Мен унаткан кейипкер шыгарма тезирек

Кітап қай кезде де а ң айнымас досы, мызғымас тірегі, таусылмас ақылшысы. Мен үнемі «Кітап — өмір азығы» деген мақалды есімнен шығармай, өз ұранымдай жадыма тоқып жүремін. Достарыма да мұны айтудан жалыққан емеспін. Қолым қалт етсе кітап оқып, сол кітап кейіпкерлерімен мұңдасып, сырласып, өзгеше бір әлемде жүргендей ерекше бір күйге түсем.

Мен үшін барлық кітап қызықты, әрбір кейіпкер ұнамды. Бірақ солардың ішінде өзім ерекше қадір тұтатын, қастерлеп, үлгі ететін бір кейіпкерім бар. Құпия емес, сондықтан сіздермен бөлісе отырайын. Ол — Тайлан батыр. Кәдімгі еліміздің қайсар ұлдарының, қарымды жазушыларының бірі Әбіш Кекілбаев қаламынан туған «Үркер» романындағы қазақтың дара хандарының бірі Әбілқайыр ханның досы.

Аң патшасы - арыстан. Ол құрлықтағы жыртқыш аңдардың ең ірісі әрі ең мықтысы саналады. Орта африкалық тұқымы шамамен 350 фунтов (160 килограмм) тартады, 8.5зындығы шамамен 8.5 футқа (2.6 метр) жетеді. Осы бір мысық тұқымды жыртқыш жануардың біз білмейтін басқа қандай ерекшеліктері бар? Соны біліп көрейік.

1. Арыстанның дене ұзындығы - 2,5 м кейде 3 м-ден де асып кетеді. Мұнысымен ол құрлықтағы ұзын жануар болып есептеледі.

2. Еркек арыстандар - 270-280 кг, ғрғашылары - 170-180 кг тартады. Бербер арыстандары (Barbary Lion) арыстандардың ішіндегі ең ірісі болып есептеледі. Олардың салмағы 310-320 кг-нан асады.

3. Арыстанның көзі түнде өте жақсы көреді. Тіпті түнгі көріністі адамнан 4 есе анық көреді.

4. Арыстандардың тырнақтары 10 см, ұрғашыларында 8 см-дей болады. Өте өткір, әрі мықты жаратылған.

5. Арыстан мысық тұқымдылардың ішіндегі топпен, яғни, праидпен өмір сүретін жалғыз жануар. Пр праидта 1-2, арасында 3 еркек арыстан, 10-15 ұрғашы арыстан болады. Праидты еркек арыстан басқарады. Және әр праидтың мекендейтін жерлері, шекарасы болады.

6. Арыстан ұсақ жануарларды да, ірі жануарларды да аулайды. Аррғашы арыстандар көбіне аңаулаумен айналысса, ектектері көбіне шекараны күзетеді. Ұрғашы арыстандар топпен жүріп аң аулайды.

7. Арыстан күркіреп ақырған кезде дауысы 8 шақырымға дейін еділеді.

8. Арыстан салмағының ауырлығына қарамастан, жылдам жүгіреді. Ұрғашы арыстандар 80 км / сағ жылдамдықпен, ал, еркек арыстандар 60-70 км / сағ жылдамдықпен жүгіреді.

9. Еркек арыстандардың басқа жануарлардан айырмашылығы - олардың мойындарын айнала өсетін шаштары болады. Олардың мойнындағы шаштары шайқас кезінде зақым алудан қорғап тұрады. Ұрғашыларында өспейді.

Вот держи информацию)

Сіз бүгінге дейін жаныңызға жақын адамнан сыйлыққа раушан гүлін алып көрген боларсыз немесе сүйікітіңізге осы бір кереметтей гүлді тарту етіп қуантқан да шығарсыз. Ал сіз раушан гүлінің тарихы туралы бір сәт ойланып көрдіңіз бе? Жоқ?! Ендеше төмендегі деректер сіздер үшін, аяулы оқырмандар!

Раушан  – гүлдердің патшайымы. Жалынды махаббат пен тәжім етудің, сүйкімділіктің нышаны. Раушан бағзы замандардан-ақ ең сәнді өсімдік саналып келген. Аталған гүлдің әдемілігі жағынан да, түсінің байлығы жағынан да, мұрныңызды жарардай хош исі тұрғысынан да теңдесі жоқ  десек, артық айтқандық емес. Келісесіз ғой?!

Ежелгі Иран халқында осы гүлдің көркемдігі туралы жүздеген томды кітаптар жазылған. Еңбектегі Иран халқының ақындарының айтуынша, раушан Тәңірдің тарту еткен сыйы екен. Күндердің күнінде Флора патшалығының балалары Құдайдан өздеріне қашанда ұйқыда жүріп, билеушіге тән міндеттерін есінен шығарып ала беретін Лотостан басқа патша тағайындап беруін жалынып сұрайды. Мейірімді Аллаһ Тағала өтініштеріне құлақ асып, оларға өткір тікенді, періштедей пәк ақ раушанды жібереді.

Раушан гүлінің тарихы жер бетінде а пайда болмай тұрғанда, яғни осыдан 25 миллион жыл бұрын басталатындығына көптеген ғалымдардың еңбектеріндегі деректер дәлел бола алады.

Раушан туралы қолжазбалардағы ең көне деректер Тигр мен Ефрат өзендерінің арасында орын тепкен Ура қаласындағы патша моласынан табылған (осыдан 5000 жыл бұрын).

Конфуцийдің еңбектеріне сүйенер болсақ, ежелгі  Қытайдың патшалық кітапханасында раушан туралы 600 кітап болған екен. Және сол кездің өзінде қытайлықтар раушан майын дайындау тәсілін жетік білген. Б.з.д. 372-287 жылдары өмір сүрген Теофраст раушан гүлдің жабайы және бақта өсетін түрлерін ажыратып берген. Ал, көненің көзі саналатын Алтай қорғандарынан (б.з.д. V – IV ғ.ғ.) раушандар бейнеленген күміс тиындар табылған.

Раушандар әлеміндегі соңғы жаңалықтар

•Әр түрлі елдердің селекционерлерінің арқасында бүгінде раушанның шамамен 25 000 сұрпы алынған.

•Раушанды сұрыптауды жүргізіп отырған алпауыт мемлекеттердің басында  Франция, АҚШ және Англия тұр.

•Раушан гүлдері ақ, алқызыл, сары тіпті қара және көгілдір түсті болып келеді. Гавай аралдарының көгілдір аспандарының астында көгілдір күлтелі раушандар жайқалып тұрады.

•Раушандардың ең сирек кездесетін түрі – меруерт раушандар. Мұндай гүлдер Румынияның Клуж қаласындағы «Напока» ботаникалық бағында өсіріледі. Күлтелері ашық жасыл түсті бұл таңғажайып раушандар инеліктің қанатын еске түсіреді.

• Бұл аз десеңіз, соңғы уақытта мұңды кейіптейтін қара раушандар дүниеге келген.

• Италияда өткен гүлдер көремесіне сабағында бірде-бір тікен жоқ ақ раушан гүлі қойылған.