Мінулае вучыць нас як жыць сёння сачыненне

Лiтаратурную дзейнасць ян баршчэўскi пачаў у полацкай калегii паэмамi "пояс венеры" i "псiхея", вытрыманымi ў стылi польскага класiцызму. твораў, напiсаных на беларускай мове, захавалася мала. гэта дыдактычныя вершы "дзеванька" i "тарэлiца", а таксама паэма "рабункi мужыкоў" ("размова хлопаў"), прысвечаная падзеям 1812 г. гэтыя творы прадуманыя з боку кампазiцыi, iм не адмовiш у лiрызме i пэўнай сатырычнай скiраванасцi. так, у вершы "дзеванька" аўтар папракае маладую асобу за беспадстаўныя прэтэнзii на панскасць, а ў вершы "гарэлiца" — п'янiцу за празмерную прыхiльнасць да "зялёнага змiя". пад уплывам пiсьменнiкаў-рамантыкаў я. баршчэўскi пачаў апрацоўваць беларускiя паданнi, легенды, казкi, песнi, прыказкi i прымаўкi, у вынiку чаго была напiсана "кнiга сэрцаў i характараў людскiх" "шляхцiц завальня, або беларусь у фантастычных апавяданнях". у гэтым чатырохтомным зборы апавяданняў, якi параўноўваюць з цыклам "тысяча i адна ноч", пiсьменнiк абгрунтаваў думку пра самабытнасць, велiч i духоўнае багацце беларускага народа. скразным вобразам, якi аб'ядноўвае твор у адзiнае мастацкае цэлае, з'яўляецца шляхцiц завальня. ён гасцiнна сустракае ўсiх падарожных, шчодра частуе iх, уважлiва слухае жыццёвыя гiсторыi i казкi, 3 такiх гiсторый мы даведваемся пра багатага карпа, рыбака родзьку, пана сiвоху, сляпога францiшка, паляўнiчага сямёна i iншых герояў, якiя аказваюцца ў самых розных i неверагодных жыццёвых сiтуацыях, трапляюць пад уплыў чорных сiл, змагаюцца, перамагаюць, выратоўваюцца, ("пра чарнакнiжнiка i змяю, што вылупiлася з яйка, знесенага пеўнем", "карона вужа", "зухаватыя ўчынкi", "вогненныя духi"). фантастычныя апавяданнi я. баршчэўскага, адметныя i непаўторныя, звязаны з "духам i паэзiяй народа". яны насычаны афарызмамi, трапнымi выслоўямi i параўнаннямi: "хто вучыцца, той павiнен пра усё ведаць"; "помстаю не супакоiш пакуты"; "чалавек без рэлiгii на усё гатовы"; "якая карысць спрачацца з людзьмi, якiя маюць абмежаваныя веды i пачуццi? "; "перасаджваць дубы - найвялiкшае няшчасце". у iх сцвярджаюцца вечныя iсцiны чалавечага быцця: мiласэрнасць, дабрыня, вернасць, усёдаравальнасць, любоў да блiжняга i роднай зямлi. праз сiстэму выяўленчых сродкаў i на аснове багатых фальклорных матэрыялаў я. баршчэўскаму ўдалося стварыць сiмвалiчны i непаўторны вобраз плачкi-беларусi i яе пакутнiцкага лёсу.

Якуб колас "новая зямля" 1.

і думка вынікне — праходзіць,

як тыя хмаркі на заходзе,

што без слядочка, быццам цені,

у смутным нікнуць задуменні.

2.

званок, другі і зараз трэці,

і дрыгнуў поезд, быццам чэрці

яго сярдзіта скаланулі,

дождж цэлы іскар сыпанулі

і страшным рогатам заржалі

ды з дымам далей паімчалі.

3.

