Заранее ! қазақ халқының ұлттық ойындары туралы не білесіз? олардың бүгінгі күнгі маңызы туралы шағың эссе жазыныз. ( 70-80 слов.)

4.Қазақ әдебиеті мен өнерінің алтын ғасыры - ХIXғасыр жыраулар мен сал - серілердің ,ақын - әншілердің өнерлерінің өркендеген кезеңі.Халқымыздың асыл қазынары ғасырдан ғасырдан өтіп бізге жетті.Біржан сал,Ақан сері,Жаяу Мұса,Үкілі Ыбырай,Балуан Шолаұ,Естай т.б. сол ғасырдың бір туар тұлғалары.Бұл ақындар өздерінің сөз құдіретін пайдаланып сол замандағы ел мен жерге,сүйген жарға деген сүйіспеншілігін,сол қоғамға деген ашу -ызаларын өлең - ән арқылы білдірген.Халқымыз сол кездегі ақын - әншілерді еркелетіп,сал - сері деп атаған.Ақын - серілер әндерінде сұлулар,ғашықтықты көптеп жырлаған.Олардың дені аруларды аялап,жақсыны дәріптеу негізінде жазылған.Сал -серілер өлеңдерін ару қызға арнағанда табиғаттағы сұлулықты теңей суреттеген.Мысалы:аққу,лашын,бұлбұл құсқа,маралға,гүлге теңеп,олардың өз ерекшеліктерін айқын аша білген.Ақан серінің "Жайықтың ақ түлкісі", "Ақ көйлек" өлеңдерінде көрсе көз сүріндірер сұлуиқазақ қыздарын суреттеген.Мысалы:

Жайықтың ақ түлкісі аралдағы,

Алдымен сен бір қашқан маралдағы.

Ертістің құба талы секілденіп,

Жаудырап екі көзің отырасың,

Тұндырған шәй секілді құмандағы,- деп суреттеген.Ежелгі серілер қазақ қызының инабаттылығын ерекше атап айтқан.Қыз жүрісінен оның тәрбиелілігін аңғарып,тыйым салып өсірген қыздың ұяңдығын,мінезін ашып бинелеген.Ақша маңдай,перизат,оймақ ауыз, сумбіл шаш, қарақат көз,жазық маңдай,-деген теңеулерді әсем қолдана білген.Ақындар сол замандағы бас бостандығы жоқ қазақ қыздарының мұңы мен мүддесінде жырлай білген.Мысалы :Жаяу Мұсаның "Әйелдер сипаты" өлеңінде қазақ әйелінің сипатын қайғы - қасіретпен,мұңын айта келе әйелді сыйлауға,бағалауға шақырады.

Гүл жүзді,сырлы көзді жақсы қатын,

Әйелді сыйлау керек ескеріп біз.

Оларға айту керек орынды сөз,

Жақсы әйелге көз салып бір қарасаң,

Шығып кете жаздайды бойыңнан жан,-деп жырлаған.Сал - серілердің әсем әндері ғасыр аралап,қазақ қызының сұлулығын,тәрбиесін дәріптеп бізгежеткізді.

5.Салт - дәстүр әр халықтың өзіндік ерекшелігі,рухани байлығы.Саяхатқа шыққан әрбір саяхатшы жолға шыққанда барар елінің салт - дәстүрін білгені дұрыс.Бөтен елде салт -дәстүрін не басқа нәрсесін білмей бұзып, ыңғайсыз жағдайға душар болмаудың қамын істеген дұрыс.Саяхаттайтын елдің заңын,салт - дәстүрін білу міндетті себебі өз еліңдегі заңға,салт - дәстүрге ол жақтығы сәйкес келмеуі мүмкін.Жүре берсең көре бересің дегендей әр елдің салты әр түрлі.Тіпті заңдарыда қызықты көрінеді. Мысалы, Сингапурда сағыз шайнауға тыйым салынған.Әр елдің салты басқа,иттері ала қасқа,- деп атам қазақ айтпақшы,қанша халық болса сонша салт - дәстүр бар.Сауд арабиясы мен Иранға саяхатқа шықсаңыз ашық - шашық киінуге,әйел заты орамалсыз болмайды.Бұл мемлекеттер мұсылмандар мемлекеті болғандықтан ішімдік,доңыз терісінен істелген заттардыда сыйлыққа таратуға мүлде болмайды.Гүл сыйлағандада қандай гүл,неше тал екендігіне көңіл аудара біліңіз.Мысалы,Қытайда тірі гүлдерді мүлде сыйламайды екен.Саяхатқа шыққан адам барған елінің заңын,салт дәстүрін сыйлағаны дұрыс.Шетелге шыққанда заң мен салт -дәстүрінен басқа ол ел бейбітшілік,тынышпа соныда білген дұрыс.Саяхатшы саяхатыңыз көңілді өтсін.

8.Астана - тәуелсіздік жемісі.

Қазақ елін ел мен жер тағдыры үнемі елеңдетіп келеді.Себебі біздің болашақ ұрпаққа ұстатар мұрамыз бен байлығымыз еліміз бен жеріміз.Тәуелсіздік алғалы елімізде қаншама жақсы жаңалықтар болды.Солардың елеулісі тәуелсіздігіміздің тәтті жемісі - Астана қаласы.Қаланың сұлулығы бар адамды таңқалдырады.Кең дариға далада Есіл,Нұра өзендерімен,сұлу қала Астана алыстан көз тартады.Астана қазақ үшін - салтанаттың қаласы.Астана - әлемдік іскерліктің байланыстың күре тамыры.Астана - елбасының ізгі саясаты,көрегендігі мен кеменгер ойының жемісі.Астанамыздың керегесі мықты,шаңырағы биік.Азиядағы ең европалық қалалардың біріне айналған қала.Астана - өскелең қала.2001 жылы " Астана жаңа қала" деген экономикалық аймағы құрылып,Есілдің сол жағалауына жаңа құрылыстар салынды.Көшелері тап -тұйнақтай,қазақ даналарының атымен аталады.Астананың өркендеуі - еліміздің өркендеуі.Келер ұрпақтың болашағына Астана қаламыз өсіп -өркендей берсін.Астана өркендесе қазақ халқым,елім өркендейді.Келешегі жарқын болып,тәуелсіз елімнің тәтті жемісі,халқымның ақ ордасы Астанам көркейіп,биіктерден көріне бер!

