Напиши рассказ о монгольском нашествии на русь по плану: кто такие монголы, кто возглавлял войско завоевателей, когда захватчики вторглись на русь, как оборонялись города.как проявился полководческий талант александра невского в битве на чудском озере? каково значение побед александра невского?

В XII веке монголы кочевали в Центральной Азии и занимались скотоводством. Данный вид деятельности требовал постоянной смены мест обитания. Для приобретения новых территорий нужна была сильная армия, которая у монголов была. Ее отличала хорошая организация и дисциплина, все это обеспечило победное шествие монголов.

В 1206 году состоялся съезд монгольской знати – курултай, – на котором хана Темучина избрали великим ханом, и он получил имя Чингис. Сначала у монголов вызывали интерес обширные территории в Китае, Сибири и Средней Азии. В дальнейшем они направились на запад.

Первыми на их пути встали Волжская Булгария и Русь. Русские князья «познакомились» с монголами в сражении, которое состоялось в 1223 году на реке Калке. Монголы напали на половцев, а те обратились за к своим соседям, русским князьям. Поражение русских войск на Калке было обусловлено разобщенностью и неорганизованными действиями князей. В это время русские земли были значительно ослаблены междоусобицами, а княжеские дружины больше заняты внутренними разногласиями. Хорошо организованное войско кочевников сравнительно легко одержало первую победу.

1-монголы – степные воинствующие кочевники, совершали разорительные набеги на города сопредельных государств, а те территории, которые смогли захватить и подчинить своей власти, облагали данью. 

Монгольское нашествие на Русь возглавил хан Батый. 

В конце 1237 года орда перешла Волгу и стала у границ Рязанского княжества. На предложения Батыя о покорении и постоянной выплате дани рязанцы категорически отказались. Рязанское княжество просила военной у князей Руси, но не получило его. Бои продолжались 5 дней. Столица пала и была полностью уничтожена. Население, включая княжескую семью, было убито. 

На этом первый поход Батыя не закончился. Войско пошло на Владимирское княжество. Князь успел послать свою дружину под Коломну, но там ее полностью разгромили. Батый пошел на небольшой в то время город – Москву. Она героически сопротивлялась под руководством Филиппа Нянка. Город простоял 5 дней. В начале февраля войско монгол подошло к Владимиру и осадило его. Войти в город через Золотые ворота не удалось, пришлось делать дыры в стене. 

Сам князь с владимирским войском и Юрьевскими, Углицкими, Ярославскими и Ростовскими полками подался на север для сопротивления орде. В 1238 году все полки князя были уничтожены вблизи реки Сить. 

Орда встретила сильное сопротивление Козельска. Город брали более семи недель. Боясь таяния снегов, хан повернул назад. Новгород уцелел в этом походе Батыя. 

Второе вторжение происходило в 1239—1240 годах. Весной Батый пошел на южную Русь. Уже в марте орда завладела Переяславлем, в середине осени Черниговом. Второй поход Батыя на Русь знаменит взятием столицы Руси – Киева. 

Каждая городская крепость пускала все свои силы на борьбу с врагом. Однако неравенство сил было очевидным. Многие летописи хранят записи о героическом поведении русских воинов. Во время нашествия Батыря Киевом правил Даниил Галицкий. Во время сражений за город князь отсутствовал в нем. Войско было под командованием воеводы Дмитрия. Батый предложил Киеву мирно покориться и выплачивать дань, но горожане отказались. С громоздких стенобитных при монголы в город и оттеснили жителей. Оставшиеся защитники собрались на Детинце и построили новое укрепление. Однако и он не выдержал мощного удара монгол. Последней могильной плитой жителей Киева оказалась Десятинная церковь. Воевода выжил в этом сражении, но был сильно ранен. Батый помиловал его за героическое поведение, но Киев сжег и ушел дальше на запад.

Ғұндар — көшпелі халық. Ғұндар тәңіршілдік дінді ұстанып, түркі жазуын пайдаланған. Сөйлеу тілі де түркі тілі болған. Шығыста Мөде «шығыс қу» тайпаларын бағындырды, ал оның құрамына, шамамен алғанда, Керулен және Онон алқаптарында мекендеген сәнби және ұқуан тайпалары кірген. Мөде батыста юеди (юечжи) тайпаларына қарсы жорықтар жасаған. Бұл кезде қазіргі Кореядан Тибетке және Шығыс Түркістаннан Хуанхэнің орта ағысына дейін созылып жатқан аумақ ғұн шаңюйлерінің қол астына түскен, ал солтүстікте ғұн конфедерациясына біріккен тайпалар Байкөлден арғы оңтүстік аудандарға дейінгі аумақты алып жатты. Деректемелерде ғұндардың Саян-Алтай тайпаларына жасаған жорықтары туралы да айтылады. Шежіреші б.з.б. 201 жылы сүннулердің солтүстікке және солтүстік-батысқа қарай жорығын жалғастырып, Қуңюй, Түсүйше, Динлин, Гекүң және Сіңлі елдерін бағындырғанын хабарлайды. Мәтінде берілген түсініктемеде әлгі айтылған бес елдің сүннулердің солтүстік жағында жатқаны айтылады, ол батысында Кем (Енисей) өзенінен Іле алқабына дейін созылып жатса керек. Б.з.б. 201 жылғы жорық кезінде ғұндар Алтай тайпаларын түгелдей дерлік бағындырған, бірақ олар бұл аумақты толық қол астына қаратқан жоқ. Қалай дегенмен де, сол кезде осылай болғанын жазбаша деректемелер де, археологиялық материалдар да көрсете алмады.

