4. Ахарактарызуйце адрозненні ва ўжыванні сінонімаў і вызначце іх разрады. Вусна складзіце з імі сказы. 1. Агарнуць, атуліць, ахутаць, захіліць, захінуць, спавіць. 2. Бадзяцца, блудзіць, блукаць, валачыся, сланяцца, сноўдацца, цягацца, швэндацца. 3. Дакор, нараканне, папіканне, папрок. 4. Ардынарны, будзёны, звычайны, пасрэдны, радавы. 5.Абяссілены, змардаваны, змарнелы, змораны, змучаны, зняможаны, знясілены, схуднелы, утомлены. 6. Дбаць, карцець, клапаціцца, мець клопат, рупіцца, спрыяць, старацца, турбавацца, увіхацца.

У памяці.

Адышло лета. Гэта адчуваеш усюды: у вёсцы, у гора-дзе, у полі, у лесе… Восень наступае.

Залатая восень – цудоўная і непаўторная пара, сапраўды кірмаш фарбаў. Блакіт неба, жоўта-чырвонае лісце бяроз, асін і клёнаў, пенсовыя ягады каліны, рабіны, шыпшыны.
Восень – гэта постані на вечных дарогах старога і новага жыцця, якое ў гэтую пару не замірае, а нараджаецца. Яно проста стаіць перад пачаткам новага, яшчэ шырэйшага круга. Бяроза, каля якой я прыпыніўся, адшумела летнім зямным лісцем і паслала ў свет мільёны новых бярозак, схаваных у яе лятучым насенні.

З дня ў дзень губляе сваю блакітную празрыстасць неба, часцей хмурнеючы, ніжэй апускаецца да зямлі. Хутка імчаць скудлачаныя хмары.

Калі часам, ідучы па сцежцы, задумаешся і перад вачыма ўсплывае што-небудзь даўно перажытае, то рэзкі ўдар сарванага ці ўзнятага ветрам з зямлі ліста па твары адразу напомніць табе аб набліжэнні восені. І ўсё часцей прыносіць гэтую вестку далёкі развітальны крык жураўлёў.

Дзесьці высока-высока, за самымі хмарамі, курлычуць журавы, і кожнаму хочацца іх убачыць. Усе ўглядаюцца ў глыбокую цемразь неба, сілячыся распазнаць у цьмяным імгненні зорак, у разрывах хмар сілуэты прывабных і загадкавых птушак. Але яны ўжо далёка. І толькі на сэрцы доўга аддаецца яна невыразным болем, горыччу невыказанай страты. Сумна адчуваць, што пачынаецца новая старонка жыццёвай біяграфіі.

Сярод «гнілой» восені выдаюцца часам ясныя і светлыя дні. Нечакана выблісне ласкавае сонейка і пачне назіраць. І ўсё навокал ажывае, весялее. Ясна і хораша. Восень дорыць некалькі цёплых, светлых дзён. Стала ціха, у паветры плыве павуцінне. Тонкія серабрыста-белыя валаконцы вісяць у паветры, асядаюць на зямлю, чапляюцца за платы, хмызнякі, сухую траву. Гэта апошнія ясныя, развітальныя дзянькі бабінага лета.

Увосень ночы доўгія. Калі хмары не закрываюць месяца, то зорнае неба чыстае, высокае і ўсю ноч зіхаціць сваім ясным хараством.

У лесе ў сухую пагоду шасціць пад нагамі лісце, мох, гарыць верас сіняватымі кветкамі. На імшарынах, у саснячку пераспелі дурніцы, цяпер яны кіслыя. Найсмачныя брусніцы. На купінах шмат журавін. Недзе над галавой дзяцел дзяўбе сухое, звонкае дрэва. Унізе цінькаюць сінічкі-гаічкі, пырхаюць з сучка на сучок, з галінкі на галінку. Пасля густых ранішніх туманаў, багатых начных рос і цёплага дажджу сталі расці грыбы.

