Составить диалог на казахском про национальные блюда заранее )

Ұлттық тағамдар туралы диалог

- Мадина, сәлем, сенің қазір қолың бос па?

- Ия, Алина, бос уақытым бар.

- Ендеше саған бір бүйімтайым бар еді.

- Тыңдап тұрмын. Айта бер.

- Маған мектепке қазақ халқының ұлттық тағамдары жайлы хабарлама дайымдауым керек. Өзім қазақша сөйлей білгеніммен ұлттық салт - дәстүрден хабарым жоқ. Осы тапсырмаға көмектесе аласың ба?

- Әрине, көмектесейін. Қандай сұрақтарың бар, қоя бер?

- Қазақ халқының ұлттық тағамдары жайлы жалпы түсінік беріп жіберсең?

- Атамыз қазақ қашан да тағамды аса бағалап, қадір тұтқан. «Астан үлкен емессің» деген мақал осының дәлелі секілді. Тіпті үйге келген кісі асығыс болса да «ең болмаса нан ауыз тиіп кет, тізеңді бүк» деп айтқан. Бұл дегеніміз - қонақжайлылық пен жайсаңдық, өнегелі тәрбие бастауы. Бұрынғы заманнан-ақ қазағымның дастарханы үйге келімді - кетімді кісінің бәріне жайылып, бар тәтті осы кісілерге ұсынылған.

Ұлттық тағамдарға тоқтала кетер болсақ, оларды құрамындағы басты компонентке байланысты бірнеше негізгі топқа бөлуге болады: ет тағамдары, сүт тағамдары, ұннан жасалатын тағамдар, дақылдан жасалатын тағамдар.

- Қандай керемет жауап! Өзің айтқандай, ұлттық тағамдарды бірнеше топқа бөлсек, әрқайсысына толығырақ тоқтала кетсең?

- Жақсы. Ет - халқымыздың аса қадірлі қонаққа ұсынылатын кәделі тағамы.

Ет тағамдарына сонымен қатар қуырдақ, сірне, жаубүйрек, борша, қарын бөртпе, әсіп, жөргем, қимай, ми палау жатады.

Сүт тағамдарын қазақ халқы бір сөзбен “ақ” деп атап, қастеpлейді. Сүттен дайындалатын әр түрлі өнімдердің өзінің ерекшеліктері мен тіпті емдік қасиеттері де бар.

Ұлттық сүт тағамдарына айран, қатық, шалап, қымыз, қымыран, байқаймақ, шыртылдақ, кілегей, қаймақ, құрт, сүзбе, уыз, ірімшік, іркіт т.б. жатады.

Ал ұннан әже - апаларымыз ежелден қазағымның символына айналған шелпек пен бауырсақ пісіріп, таба нан, салма, қаттама әзірлеген. Жұма сайын және әрбір мерекеге орай дастарқаннан бауырсақ пен шелпек үзілмеген.

Халқымыз дәнді дақылдардан да пайдалы тағам әзірлей білген. Соның ішінде: талқан, жент, тары, бидай көже, майсөк, бөкпе.

- Мадина, саған алғысым шексіз! Маған өте қатты көмегің тиді. Енді өзім де біліп жүретін болам!

- Оқасы жоқ. Көмектесе алғаныма қуаныштымын!

1. Бұрынғы өткен шақта түрған сөзді көрсетіңіз.

A) Танысқан екен

2. Етістіктің мақсатты келер шақ түрін көрсетіңіз.

D) Ызаландырмақ

3. Етістіктің нақ осы шақ түрін көрсетіңіз.

B) Бара жатыр

4. Етістіктің болжалды келер шақ түрін табыңыз.

C) Сөйлер

5. Етістіктің жедел өткен шағын көрсетіңіз.

E) Жеткізді

6. Күрделі нақ осы шақ тұлғасындағы етістікті табыңыз.

E) Біз оқып отырған жоқпыз

7. Қалау райлы етістікті табыңыз.

C) Айтқысы келген

8. Бұйрық райлы етістікті табыңыз.

D) Бара салайық

9. Қалау райлы етістікті табыңыз.

B) Алса игі еді

10. Бұйрық райдың 3-ші жағын табыңыз.

D) Жетсін

11. Шартты райлы етістікті табыңыз.

E) Бір көрсем, арманым болмас еді

12. Етістіктің ашық рай түрінде түрған сөзді табыңыз.

A) Өнер шашпақ

13. Бұрынғы өткен шақтың жұрнағын табыңыз.

D) -ған

14. Ауыспалы өткен шақ тұлғасындағы сөзді табыңыз.

B) Қадірлейтін

15. Осы шақтағы етістікті табыңыз.

E) Көптеген жаңа бұйымдар өндірілуде

16. Үстеу дегеніміз не?

D) Қимылдың мезгілін, белгісін, себебін мақсатын білдіреді

17. Күрделі үстеуді көрсетіңіз.

A) Бүгін келдім

18. Шылау түрлерін ажыратыныз: және, үшін, ғана.

C) Жалғаулық, септеулік, демеулік

19. «Сайын, қарай,соң, қабат» шылаулары қандай шылау тобына жататынын анықтаныз.

E) Септеулік

20. Еліктеуіш сөзді табыңыз

B) Гүр-гүр

1. Архаизмге қарама-қарсы сөздер (противоположный) қалай аталатынын көрсет. *

D) Неологизм

2. Бау-бақша (садоводство) саласына қатысты жаңа сөзді көрсет. *

A) Орамжапырақ

3. Жаңа сөздерді ғылыми (научно) тілде қалай атайтынын белгіле. *

D) Неологизм

4. Араб-парсы тілінен енген кірме сөз қатарын тап. *

C) Әдебиет, пән

5. Диалект сөз қатарын тап. *

B) Бәдірен, сым

6. Жасуша (клетка) сөзі қай ғылым саласына тән термин екенін тап. *

D) Биология

7. «Өтірік айту» деген тіркестің эвфемизмін анықта. *

A) Қосып айту

8. «Ақ саусақ» сөзінің дисфемизмін тап. *

C) жалқау

9. Тыйым салынған сөздер (запретные слова) басқаша қалай аталады? *

B) табу

10. Сөздік құрамдағы сөздер қолдану мақсатына қарай (по цели использования) нешеге бөлінеді? *

С) 2