Прописка әңгімесінен астарлауға мысалдар табыңдар ​

Бауыржан Момышұлының "Ұшқан ұя" повесі(1974) — халқымыздың XX ғасырдың басындағы этнографиялық энциклопедиясы іспетті аса құнды, қазақ руханиятының қазынасы. Салт-сана, дәстүр, ұлттық келбеті өте шынайы суреттеледі. Бауыржан Момышұлы Мемлекеттік сыйлыққа (1976) ие болған «Ұшқан ұя» кітабында он алтыншы жылдың дүрбелеңі мен күштеп ұжымдастыру кезіндегі тартыстар батыл айтылған. «Ұшқан ұяда» әлем тарихы,жаратылыс шежіресі, жан-жануарлар болмысы,қауымының қалыптасуы, әлемнің пайда болуы, тірлік, өмір туралы алғашқы мағлұматтарды,азаматтық тұрғыдағы аңыз-әңгімелерді әжесінен естігенін үлкен сүйіспеншілік сезімен есіне алған,сондай-ақ ненің жақсы, ненің жаман екенін, нені сүйіп, неден аулақ жүруді әжесінен үйренгенін мақтан етеді. Әкесі Момыш өз бетімен сауат ашқан, сол кездегі көзі қарақты адамдардың бірі болған. Ел арасында ағаш ұстасы және етікші, зергерлігімен танымал болатын. Бауыржан 3 жасқа келген соң анасы Рәзия қайтыс болады да, әжесі Қызтумастың қолында өседі. 1917-1918 жылдар – төңкеріс жылдары, "жылан жылы","ашаршылық жылы", "патша құлады", жаңа заман, жаңа заң жайлы айтыла бастады.Жаңаша жер бөліс орнады.Қалың мал жойылды, "әйел теңдігі" туралы айтыла бастады.Кеңес өкіметі қалыптасуының алғашқы жылдары суреттелді.

Балалық шаққа саяхат

Адамның санасында мәңгілік өшпестей естелік қалдыратын, ең керемет, ең ғажап ұмытылмастай сәттер сыйлайтын ол – балалық шағымыз. Балалық шақ – бір рет ғана келетін, қайта оралмайтын, сағына еске алатын ғажайып әлем іспеттес.

Қазіргі таңда 17 жастан астым. Осы 17 жыл ішінде қуанышта, қайғыда, мақтаулар мен даттаулар, өсек пен мадақтаулар, жеңіс пен жеңіліс те көрдік. Өсе келе қиындықтар мен кедергілерде көбейе беретіні анық. Кейде шаршап - шалдығып, барлық нәрседен жалығып, оңаша қалып ойланып отырып, балалық шағымды еске аламын. Бір қызығы қазіргі кезде орын алып жатырған жайттардың барлығын балалық шағыммен салыстыра қарасам мүлдем бөлек. Қазіргі кезде дос - досына шынайы сөйлеп, шынайы сезім білдіріп, шынайы бет - бейнесін көрсетпейді. Қызғаншақтық, көреалмаушылық деген ұғым өте көп қалыптасқан. Досына қол ұшын созып көмек бермейді. Тек уақытша ғана достасады. Айта берсең кемшілік көп. Ал балалық шағымызда ше? Ол кезде жасандылық деген сезім болмайтын - мыс. Тек шынайы сезім, шынайы күлкі, шынайы махаббат, шынайы достық барлық нәрсе де періште жүрекпен, шынайы көңілден жасалынатын. Сол сәтке бір сәт тоқталып, уақытты қиялымызбен артқа айналдырып балалық шағымызға бір сәт оралсақ.

Эх, қайта оралмас балалық шағым - ай… Ұйқың қанбасада, қанша жерден ұйқың келіп тұрсада, соны ойынға айырбастап таң атпай тұрып, анаң берген бір кесе ыстық сүтті сіміре салып, далаға шығып достарыңды іздеп үйіне бару. Ойында ештеңе жоқ, ешнәрсемен шаруасы жоқ, ешнәрсеге бас ауыртпайтын, уайым - қайғысыз балалық шақ. Таңертең ерте тұрып ойын қуып үйден кетіп, кеш бата ойыннан шаршап келіп ес білмей ұйықтау. Келесі күн тағы да солай асыр салып еш қамсыз ойнау. Бірге доп теуіп, балшық құмнан үй салып, бірге қырылып, төбелесіп, қайтадан татуласатын достарым. Балық аулай алмасақ та қолымызға қармақ алып отыратын кездерім. Кеш бата жолдастарыммен үй қасында отырып өтірік әңгіме айтып, не айтып отырғанымызды білмесекте, шынайы күле білу. Жаз шықпай - ақ жиналып алып канал жағалап, жүзе алмайтын болсақ та, қанша мәрте суға батып кетіп жатсақ та, суға шомылып асыр салу. Айта берсең қызық көп.

Кейде бір сәт мейлі бір минутқа болсын сол қайта келмеске кеткен балалық шағыма оралғым келеді. Бірақ, әттең ол нәрсе мүмкін емес. Кішкентайымызда тездетіп ересек жасқа толып, үлкен азамат болып, мына балалық шақтан құтылсақ, тез ержетсек деп армандайтынбыз. Бірақ қазір сол балалақ шағымыз бір мезет болсын оралса, сол сәтте жіберген қателігімді жөндесем екен, тағы бір мәрте асыр салып ойнап, балалық шағыма бір саяхат жасасам екен, деген тек бос орындалмас арман қиял ғана. Және оған тек ойша ғана сапар шегіп қайтамыз.