Схаваецца за хмары сонца, падзьмуе вецер, пачынае крапіць дожджык, і кудысьці пахаваюцца падманутыя цёплымі днямі ўсялякія казюлькі, матылькі, стракозы і мурашкі. Пасля начных халадоў пачынаецца большы лістапад. Ранкамі вісіць туман, рознакаляровае лісце ў промнях сонца няспешна апускаецца на зямлю. Здаецца, што ў такую часіну трапляеш у цікавую казку.

У асеннім полі і лесе добра думаецца. Тут, на бязлюднай палявой дарозе, на пустым, панурым полі, дзе цяжка спыніць на чым-небудзь позірк, думкі плывуць спакойна і павольна. У лесе яны маюць іншую форму: хуткія, змяняюць адна адну. Можа, гэта таму, што ўсё вакол гарыць фарбамі згасаючага сонца, шумам леса.

Я люблю восень. Яна заўсёды навявае мне нейкі ўзняты настрой.

Восень жыцця чалавека. Хіба мала хараства ў гэтым адцвітанні душы, у гэтым пакорным, спакойным развітанні з уцехамі маладосці? Калі пачынаецца пара асенніх туманаў, усё робіцца падуладна цішыні, доўгай і журботнай, як роздум чалавека над пражытым жыццём.

Прыемна вось так стаяць пад гэтым асеннім небам, сярод гэтай неўміручай прыгажосці! Чуць бы яе заўсёды, бачыць бы доўга. І зусім не хочацца ісці дадому. Вёска спіць, я стаю са сваімі разважаннямі. Пахаладнела, зоры абсыпалі ўсё неба. Млечны шлях трымціць у вышыні. Зоры, вялікія і малыя, вядомыя і невядомыя. Усё гэта вабіць, кліча, навявае прыемны сум.

Сачыненне-апісанне восеньскага лесу
Восенню дрэвы ў лесе рыхтуюць сабе сапраўды святочны, маляўнічае адзенне. Яны быццам ўрачыста праводзяць лета. Ярка-жоўты, цытрынавы, барвовы, вішнёвы - якія толькі колеру не цешаць вока таго, хто ідзе лесам восенню. А некаторыя дрэвы і кусты доўга-доўга застаюцца проста зялёнымі, быццам яны вырашылі падоўжыць лета і ігнараваць восень.
Мы з бацькамі таксама пабывалі ў восеньскім лесе, каб адпачыць, пагутарыць з прыродай, а таксама паглядзець, ці ёсць ужо грыбы.
Свяціла яркае сонейка. Здавалася, што суха, але незадоўга да гэтага прайшоў восеньскі дожджык. Таму апалае лісце пад нагамі ўвабрала ўсю ваду. Я разварушыў яго, а яно мокрае, ніткі. Такім вільготным асяроддзі добра растуць грыбы: масляты, апенькі, сыраежкі, баравікі, лісічкі, грузды.
Аказалася, што мы прыехалі занадта рана: грыбы не паспелі яшчэ прадзяўбуцца пасля дажджу. Аднак мы збіралі іншыя дзікія дары прыроды: лясныя арэхі і ярка-чырвоную шыпшыннік. Яна расце ў лесе на палянках. Зімой мы будзем піць карысны і смачны чай з шыпшынніка.
На паляне, дзе мы адпачывалі, грэла сонца. Але ў гушчы ўжо па-асенняму халаднавата. Ужо прыціхлі птушкі схаваліся казюлькі. Я бачыў толькі дзікіх вос, якія елі пераспелыя гнілыя дзікія грушы, што валяліся ў траве. Адкуль толькі ўзяліся гэтыя восы? Мабыць, у іх у лесе гняздо.
А яшчэ надакучлівыя павукі запляла павуціннем усе праходы ў лесе. Яны лёталі на сваіх тонкіх павуцінках, якія раз-пораз прыставалі да майго твару.
Хутка пойдуць зацяжныя дажджы, агаляючы галіны дрэў. Тым больш хочацца цяпер атрымліваць асалоду ад добрай восеньскай надвор'ем і прыгажосцю рознакаляровага лесу.