Күлтегін ескерткіші
Әр халықтың қалыптасу, даму жолында өзіне тән ерекшеліктері бар. Бұл тарихи құндылықты зерделеп жарыққа шығару қай мемлекетте болмасын маңызды мәселелердің біріне айналған.
Кеңестер Одағы кезінде өткен тарихымызды зерттеу мүмкін болмады. Сондықтан болар ата-бабамыздың бай мұрасы Түркі әлемін зерттеуде ғалымдарымыздың негізгі еңбектері егемендіктен кейін ғана көріне бастады.
Түркі халықтарының көне дәуірдегі ұзақ ғасырлық мәдени мұраларының бірі – Күлтегін ескерткіші. Орхон-Енисей жазуына жататын маңыздылығы жағынан баға жетпес құнды дүние.
Бізге жеткен Түркi тарихы да осы VII-VIII ғасырларда жазылған Орхон-Енисей жазба ескерткіштері арқылы белгiлi болды. Ескерткiш бiр заманда түркiлер мекендеген Енесей өзенiнiң бойы мен қазiргi моңғол Халық Республикасының астанасы Улан-Батордың батысындағы 400 километр жердегi Орхон өзенi бойындағы Кошо-Цайдам ойпатында орналасқан. Оны алғаш тауып, ғылым әлемiне мәлiмдеушi-орыс ғалымы Н. М. Ядринцев. 1890 жылы Гейкель басфин – угор қоғамының, 1901 жылы В. Радлов бастаған Орыс ғылым Академиясының Экспедициялары ескерткiш орнатылған жерге барып, жазуды өз көздерiмен көрiп, тексерiп қайтады. 1902 жылы Ужчжоудағы ағылшын консулы К. Кэмппель Күлтегiн ескерткiшiне бiрсыпыра зертеу жұмысын жүргiздi. 1909 жылы француз саяхатшысы Де Ля Кост келiп кетсе, 1912 жылы ғалым В. Л. Котвич зерттеу жұмыстарын жүргiздi. 1958 жылы монгол – чехославак бiрiккен ғылыми экспедициясы Күлтегiн ескерткiшiнiн орнына қазба жұмыстарын жүргiздi. Бұған басшылық еткен чех археологы Л. Иисль. Бұл В.В. Радловтан кейiнгi жасалған қазба жұмысы едi. Қазба жұмыстары үстiнде қорған астынан екi кiсiнiң тасқа әдемi ойылып жасалған бас мүсiнiн кездестiрдi. Оның бiрi Күлтегiнiң, екiншi әйелiнiң мүсiнi екені анықталды.[1,13-б] Күлтегiнге арналған ескерткiш пирамида тәрiздi. Биiктiгi 3,15 метр, енi 1,24 метр, қалыңдығы 0,41 метр. Ескерткiштiң жоғарғы жағы бес бұрышты, қырларында айдаһардың суреттерi мен қаған таңбалары бейнеленген. Екiншi жағында ескерткiштiң орнатылған күнi – бiрiншi тамыз, 732 жыл деп жазылған.
Ескерткіштің негізгі бетінде 40 жол жазу бар, ол ескерткіштің сол жақ бетіндегі 13 жол жазудың жалғасы. Түркологиялық әдебиеттерде ескерткіштегі 40 жол «Үлкен жазу» /КТБ/, ал 13 жол жазу кіші жазу /КТМ/ деп аталады. [2, 450-458-б]
Ескерткiш негiзiнен табғаш (Қытай) және көне түркi жазуымен толтырылған. Ескерткiш бетiндегi Қытай жазуы 732 жылы Қытай императоры Хусен-Цунг тарапынан бедерленген. Мұнда қытайша ескерткiштiң қысқаша мәнi айтылған. Қытай жазуы алғаш орысша, французша, содан кейiн немiс, ағылшын және кейiнгi кездерi түрiк тiлдерiне аударылды. Жазудын үстiнде қытайша бiр сөйлем бар, онда «Марқұм Күлтегiн жазуы» делінген.
в начале 13 века русь оказалась между двух огней: с востока пришли татаро-монголы, а с запада - немцы, шведы, датчане и армии других стран, которые хотели завоевать новые земли, пользуясь слабостью киевской руси. в данной статье мы будем говорить о нашествие с запада, в частности, нами будет рассмотрена кратко невская битва. это важное событие, которое насколько важно, настолько и противоречиво. но давайте обо всем по
причины битвы
в 1240 году началось нашествие батыя. пользуясь этими событиями, шведский король решил напасть на русь, захватив крупный торговый город новгород. предпосылок для этого было огромное количество:
противник увяз в тяжелых боях, неся большие потери. монголы уничтожили большую часть мужского населения руси.
новгород, несмотря на то, что нашествие не видел, оставался в одиночестве, без поддержки других княжеств.
в новгороде правил молодой князь александр ярославич, который до этого никакими великими делами прославлен не был.
Объяснение:
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Сформулируйте причины японской политики изоляции от внешнего мира. Как вы думаете, последствия такой политики были для страны положительными или отрицательными?
(a) значительная роль европейцев в борьбе между японскими даймё; выгоду от сотрудничества с европейцами получили и непосредственные противники Токугава Иэясу
(b) после захвата европейцами Филиппинских островов японцы осознали реальность угрозы с их стороны
(c) существовала реальная угроза со стороны маньчжуров, подчинивших себе Китай и разоривших земли Кореи
(d) в морских портах некоторые люди неблагородного происхождения настолько разбогатели, что сёгун стал опасаться за господствующее положение самураев в стране
(e) симабарское восстание крестьян-католиков