктическая. 5. выберите верное утверждение: а) в рифтовых впадинах образуются горные цепи; б) при столкновении литосферных плит разрушаются горы; в) границы литосферных плит – зоны землетрясений и вулканизма. 6. платформы – это… а) древние устойчивые участки земной коры с кристаллическим у основания; б) древние подвижные участки земной коры с кристаллическим у основания; в) молодые подвижные участки земной коры с кристаллическим у основания. 7. выберите неверное утверждение: а) равнины к древним и молодым платформам; б) горы к складчатым областям; в) современные складчатые горы образовались в архейскую эру. 8. укажите список рудных полезных ископаемых: а) нефть, железная руда, олово, газ, каменный уголь; б) медь, олово, свинец, цинк, полиметаллические руды, бокситы; в) торф, свинец, марганец, фосфориты, чернозем, глинозем. 9. месторождение каких полезных ископаемых связано с плитами древних и молодых платформ, шельфами морей, предгорными и межгорными впадинами? а) каменный уголь, торф, кварциты, глина, песок; б) олово, сера, мрамор, гранит; в) нефть, природный газ. 10.распределение солнечного тепла на земле зависит от… а) количества осадков; б) широты; в) атмосферного давления. 11. самые влажные широты на земле… а) тропические б) арктические в) экваториальные. 12. свойства воздушных масс зависят от… а) количества солнечного тепла и подстилающей поверхности; б) рельефа и атмосферного давления; в) количества осадков и близости океанов. 13. пассаты – устойчивые ветры в течение всего года направленные из… а) тропических широт в экваториальные; б) экваториальных широт в тропические; в) умеренных широт в тропические. 14. климатообразующие факторы: а) широта, подстилающая поверхность, общая циркуляция воздушных масс, океанические течения, удаленность от океанов, растительный мир суши; б) широта, подстилающая поверхность, общая циркуляция воздушных масс, океанические течения, удаленность от океанов, животный мир суши; в) широта, подстилающая поверхность, общая циркуляция воздушных масс, океанические течения, удаленность от океанов, рельеф суши

1а

2а

3а

4б

5в

6в

7а

8а

9б

10б

11а

12в

13б

14а

Прилетела однажды Умай в виде белого лебедя и стала кружить над водами океана. Искала, искала она хоть клочок суши, но не нашла. Снесла Умай яйцо прямо в воду, но оно утонуло. Погоревала богиня и решила сделать гнездо на воде. Выщипала она у себя пух, сделала гнездо, но волны его разбили и разметали. Тогда Умай решила раздобыть земли. Собралась она с духом и нырнула так глубоко, что достигла дна. Схватила лебедь немного земли в клюв и вынырнула на поверхность. Но куда положить добытую землю? Вот тогда Тенгри и послал трех железных рыб. Богиня положила комочек земли на спину одной из рыбин. Вдруг он стал расти, увеличиваться прямо на глазах. Из него и образовалась суша. На ней Умай свила гнездо и снесла яйцо. А из этого яйца появились и люди, и весь окружающий мир. Поэтому тюрки считали богиню Умай своей прародительницей и очень почитали.

Объяснение:

Еңсегей Бойлы Ер Есім– Қазақ хандығының билеушісі (1598 – 1645) "Еңсегей бойлы ер Есім" дастаны (1941 жыл, көлемі 7000 жол) дәстүрлі эпикалық жанр арнасында жазылған. Жырдың 1941 ж. Қазанғап Байболұлы жазып шыққан нұсқасы «Еңсегей бойлы ер Есім» деп аталады. Ақын мұны Шәкәрім, Астай имам, Қарамолда, Ботпай Тұрта сияқты ел ішіндегі тарихшы - шежірешілердің нақты жазбаларын пайдалана отырып жазып шыққан. Жырдың алғашқы «Шыңғыс хан», «Тәуекел хан» деп аталатын тараулары Шыңғыстың, Тәуекелдің өмірге келуі және хан тағына көтерілуі туралы аңыз сарындармен басталады да, олардан бергі қазақ хандарының тарихына қысқаша шолу жасайды. Шығарманың бұдан кейінгі тараулары Есім ханның ер жетуі мен жорықтарына, оның заманындағы тарихи оқиғалар мен ел басқару үлгісін баяндауға арналған. Жырдың, әсіресе, деректі тарихи оқиғалар мен нақты адамдар жайынан мағлұмат беретін тұстары аса құнды болып табылады. Онда Әбілғазы хан, Жиембет жырау, Алатау, Сүлеймен, Жақсығұл, Сиқымбай сияқты батырлардың көркем тұлғалары сомдалған. «Еңсегей Бойлы Ер Есім» жырында халқымыздың өмір салты, тұрмыс ғұрыптары, ынтымағы мен жауынгерлік дәстүріне байланысты аса мол материалдар жинақталған. Есім хан туралы өлеңмен жазылған жыр-аңыздар Шығыс Түркістан қазақтарының арасында да ұшырасады. Қ.Байболұлынан жазылып алынған жырдың бұлардан ерекшелігі Тараз, Шымкент, Сайрам, Ташкент, Түркістан Қазығұрт, Бадам, қазіргі ОҚО Төлеби ауданындағы Саңлақ, Сайрамсу, Қасқасу ауылындағы Төрткүл төбе сияқты жерлерде болып өткен сол кездің тарихи оқиғалары мол қамтылуымен дараланады. Одан басқа бұл дастанда Қазығұрт, Сазаната, Сары­айғыр, Балдыберек, Қасқасу, Қоғалы, Бадам, Даңғырашал, Ойрантөбе, Қара­төбе, Дарбаза, Көкібел, Шатыртөбе, Қарлытау, Азат, Тоғыс, Сайрам, Сары­бұлақ, Шутөбе, Қоңыртөбе, Мың­байыр, Ордақонған, Сауыршы, Қоспа, Нарбай сазы, Өліжұрт, Кішіжұрт, Үлкен Орда, Кіші Орда, Бәйбіше, Зертас, Хантөре, Қорғантас, Мешіттас сияқты географиялық атаулардың этимология­сына жыр тілімен берілген түсінікте­мелерді көптеп табамыз. Бұрын соңды ешбір тарихи жырларда кездеспейтін 140 адам есімдері мен рулық-тайпалық атауларды, барлығы 256 жалқы есімді кездестіреміз. Дерекке бай болуы қиын поэзиялық шы­ғарма үшін бұл ерекше көрсеткіш. Мұның өзі Қазанғаптың дүниета­нымы мен ой өрісінің кеңдігін, есте сақтау қабілетінің мықтылығын көрсететін мысал. Оңтүстіктің Омарбайы” атанған айтулы ақын Омарбай Малқаров 1980 жылы 26 тамызда “Оңтүстік Қазақстан” газетінде жа­рияланған “Қастерлейміз, жырлай­мыз” атты мақаласында: “.." Қазанқап Байболұлы барша құбы­лысқа тарихтың биігінен қарай білетін дара тұлға" - деп бағалауы да осыдан болса керек. Жалпы дастанда әсірелеу, мадақтау кездескенімен негізгі мазмұны тарихи шындаққа негізделіп жазылған. Аталған жырдың қолжазбасы Орталық ғылыми кітапхананың қолжазбалар қорында сақтаулы. Қазанғап Байболұлының авторлық меншігі. Жырдың шағын үзіндісі «Ана тілі» газетінің 1990 жылғы 31 мамырдағы санында жарияланған.[1]. Бұдан басқа Қазанғап өз өмі­рінде көлемді 8 шығарма жазған. Оның бәрін дерлік уақытында тиісті орындарға қолжазба күйінде тапсырып отырған. Атап айтсақ: “Орта жүз Дауанасбай Өкірік Найман” дастанын 1934 жылы, “Египет ханы Абдулланың қызы Сайы дас­танын 1934 жылы, “Шеризат Күлшат” дастанын 1938 жылы, “Төрт дәруіш” дастанын 1939 жылы, "Орқа-Күлше" дастанын 1939 жылы, “Төле бидің тарихы” дастанын 1941 жылы, “Ең­се­гей бойлы ер Есім” дастанын 1941 жылы, ал ““Қарсы­бай батыр” дастанын 1943 жылы ғылыми орталық кітапхана қорына тапсырған. Әлі де ұрпақтарында жарияланбаған көптеген өлеңі мен тарихи жырлары бар. Қазанғап ақынның қазір де көптеген тарихшы ғалымдардың терең зерттеуін қажет ететін шығармалары жетерлік.

Объяснение: