Еәріпінен басталатын жер-су аттары керек еді

Ертіс өзені, екібастұз қаласы, еділ өзені

Қазақта «ас атасы – нан» деген сөз бар, яғни астың, дәмнің үлкені – нан. ақ пен қараны ажыратып танымай тұрып-ақ оған оң қолына нан ұстауды, нанды баспауды, тастамауды үйретеді. нан қасиетті. кез келген тамақты екі күн жесе, ол қанша нәрлі болғанымен сол тамақтан жалығады. ал бірақ өмір бойы наннан шықпайды, наннан зерікпейді, жалықпайды. дастарқаныңыздың үстінде күнде нан тұрмаса, көңіліңіз де, дастарқаныңыз да – орта, берекеңіз кетіп, дүние ойсырап тұрған секілді басқа тамақ көзіңізге көрінбейді. нанның қасиеттілігінің өзі осыдан-ақ көрінеді. ұнның құрамындағы ң бойына нәр беретін, куат беретін ағзаға қажеттінің бәрі бар. өзге халықты қ, қазақтың нансыз күні жоқ деуге болады. қазақта «қатықсыз қара су ішіп, қара нан жесек те, амандық болсын» деген де сөз бар ғой… «нанды жерге тастама», «нанның үстіне зат қойма», «нанды төңкерме», «нанды бір қолмен үзбе» деген сөздің барлығы – сол нанның қасиетіне орай айтылған тыйымдар. тіпті ашыққан кезде қолы жетпейтін биікте тұрған нанды құранның үстіне шығып алуға болады екен, бірақ нанның өзін ешқашан баспаған. нанның қасиетті құраннан да жоғары бағаланатынын осыдан-ақ білуге болады. « атамыз бен хауа анамыз пейіштен қуылған кезде ит бірге ілесіп кетіп, сонда бидай иттің ұртында келген дейді. итті «жеті қазынаның бірі» дейтін себебіміз сол иттің ырыздығын жеп жүр» деген бұрыннан келе жатқан аңыз бар. бір таңданарлығы, жер бетінде басқа дақылдардың, жемістердің барлығының жабайы түрі бар. айталық, алманың, жуаның, сұлының дегендей, барлығының жабайы түрі табиғатта кездеседі, бірақ бидайдың жабайы түрі жоқ. сол себептен де, қазіргі тілмен айтсақ, бидайдың ғарыштан келгеніне иланасың. шынымен, осы қисынға, «бұл жердің дәні емес, бізге бейнебір ғарыштан жеткен» дегенге біртүрлі сенгің келеді. үйге келген кез келген асығыс болса да, өзге тамақтан емес, наннан ауыз тиіп шығады. ң арасындағы ынтымақ бірлік, бір-біріне деген жақсы қарым-қатынас, ауызбіршілік дастарқанның үстіне қойылған нан арқылы нығая түседі, яғни өзі нан ауыз тиген үйіне қазақ жамандық тілемеген. нанын берген ға жамандық ойламаған. қазақтың «бір күн дәм татқан жерге қырық күн сәлем» дейтін сөзі осыдан келіп шыққан.

