Жетіген — жасалуы да, ойналу әдіс-тәсілі де өте күрделі аспап. Ертеректе ел арасында сақталған көне жетігеннің ішегі аттың қылынан тағылып, тиектің орнына асықтар пайдаланылатын болған. Аспаптың құлақ күйі осы асықтарды әрлі-берлі жылжыту арқылы келтірілген. Ішек сандары жетеу болғандықтан, аспап Жетіген аталған.
18 ғ-да қазақ даласын аралаған саяхатшы-этнографтар И.Лепехин, И.Георги, т.б. екі ішекті домбырадан басқа көп ішекті аспаптардың да болғандығын жазады. Ал саяхатшы А.С. Паллас 1786 жылғы қазақ даласын аралаған сапарында осы күнгі жетігеннің көне түрін кездестірген. “Бұл аспап шыршадан жасалған шағын ғана жәшік, оның түбі ғана бар. Оған ішектер ешбір құлақсыз керілген. Бұл аспапты құлақ күйіне келтіру үшін әрбір ішектің астына кішкене тиек — қойдың асықтары қойылады. Музыкант ішектің ұзын жағын сол қолымен тартады да, оң қолымен дишкантта ойнайды”, — деп жазған. Этнограф-саяхатшылардың осы секілді жазбаларына қарағанда, Жетіген аспабы қазақ халқы арасында 19 ғ-дың ортасына дейін сақталып, бертін келе жоғалып кеткен. Осы этнографиялық сипаттамалар бойынша қалпына келтірілген немесе жетілдіріліп жасалған жетігеннің алғашқы үлгісі өмірге қайта келіп, өнеріміз бен аспаптық музыкамызда орын ала бастады. 1817 жылғы “Сибирский вестник” журналында жазылған анықтама бойынша белгілі шебер Оразғазы Бейсенбекұлы 1966 ж. Жетіген аспабының алғашқы нұсқасын қалпына келтіріп жасап шықты. Бұл алғашқы үлгінің дыбыс ауқымы бір жарым октава болып, 13 ішек тағылып жасалды. Оның ұзындығы 1060 мм, шанақ ені 250 мм болып, бетіне екі-үш жерден тиектер қойылып жасалды.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Что это за аккорд: фа бемоль-ля бемоль-до ми бемоль-соль-си бемоль-ре-фа
До-бемоль мажор — ля-бемоль минор (7 знаков бемолей).
Соль-бемоль мажор — ми-бемоль минор (6 знаков бемолей).
Ре-бемоль мажор — си-бемоль минор (5 знаков бемолей).
Ля-бемоль мажор — фа минор (4 знака ).
Ми-бемоль мажор — до минор (3 знака бемоля).
Си-бемоль мажор — соль минор (2 знака бемоля).
Фа мажор — ре минор (1 знак бемоль).
До мажор — ля минор (нет знаков).
Соль мажор — ми минор (1 знак диез).
Ре мажор — си минор (2 знака диеза).
Ля мажор — фа-диез минор (3 знака диеза).
Ми мажор — до-диез минор (4 знака диеза).
Си мажор — соль-диез минор (5 знаков диезов).
Фа-диез мажор — ре-диез минор (6 знаков диезов).
До-диез мажор — ля-диез минор (7 знаков диезов).
Квинтовый круг
Bemol-7-.svg Bemol-6-.svg Bemol-5-.svg Bemol-4-.svg Bemol-3-.svg Bemol-2-.svg Bemol-1-.svg No dies-bebol.svg Dies-1-.svg Dies-2-.svg Dies-3-.svg Dies-4-.svg Dies-5-.svg Dies-6-.svg Dies-7-.svg
Ces Ges Des As Es B F C G D A E H Fis Cis
as es b f c g d a e h fis cis gis dis ais
Существуют также малоупотребляемые пары:
До-диез мажор — ля-диез минор (семь диезов, соответствует Ре-бемоль мажору и си-бемоль минору)
До-бемоль мажор — ля-бемоль минор (семь бемолей, соответствует Си мажору и соль-диез минору)
А также теоретические тональности, использующие дубль-диезы и дубль-бемоли в ключевых знаках и в названиях тональностей.
Объяснение: