келер шақ (будущее время)
келер шақ выражает действие, которое происходит после момента речи.
оно бывает трех видов:
1. болжалды келер шақ - предположительно-будущее время (может быть) образуется от основы глагола с суффиксами -ар,/-ер/-р + личные окончания. мысалы: ол ертең кел-ер - может быть, он придет завтра. бүгін қар жау-ар - может быть сегодня пойдет снег. мен ертең бар-ар- мын - может быть, я завтра пойду.
2. ауыспалы келер шақ - переходно-будущее время. ауыспалы келер шақ называется переходным, так как может употребляться как в настоящем, так и в будущем времени.
образуется от деепричастия с суффиксами -а,-е,-й и личных окончаний. мысалы: бар-а-мын - пойду, қара-й-мын - посмотрю, кел-е-мін - приду.
3. мақсатты келер шақ - будущее время цели. образуется от основы глагола + суффиксы: -мақ/-мек; -бақ/ -бек; -пақ/ -пек + личные окончания (по общему закона сингармонизма и ассимиляции). мысалы: бар-мақ-пын - я намерен поехать.
өткен шақ (прошедшее время)
өткен шақ бывает двух видов:
жедел өткен шақ - очевидное прошедшее время, образуется путем прибавления к основе глагола суффиксов -ды/-ді; -ты/-ті и личных окончаний.
бұрынғы өткен шақ - давно прошедшее время образуется тремя способами:
а) основа глагола + причастный суффикс -ған/-ген + -тельное слово екен (для усиления значения). мысалы: асыраған - воспитал. асыраған екен - воспитывал.
б) основа глагола + причастный суффикс -ған/-ген + личные окончания. мысалы: мен асыра-ған-мын - я растил. сен асыра-ған-сың - ты вырастил. сіз асыра-ған-сыз - вы вырастили.
в) основа глагола + деепричастный суффикс -п/-іп/ -ып + личные окончания. мысалы: асыра-п-пын - я вырастил, асыра-п-ты - он вырастил. (здесь: после деепричастий 3-е лицо имеет личные окончания -ты/-ті; -ды/-ді, которые по форме напоминают суффиксы прошедшего времени).
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Надо написать сочинения на казахском языке на тему как делают наурыз коже
наурыз көже– ұлттық тағам. келер жылғы молшылықтың жоралғысы ретінде наурыз тойында әрбір шаңырақта міндетті түрде әзірленген. халықтық дәстүр бойынша оған бидай, тары, сүр ет, бұршақ, сүт, су, тұз сияқты кем дегенде жеті түрлі азықтық заттар міндетті түрде қосылуы тиіс.
наурыз көже жасау үшін ең алдымен қазан толы сүтіңізді қайнатып, сүт піскеннен кейін оның бетіндегі қаймағын қалқып алып тастайсыз. сүт әбден пісуге тақаған кезде, қыс бойы сақтаған сүріңізді салып жіберіп, 15 минуттай бетін жауып қоясыз. аталған уақыт өткеннен кейін жеке ыдысқа пісіріп алған бидай, жүгері, тары, асбұршақ, күріш тәрізді қоректік заттардың жеті түрін сүт пен етке араластырып тағы бір қайнатып аласыз.асыңыз дәмді болсын!