Білімділік мақсаты: тақырып мазмұнын ғылыми негізін меңгерту. ереже,қорытынды жасай білуге дағдыландыру. тәрбиелік мақсаты: сабақ мазмұны арқылы патриоттық,ілік тәрбие беру.   қ мақсаты: жаттығу жұмыстары арқылы оқушылардың таным қабілетін .өзіндік ой-пікірін қалыптастыру. сабақтың типі:   аралас сабақ   әдістері: сұрақ-жауап,баяндау,венн диаграммасы т.б   формасы: ұжымдық,жұптық,жеке.   көрнекілігі: плакат,суреттер,интерактивті тақта т.б   сабақ барысы: ұйымдастыру 1.оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру; 2.сабақтың мақсаты мен кезеңдерімен таныстыру. 1-кезең.өткенге шолу немесе сөз сыры 2-кезең.білгенге маржан. 3-кезең.ізден,тап 4-кезең.не білдім? не үйрендім?   1-кезеңде оқушылар үйге берілген тапсырма бойынша тест сұрақтарына жауап береді тест 9 сұрақтан тұрады тұрады.тестті дұрыс шешкенде қазақстан сөзі шығады. қазақстан сөзін толық тапқан оқушыны жетон беру арқылы бағалау . сұрақ: —қазақстанда қандай ұлт өкілдері тұрады?                       -біз қандай мемлекетпіз?                       -16 желтоқсан қандай мейрам?                       -елбасымыз өз жолдауында: «біз өткенімізді ұмытпай,келешегімізді ойлауымыз керек.бүгінімізді бағдарлап,жастарымызға өнегелі тәрбие мен сапалы білім беруіміз керек»деген еді.осы сөздегі өткеніміз,келешегіміз,бүгінгіміз деп қай кезеңдерді айтып отыр?   (оқушылар сұраққа жауап берген соң,жаңа сабақтың тақырыбын хабарлайды)         жаңа сабақ:   осы шақ оның түрлері(2-кезең.    білгенге маржан)                   осы шақ   ауыспалы осы шақ-а,-е,-й  тұлғалы көсемшенің жіктелуі арқылы жасалады, сөйлемде екі түрлі мәнде қолданылады.мен шалқарда тұрамын мен болашақта шалқарда тұрамын     нақ осы шақжалаңкүрделіотыр тұр жүр жатыр   отырмыноқып отырмын -ып,-іп,-п,-а,-е,-й                                 біз тәуелсіз мемлекетте өмір сүріп жатырмыз.(нақ осы шақ,күрделі түрі) мен достарыммен тәуелсіздік монументінің қасында тұрмын.(нақ осы шақ) біз,қазақ жастары,өміріміздің жақсы болатынына сенеміз.(ауыспалы осы шақ) жоғарыдағы сөйлемдерді оқушылармен бірлесе отырып,талдайды.жақсы араласып отырған оқушыға жетон беріледі. 3-кезең. «ізден,тап» оқушылар,сіздер алған білімдеріңіздің мына жаттығу арқылы тексергім келеді.ол үшін мына берілген парақшаларға оқылған сөйлемдердің қай шақта тұрғанын жазып отырыңдар.кітап жабылады.128-жаттығу оқылады.оқып болған соң, оқушылар бір- бірін тексереді. жұптық тексеру. жаттығудың дұрыс жауаптары: 1-сөйлем (н.о.ш) 2-сөйлем (н.о.ш) 3-сөйлем (а.о.ш.) 4-сөйлем (ж.ө.ш) 5-сөйлем (а.о.ш) 6-сөйлем (а.о.ш) 7-сөйлем (а.о.ш) нәтижесінде:   «4» пен «5» алған оқушыларға жетон беріледі. келесі тапсырма: 129-жаттығу.шығармашылық тапсырма.берілген қалып етістіктерді қатыстыра отырып,сөйлемдер немесе мәтін құрастыру.мысалы: үкімет үйінің үстінде республиканың туы желбіреп тұр.көк аспанда бейбітшілік символы ақ көгершіндер ұшып жүр.алаңда жастар қазақстан жұлдыздарының өнерін тамашалап тұр.ардагер қарттар алдыңғы қатарда отыр.мен осындай мемлекетте өмір сүргенімді мақтан етемін. ,сендер бұл кезең бойынша да өз білімдеріңді көрсете білдіңдер. «іздеген жетер мұратқа»дегендей әрқашан ізденуден шаршамаңдар.(жетон беріледі) 4-кезең. «не білдім? не үйрендім? »кезеңі бұл кезеңнен өту үшін мына тапсымалар орындалады. венн диаграммасы: не білдім? не үйрендім?           нақ осы шақ                                                                                                        ауыспалы осы шақ