Правило өткен шақ. какие оканчания?

Іс-әрекеттің сөйлеп тұрған кезден бұрын болғанын білдіретін шак түрін өткен шақ дейміз. Қазақ тілінде өткен шақтың үш түрі бар. Олар: жедел өткен шақ, бұрынғы өткен шақ және ауыспалы өткен шақ.1) Жедел өткен шақ — сөйлеп тұрған мезгілден аз уакыт бұрын болған, сол кезге жақын өткен істі білдіретін өткен шақ түрі.Жедел өткен шақ етістік түбіріне -ды, -ді, -ты, -ті жұрнағының және оған жіктік жалғау жалғану арқылы жасалады. Мысалы: 1. Мен ауылга келдім. 2. Сен кітапханада болдың. 3. Олар теледидар көрді.  Осы сөйлемдерде етіс-тік шағының үш жаққа қатыстылығы жіктік жалғаулармен берілген.2) Бұрынғы  өткен шақ іс-әрекеттің сөйлеп тұрған уакыттан көп бұрын өткенін білдіреді. Мысалы: Үйлерді қурылысшылар аудан жәрдемімен салған. Бұрынғы өткен шақтың іс-әрекет мезгілді білдіруде жедел өткен шақтан өзгешелігі қимылдың өткендігі туралы нақтылық сөйлеушінің сөзінде басым болады.Бұрынғы өткен шақтың жасалу жолдары:

-ып, -іп, -п жұрнақтары және жіктік жалғаумен: Гүлнұр бұны апасына да айтыпты.2. -ған, -гең -қан, -кен жұрнақтары және жіктік жалғаулармен: Гүлнұр бұны апасына да айтқан.

3) Ауыспалы өткен шақ қимыл иесінің ертеден дағдыға айналған іс-әрекетін білдіреді. Мысалы: 1. Демалыс сайын кездесіп тұратын 2. Әжесі ертегіні дәмдеп айтушы еді.Ауыспалы өткен шақтың жасалу жолдары:

-атың -етің -итың -итін жұрнақтары және жіктік жалғау арқылы:

 

Қымбат әшекей  бұйымдарды.- сырға мен жүзік, сақина мен білезік, алқа, диадема мен шолпыларды қалай тағудың өзіндік қатаң қағидалары болған. 
Қазақ аруларының басына бас киім киіп, құлағына алтын сырға тағып, білегіне білезік киюі, беліне белдік буынып, шашына шолпы қадауы олардың парасатының биіктігі мен эстетикалық талғамының жоғары болғанын куәлайды. 
Әйел киімінің басты элементінің бірі - үкілі сәукеле .Аса көркем әшекейленген қымбат сәукелелер кездескен бір түрінің құны Бөкей ордасында күміс ақшамен 1000 сомға бағаланса, Семей төңірегінде 2000 сомға жеткен көрінеді. 
Қазақ халқы әйел шашының ұшында  тіршіліктің күші бар деп есептеген. Сондықтан шашты қимай, бұрым етіп өріп, шолпы немесе шашбау байланған.

Асхана-ол көпшілік тамақтанатын жер,Мен өзім асхананың тамағын онша ұнатпаймын,маған анамның дәмді пісірген тамақтары ұнайды,Бір рет мен апам оқитын студенттік асханасында болдым,Асхананын іші таза және әдемі,,ал  дастархан мәзіріне(меню) келсек,неше түрлі тамақтар бар екен,Мысалы,қуырлған балық,котлеттер,манты,лағман,кеспе сорпалар,кондитерлік бөлкелер,пирогтар,Біз апам екеуміз тұшпарамен,котлет қосылған пюре алдық Мені таңқылдырғаны ,тамақтары дәмді екен! Бірақ менің анамңың тамағына ештене жетпейтінін аңғардым!