Теплопроводность металлов обусловливает использование:

Түркі әлемі дегенді халықымыз кейде дұрыс түсіне алмайды. Түркілердің біздің заманға дейін 3000-4000 жыл бұрын жүріп өткен тарихы бар. Мұны кеңістік пен уақыт аясында қарастырған жөн. Халық болып даралануы қола дәуірінен басталады. Шығысы - Манжурия, батысы – Қара теңіз, Қырым түбегіне дейін, бір сөзбен айтқанда Шығыс Еуропа, оңтүстігі Памирден басталып, солтүстігі Якутияға дейінгі алып кеңістік. Бұл – түркі әлемінің өмір сүрген кеңістігі. 3000-4000 жыл өмір сүрген және осы күнге дейін өмір сүріп келе жатқан халықтың тұрғылықты мекені. Осы мекенде өмір сүріп жатқан халық түркі әлеміне жатады. Ондағы үлкен-үлкен ұлттарды айтатын болсақ, тек түріктерден бөлек алты мемлекет: Әзірбайжан, Түрікменстан, Кипр түріктері, Қазақстан, Қырғызстан, Өзбекстан. Оның сыртында Ресейдің қол астында өмір сүріп жатқан Татарстан, Башқұрт, Сібірдегі түрік халықтары, жер атаулары сонау ғұн дәуіріндегі атауларымен аталып отырған жерлер бар. Байқалдың шығыс жағында пойыздың айналып өтетін жері бар. Осы жер қалай аталады десем, жергілікті халықтар «қолтық» деп атаймыз дейді. Тура дәл айтқан. Ғұндардың тұрақты мекені болған, өркениетті жерді «Ибалык» деп атаған. Ғылыми түрде де атауы солай. Жергілікті халықтар «Ибілік» деп атайды екен. Көне түркі тілінде бұл атау «иб» деген «алқа-қотан» боп орналасуды атайды. Ал «лык», «лік» өзіміздің түрік тілінің жалғауы. Сонда бұл сөз тек түркі дәуірінен емес, ғұн дәуірінен солай аталған. Осы жерден Қара теңізге дейінгі жерлер түркі әлемінің өмір сүрген кеңістігі.

Объяснение:

100% дұрыс

Ескерткіш 15 га алаңды алып жатыр. Ботай мәдениеті ежелгі адамның алғаш рет жылқыны қолға үйреткендігімен әлемге әйгілі. Бұл мәдениеттің өмір сүру уақытты б.ғ.д. V-IV ғасырларда өтті. Зерттеулердің тарихи маңызы - жылқыны алғаш қолға үйретудің жер жүзінде ең басты орталығы Қазақстан болып саналуында.



Ботай мәдениеті

Ботай әлемдегі – ертедегі Еуразия жылқы өсірушілерінің ғажайып қонысы.

Ботай мәдениеті — энеолит дәуірінде Солтүстік Қазақстанды мекендеген тайпалар мәдениеті. Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданының Никольское ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 1,5 км жердегі Ботай қоныстарына байланысты аталған. Қазба жұмыстарын жүргізген Солтүстік Қазақстан университетінің археологиялық экспедициясы (1981 — 83, жетекшісі В.Ф. Зайберт) 15 га жерді алып жатқан қоныстан 158 үйдің орны қазылып аршылды. Олар қабырғалары бір-біріне жалғастырып салынған бірнеше тұйықталған бөліктерден тұрады. Кейбіреулерінде 30-ға тарта үйлер болған. Шаруашылық құралдары түрлі тастардан, балшықтан және сүйектерден жасалынған. Ботай мәдениетін жасаған тайпалар жылқыны қолға үйреткен. Тастан жасалған пышақ, қанжар, жебенің, найзаның ұштарының көптеп табылуы қоғам өмірінде аңшылықтың рөлін айқын көрсетеді. Сонымен қатар гарпун, ине, жуалдыз, тескіштер, тұмар және әшекей бұйымдардың кездесуі шаруашылықтың әр саласынан хабар береді. Ботай мәдениетінің қалыптасуына Атбасар неолиттік мәдениетін жасаған тайпалары араласқан. Ботай мәдениеті Жайық пен Ертіс өзендерінің аралығын қоныстанған тайпалар мәдениетіне жатады.[1][2]