Военные реформы в истории Российского государства: опыт и уроки
Как Иван Грозный провел в России первую военную реформу?
Первую широкомасштабную военную реформу связывают с деятельностью Ивана IV (Грозного). С объединением русских земель вокруг Москвы, удельные князья были вынуждены переходить на службу к Великому князю, занимая должности в государственной администрации. Вместе с ними переходили в Москву и двор с дружиной, которые сливались с московским дворянством. Уже при Иване III начинает складываться значительное служилое сословие, основу которого составили воины поместного войска, получающие за службу наделы земли с проживающими на них крестьянами. На поместное войско и сделал ставку Иван IV. На «Соборе примирения» в 1549 году 18-летний царь заявил о необходимости перемен в стране и определил их направленность. Его идеи подхватили дворянские публицисты Иван Пересветов, Ермолай Еразм и другие (в России и тогда было немало просвещенных людей) и возвратили царю в виде «челобитных» с предложением конкретных преобразований. Возглавил «партию реформ» Алексей Адашев. Под его руководством была упорядочена служба дворян и значительно повышена боеготовность армии.
Создается централизованная система управления и снабжения войск через специальные органы - приказы (Разрядный, Стрелецкий, Поместный, Пушкарный и т.д.). Все функции по руководству поместным войском были возложены на Разрядный приказ, который вел учет ратников, расписывал (разряжал) их по полкам, проводил смотры и определял годность к несению службы, участвовал в назначении воевод. На случай войны основные чины Разрядного приказа находились при царе и создавали своеобразный «генеральный штаб». В начале 50-х годов царь запретил местнические споры в период боевых действий. А к воеводам из князей и родовитых бояр стал назначать «заместителей» из менее знатных, но более опытных в ратном деле дворян. Серьезные меры были приняты по упорядочению комплектования и прохождения службы в поместном войске. Служба стала пожизненной и наследственной, что закрепило «Уложении о службе» 1556 года. При необходимости выступить в поход, владельцы вотчин и поместий прибывали на сборные пункты «конными, людными и оружными».
Итоги военной реформы Ивана Грозного:
Упорядочение системы комплектования и военной службы.
Организация централизованного управления армией.
Создание постоянного стрелецкого войска, основы будущей регулярной армии.
Единая централизованная системы снабжения армии.
Организация пограничной службы.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Які рівні, види і заходи безпеки ви знаєте
Қазақстан жеріндегі тұңғыш теміржол магистралі 1894 жылдың 25 қазанында Покров слободасы (бүгінде РФ Саратов облысындағы Энгельс қ.) - Орал тар табанды темір жол телімінің құрылысы аяқталғаннан кейін ашылды. Осы жолдың 130 шақырымы қазіргі Қазақстан жері арқылы өткен. Арада 4 жыл өткеннен кейін Урбах-Астрахан тар табанды темір жол іске қосылды. Мұның да 77 шақырымы қазақ даласын басып өтті.
Солтүстік Қазақстанның дамуы үшін 1891-1896жылдары салынған Транссібір магистралінің, дәлірек айтқанда, оның «қазақстандық» 190 шақырымының маңызы зор еді. Бұл жол қазақ пен орыс халықтарының экономикалық және мәдени жақындасуына үлкен үлесін қосты.
1901-1906 жылдары Қазақстан жерінің 1660 шақырымдық аумағын алған, Орта Азия мен Ресейдің орталығын қосатын, Орынбор-Ташкент темір жолы салынды.
1914-1917 жылдары болашақ Түрксібтің бір бөлігі Жетісу жолының Арыс-Пішпек телімі салынды.
1915 жылы Челябинскі-Троицкі-Қостанай (Қазақстан арқылы 166 км.) магистралі салынды.
1915-1917 жылдары соғылған Алтай темір жолының (Новосибирск-Семей) 122 шақырымы Қазақстан жері арқылы өтті. Бұдан басқа 1918 жылға дейін 117 шақырымдық Екібастұз-Ермак тар табанды темір жолы жұмыс істеп тұрды. 1918 жылға қарай Қазақстан аумағындағы шойын жолдың жалпы ұзындығы 2,6 мың шақырымға жетті.
Кеңес заманының алғашқы темір жолы 1920-1922 жылдары салынған Петропавл-Көкшетау телімі болды. Қазақстанның түкпірдегі аймақтарын дамыту және астықты шығару қажеттілігіне байланысты 1926-1931 жылдары Бурабай-Курорты және Ақмола стансалары арқылы Қарағандыға дейін жалпы ұзындығы 700 шақырымнан асатын жол салынды. 1924 жылы Құлынды-Павлодар теміржол желісі құрылды. Ембідегі мұнай кәсіпшілігінің дамуына 1926 жылдан басталған Гурьев-Доссор тар табанды жолы ықпал етті.
1927-1930 жылдар аралығында салынған ұзындығы 1444 км Түркістан-Сібір (Түрксіб) магистралінің аяқталуы заманалық оқиға болды. Ол Қазақстанды Сібірмен байланыстырып, республиканың экономикалық дамуына және шөлді жерлердің игерілуіне әсер етті.
Орталық Қазақстан өңірінің өндірісі үшін 30-шы жылдары салынған Ақмола-Қарағанды, Қарағанды-Балқаш (490 км), ал оңтүстік үшін Шымкент-Ленгір жол телімдері зор маңызға ие болған. Алтай тау кен өндірісінің дамуында 1930 жылы салынған Локоть-Защита (235 км), сосын Лениногорскіден Зыряновскіге дейін созылған жол шешуші рөл атқарды.
1936-1939 жылдары Қазақстанды Орталық Ресеймен байланыстырған, Саратовқа шығатын жол телімі - Орал-Елек салынды.
1936-1944 жылдары соғылған, Ембінің мұнай кәсіпшілігін Оралмен байланыстырған, Ресейдің бірқатар аймақтарының арасындағы қатынасты жақсартқан Гурьев (Атырау)-Қандағаш-Орскі магистралі өзінің стратегиялық маңыздылығын Ұлы Отан соғысы кезінде дәлелдеді.
1939-1943 жылдары салынған Ақмола-Қарталы желісі Қарағандының көмірін Оңтүстік Оралға жеткізуді қамтамасыз еткен маңызды нысан болып табылады. Сол жылдары Көксу-Текелі-Талдықорған және Атасу-Қаражал телімдері іске қосылды. Қазақстандық шойын жолдың ұзындығы 10 мың шақырымға жеткізілді. Ұлы Отан соғысы кезінде теміржолдың бойында жол шаруашылығын және жылжымалы құрамды жөндеу жөніндегі өндірістік база құрылды