2.А.Құнанбаевтың он тоғызыншы қара сөзінде: Адам туғанда есті болып тумайды,адам көріп,естіп,ұстап,татып көріп,жақсы - жаманды танып,ақылға салып,ескерсе,көргені көп болған адам ғана білімді болады,- деп ой түйген.Естілердің айтқан сөздерін ескеріп жүру дегеніміз,үлкендердің ақылын тыңдау,сол ақылды керек кезінде қолдану,есті адамның қылығы дер едім.Жақсы адам болу үшін жақсылардың сөзін ескеріп,жаманнан сақтанған дұрыс.Адам өмірінде жақсы менен жаман қатар жүреді.Әсіресе біздің заманымызда жақсы,есті,білімді адам атану қиын.Айтылған ақылды,есті сөзді немқұрайлы тыңдамай,селқостық танытса,ол адамға ақылда қонбас.Естіген есті сөзді құлақ сала тыңдап,түсіну үшін сұрақтар қойып,ақылдың растығына көз жеткізген адам есті,ақылды болар.Есті сөзді тыңдайтын елге,адамға айтқан дұрыс.Абай атамыздың өзі,сөз танымайтынға сөз айтқанша,таныйтын шошқаны баққан жақсы деп,бір хакімнің сөзін мысалға алған.Естілік пен білімділікке жету үшін дүниедегі әрбір көрген,білгеніңді,ескере жүр.Жақсысын ақылға түй,ескеріп қой,жаманынан сақтанып жүр,ақыл,білім жина.Сөз соңын:

Дүниенің жақсысыда,жаманыда,

Ілігер бәлкім өмір қадамыңа.

Ұлы Абай мұраларын ойға түйіп,

Айналсам деймін"толық адамыңа",-деп түйіндеймін.

3.Шәкәрім Құдайбердиев 1858жылы дүниеге келіп,жастайынан жетім қалып, немере ағасы Абайдың қолында тәрбиеленген.Шәкәрімнің "Жастарға"деген өлеңінде ағасы Абайдың ой - парасатын,білімін,болашаққа жол сілтеуші,жастарға үлгі ретінде көрсеткен.Абайдың кемеңгерлігіне,даналығына бас иіп,одан өнеге,ғибрат алуға жастарды шақырады.Мыс:

Кел.жастар,біз бір түрлі жол табалық,

Арам,айла,зорлықсыз мал табалық.

Қанша айтқанмен өзгенің бәрі надан,

Жалынбалық,Абайға, жүр баралық,деп Абайдың нәрімен сусындауға шақырады.

Халқына жаны ашыған Абайдан үлгі алу керектігін жастарға айтуы,қазақ үшін Абайдың ұлы тұлға болатынына көзі жеткендіктен айтылған.Абайдың тәрбиесі Шәкәрімнің дүние көзқарасының қалыптасуына,ақындық шеберлігінің шындалуына зор әсер етті,сондықтанда тәрбие берген,өз ұстазын жастарға үлгі етті.Абай Құнанбаевтың болашақ жастарға үлгі боларлық тұлға екендігін көрсетті.

9."Жігіттер ойын - арзан,күлкі - қымбат" өлеңінде

Қырмызы,қызыл жібек бозбалалар,

Оңған пұлдай бұлдайды,бір дым тисе,-деп сәнқой бозбалаларды сынға алған.Ондай сәнқой жігіттер біздің заманымыздада баршылық.Шашын түрлі- түске бояп,сырға таққан жігіттерді Абай атамыз көрсе не болар еді?! Абай атамыз айтқандай: "Екі түрлі нәрсе ғой сыр - мен сымбат",- деп,жігіттің ішкі дүниесі мен сыртқы дүниесінің үйлесіп тұруын талап еткен.Кітап оқып ішкі дүниесін,рухани байытып жүрген жастар заманымызда аз екендігі өтірік емес.Заманымыз - Ғаламтор заманы,жастар кітаптан көрі ғаламтор жүйесіне сүйенетініде рас."Кейбір жігіт жүреді мақтан күйлеп",деп мақтаншақ,даңқ құмар жігіттерді сынға алған.Бір мақтанарлық жағдай,қазіргі жігіттер білімді,іскер,батыл,ойлы,қабілетті,діни сауатты,иман мен сауап қағидаларын ұғады.Қазіргі қазақ жігіттерінің мына қасиеттері - жеңіл өмірге бейімділігі,вертуальді әлемге бойлап,шынайы өмірден алшақтаулары көңілге кірбің түсіреді.Абай атамыз айтқандай жаман мінездерден аулақ болып,жақсы мінездерді бойымызға жиып,"Қазақтың жігіттері" деген атқа лайық болалық.Арзан ойын мен қызық күлкі қуып,шынайылықтан алшақтап кетпейік.Қазіргі заман жігіттері - сегіз қырлы бір сырлы,шымыр денелі,білімді,намысты,ақылды,ел мүддесін жоғары қоятын,жауапкершілікті түсінетін болу керек.Сөз танымайтын ел емеспіз,өсер елдің өскелең ұрпағымыз,елімізді жарқын болашаққа бастар ұрпақ біз боламыз.