Ғұндардың юэчжи тайпасымен күресі ғұндардың жеңісімен аяқталды. Юэчжилер тек біздің заманымызға дейін 174—165 жылдары түпкілікті талқандалды. Нәтижесінде, юэчжилер Орталық Азияға шегініп, Әмударияның жоғарғы ағысына жылжиды. Ғұндарға бағынғандардың арасында үйсіндер де бар еді. Қытай жазбаларында 36-ға жуық көрші ұлыстардың бағындырылғандығы айтылған. Мөде біздің заманымызға дейін 174 жылы қайтыс болды.

Мөденің баласы Лаушан тұсында юэчжилер тасталқан болып жеңіліп, олардың бір бөлігі Жетісуды мекен етті. Жетісудағы сақтардың бір бөлігі юэчжилердің қысымынан Ферғананы басып өтіп, Парфия, Бактрияға жылжып, келесі бір бөлігі Ауғанстан Солтүстік Үндістанға (Кашмирге) өтіп кетеді. Үлкен юэчжилер Жетісуды 30—40 жыл шамасындай ғана иемдене алды. Кейін Жетісуды үйсіндер юэчжилерден тартып алды. Ғұндардың әскери көмегінің арқасында үйсіндер осылайша Жетісуға орналасқан болатын. Батысқа қарай ығысқан юэчжилер Бактрияны өзіне бағындырады. Олардың енді бір бөлігі үйсіндермен араласты.

Ғұндар мен Қытай арасында айырбас сауда жүріп тұрды. Бұл, әсіресе ғұндарға тиімді еді. Біздің заманымызға дейін 158 жылы шекарадағы сауда көздерін кеңейту мақсатында тәңіркұты Қытайға қарсы соғыс ашты. Біздің заманымызға дейін 152 жылы ғұндармен тағы сауда жөніндегі шартқа қол жеткізеді. Шекаралық аймақтарда сауда орындары ашылады. Сонымен қатар Гобиден оңтүстікке қарай жайылымдарды қайтарып алады.

Біздің заманымызға дейін 133 жылы ғұн-қытай соғыстарының жаңа кезеңі басталды. Бұл жолы соғысты қытайлықтар бастады. Әскери кимылдар бұрынғы ғұн аумағына ауысты. Соңғы ұрыста 90 мың ғүн әскері талқандалды. Біздің заманымызға дейін 90-жылдардағы қақтығыстарда 70 мың қытай әскері ғүн әскерін жеңе алмады. Өз күшімен ғұндарды жеңе алмайтындығына көзі жеткен Қытай билеушілері енді 20 жыл үзілістен кейін басқа көшпелі тайпаларды ғұндарға қарсы айдап салуға кірісті. Біздің заманымызға дейін 71 жылы ғұндар бағындырған елдерді өз жағына тарта бастады. Солардың қатарында үйсін билеушісіне елші жіберіп, некелік байланыстар орнатады. Ғұндар да қарап қалмай, өз кезегінде үйсін күнбиіне (гуньмосына) бір қызын береді. Ал ғұндар мен қытайлықтар арасындағы текетірес одан әрі жалғаса берді. Ғұндар енді қытайлықтардың одақтасы — үйсіндерден кек алуға кіріседі. Үйсіндердегі қытай ханшасы император сарайына хат жолдап, үйсіндерге көмек беруін талап етеді. Қытайдың 100 мың атты әскері ғұндарға қарсы аттанады. Үйсіндердің өзі 50 мың әскер шығарады. Біріккен үйсін-қытай күштеріне қарсы тұра алмаған ғұндардың 39 мың беделді адамдары қолға түсіп, 700 мың малы жаудың қолында қалды. Бұл ғұндар үшін орны толмас ауыр соққы болды. Біздің заманымызға дейін 71 жылы үйсіндерге қарымта шабуылға шыққан ғұндарға шығыстан дунхулар, батыстан үйсіндер шабуыл жасады. Ғұндар әскері ауыр жеңіліске ұшырайды. Бүкіл малдарының тең жартысынан айырылады. Үштен бір бөлігі ұрыс алаңында қаза табады. Адамдарының 3/10 бөлігі аштан өледі. Қытай әскерлері де үш бағытта шабуылдап, мыңдаған әскерді тұтқынға түсіреді. Қытайлықтар ғұндарға қарсы көршілерін айдап салуын жалғастыра берді. Ғұндардан тартып алған жерге әскери еңбек армияларын орналастырады.

Біздің заманымызға дейін 59 жылы Қытай Батыс өңірді басқаратын орган кұрды. Енді ғұндардың өз ішінде де іріткі басталып, билікке талас туған еді. Билікке таласудан, ішкі-сыртқы дағдарыстардан Ғұн мемлекеті ыдырап, біздің заманымызға дейін 55 жылы оңтүстік және солтүстік болып екіге бөлінеді. Хуханье шаньюй бастаған оңтүстік топ — Қытаймен бейбіт қарым-қатынас орнатты. Ал Чжи-Чжи бастаған ғұндардың солтүстік бөлігі Қытайдың қысымымен батысқа ауады.

Біздің заманымыздың Ill ғасырдың бірінші жартысында Шығыс Қазақстан мен Жетісуға келген ғұн тайпалары V ғасырға дейін өмір сүрген Юэбан мемлекетін құрды. Бұрынғы солтүстік ғұндардың ұрпақтары болып саналған аталмыш мемлекет дәстүрлі тәңірқұты атағын алды.

Деректерде юэбандықтардың тілі ежелгі түрік тіліне жақын болғандығы туралы мәлімет бар