Жиренше шешен (xv ғ.) – қазақтың ақыл-парасатымен, тапқырлығымен аты аңызға айналған ділмар шешені. аңыз-әңгімелердің дерегі бойынша ол тарихта болған, әз–жәнібек ханның тұсында өмір сүрген кісі, бірақ тарихи шғармаларда жәнібек ханның төңірегінде ондай болды деген дерек кездеспейді. жиренше шешен жөнінде өзге халықтардың шығармаларында да сөз болады. түркі-моңғол, үнді-еуропа халықтарының біразының фольклорында да ол туралы әңгіме бар. қазақ фольклорында бар жиренше шешен жайындағы аңыз әңгімелердің кейбір нұсқалары негізгі кейіпкердің атымен, мысалы, қарақалпақ (жиренше), қырғыз (жээренче чээчен), түрікмен (йикренче) фольклорына ауысқаны байқалады. жиренше шешен туралы ертегілер, әңгімелер қазақ фольклорында шамамен xv ғасырдан басталады. онда шешендік сөздің үлгілерімен қатар, тұрмыс-салт ертегілер де бар. жиренше шешен атымен байланысты әңгімелердің ішінде ең көп тарағаны – оның көркіне ақылы сай, дана қыз қарашашқа үйленгені. жалпы зерттеулер жиренше шешеннің атына қатысты аңыз әңгімелерді үш топқа бөледі. біріншісі - жиренше шешенді жәнібек ханның ақылшысы әрі досы етіп көрсететін әңгімелер. мұнда қазақ хандығын құрысуға белсене қатысқан жәнібек ханға деген ел ілтипатының әсері айқын аңғарылады. екіншісі – жиренше шешенді әлеуметтік теңсіздікке қарсы күресуші етіп көрсететін әңгімелер. мұнда ол ханды әшкерелеуші, ханның зорлығына өзінің ақыл-парасатын қарсы қоюшы, тапқыр ақыл иесі ретінде бейнеленеді. үшіншісі – жиренше шешеннің көпшілік арасындағы күнделікті қақтығыстарда айтатын тапқыр әзіл-қалжың сөздері. осы шығармалардың арасында жиренше есімі ұмыт болмай, ғасырдан ғасыр асып, бүгінгі ұрпаққа жетіп отыр.
antoha512
23.06.2020
Вот ! посеять человечность он решил в сердцах, изнутри, для всех несчастных, не жалея сил, трудился от зари и до зари. сей труд напрасным обречен был быть: рабы привыкли лишь по-рабски жить. покорно двуногий скот не в силах жалкий рок свой изменить. не в том ли разве назначение скота, чтоб резать, ездить, стричь и бить? хомут на шее должен он носить, кнут и сапог наездника сносить. кто роль скота привык прилежно исполнять, не может на других за свой удел пенять: погонщик вмиг сошлется на осла, которого без плетки не поднять
Ответить на вопрос
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Күрес, жең, шағын, қол сөздері омоним болатындай сөз тіркесін құраңдар