і люду мноства тут хадзіла,

найболей моладзь гарадская,

ды худасочная, благая,

ўсё панічы-зухі, паненкі,

а станік іх, бы ў восак, ценкі;

ідуць, шнуруюць па дарожках,

а чаравічкі на іх ножках

так і паскрыпваюць, спяваюць,

нібы капыцікі мільгаюць;

ідуць, спусціўшы вачаняткі,

на погляд ціхі, як ягняткі.

4.

вось як цяпер, перада мною

ўстае куточак той прыгожа,

крынічкі вузенькая ложа

і елка ў пары з хваіною,

абняўшысь цесна над вадою,

як маладыя ў час кахання,

ў апошні вечар расставання.

5.

хоць я няволяй цяжка змучан

і з родным берагам разлучан,

ды я душою ажываю,

як вокам мыслі азіраю

цябе, мой луг і бераг родны,

дзе льецца нёман срэбраводны,

дубы дзе дружнай чарадою

стаяць, як вежы, над вадою

даўнейшых спраў вартаўнікамі

і ззяюць грозна жараламі.

Зіма - чароўны час года. мне падабаецца, калі на вуліцы ясная марознае надвор'е і падае снег. на вокнах з'яўляюцца мудрагелістыя малюнкі. калі ўсе вакол становіцца белым, здаецца, што ты трапіў у зімовую казку. узімку можна катацца на санках, лыжах, гуляць у снежкі і ляпіць снегавікоў. калі зімой на вуліцы моцны мароз, то спачатку нават не хочацца выходзіць з дому. аднак калі ідзеш па заснежанай вуліцы, а снег пад нагамі весела рыпае, на сэрцы становіцца так радасна! галоўнае ў такое надвор'е - не стаяць доўга на адным месцы. калі рухаешся - ходзіш, бегаеш, катаешся на санках - змерзнуць немагчыма! у студзені мы адзначаем самыя цікавыя святы - новы год і каляды. у гэты час збіраюцца ўсе блізкія і сябры, а мама рыхтуе смачныя стравы. мне падабаецца, калі падчас зімовых святаў у вокнах ўсіх кватэр міргаюць рознакаляровыя лямпачкі. самае прыемнае ў навагодніх святах - дарыць і атрымліваць падарункі. раней я верыў, што іх прыносіць дзед мароз, і пісаў яму лісты. аднак і атрымліваць падарункі ад бацькоў вельмі цікава! зіма дорыць нам шмат прыгажосці і весялосці. нягледзячы на халады, можна праводзіць час з карысцю для здароўя, а таксама больш увагі надаць сваім блізкім людзям. а, акрамя таго, варта памятаць, што зіма не вечная і хутка прыйдзе цёплая, пяшчотная вясна. перевод на : зима - волшебное время года. мне нравится, когда на улице ясная морозная погода и падает снег. на окнах появляются причудливые рисунки. когда все вокруг становится белым, кажется, что ты попал в зимнюю сказку. зимой можно кататься на санках, лыжах, играть в снежки и лепить снеговиков. когда зимой на улице сильный мороз, то сначала даже не хочется выходить из дома. однако когда идешь по заснеженной улице, а снег под ногами весело скрипит, на сердце становится так радостно! главное в такую погоду - не стоять долго на одном месте. когда двигаешься - ходишь, бегаешь, катаешься на санках - замерзнуть невозможно! в январе мы отмечаем самые интересные праздники - новый год и рождество. в это время собираются все близкие и друзья, а мама готовит вкусные блюда. мне нравится, когда во время зимних праздников в окнах всех квартир мигают разноцветные лампочки. самое приятное в новогодних праздниках - дарить и получать подарки. раньше я верил, что их приносит дед мороз, и писал ему письма. однако и получать подарки от родителей интересно! зима дарит нам много красоты и веселья. несмотря на холода, можно проводить время с пользой для здоровья, а также больше внимания уделить своим близким людям. а, кроме того, стоит помнить, что зима не вечна и скоро придет теплая, нежная весна.