Фонетикалық талдау
Қазақ тілінен жүргізілетін жұмыстардың ішінде граматикалық талдауға біршама ұқсас, онымен жанаса жүргізілетін жұмыстардың бірі – фонетикалық талдау. Фонетикалық талдау граматикалық талдау емес, сондықтан оны фонетикалық талдау деп өз атымен атаған жөн.
1. Дауысты дыбыстарға арналған фонетикалық талдаудың үлгісі:
а - жуан, ашық, езулік дауысты;
ә - жіңішке, ашық, езулік дауысты;
о – жуан, ашық, еріндік дауысты;
ө - жіңішке, ашық, еріндік дауысты;
е - жіңішке, ашық, езулік дауысты;
ұ – жуан, қысаң, еріндік дауысты;
ү - жіңішке, қысаң, еріндік дауысты;
ы - жуан, қысаң, езулік дауысты;
і - жіңішке, қысаң, езулік дауысты;
у - жуан, қысаң, еріндік дауысты;
и - жіңішке, қысаң, езулік дауысты;
э – ашық, езулік дауысты; (орыс тілінен енген сөздерде ғана кездеседі).
2. Дауыссыз дыбыстарға арналған фонетикалық талдаудың үлгісі:
б – ұяң дауыссыз;
в - ұяң дауыссыз;
ғ - ұяң дауыссыз;
д - ұяң дауыссыз;
ж - ұяң дауыссыз;
з - ұяң дауыссыз;
й – үнді дауыссыз;
к – қатаң дауыссыз;
л – үнді дауыссыз;
м - үнді дауыссыз;
н - үнді дауыссыз;
ң - үнді дауыссыз;
п - қатаң дауыссыз;
р - үнді дауыссыз;
с - қатаң дауыссыз;
т - қатаң дауыссыз;
у - үнді дауыссыз;
ф - қатаң дауыссыз;
х - қатаң дауыссыз;
ц - қатаң дауыссыз;
ш - қатаң дауыссыз;
щ - қатаң дауыссыз (орыс тілінен енген сөздерде кездеседі, бірді – екілі қазақ сөздерінде ұшырайды. Ащы, тұщы)
Мысалы, мына сөйлемдерге фонетикалық талдау жасап көрейік:
Ең алдымен сөйлемнен дауысты дыбыстарды тауып, астын бір сызады, содан кейін дауыссыздарын тауып, астын екі сызу керек. Осыдан соң оларды бір дыбыс екі қайталанбайтын етіп, жеке – жеке тізіп жазамыз:
Оның шығармасы үздік деп табылды.
Оның о – ашық буын, ның – бітеу буын
о – жуан, ашық, еріндік дауысты;
н – үнді дауыссыз;
ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;
ң – үнді дауыссыз;
4 әріп, 4 дыбыс бар.
шығармасы шы – ашық буын, ғар – бітеу буын, ма - ашық буын, сы - ашық буын.
ш – қатаң дауыссыз;
ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;
ғ – ұяң дауыссыз;
а – жуан, ашық, езулік дауысты;
р – үнді дауыссыз;
м – үнді дауыссыз;
а – жуан, ашық, езулік дауысты;
с – қатаң дауыссыз;
ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;
9 әріп, 9 дыбыс бар.
үздік, үз – тұйық буын, дік – бітеу буын.
ү – жіңішке, қысаң, еріндік дауысты;
з – ұяң дауыссыз;
д – ұяң дауыссыз;
і – жіңішке, қысаң, езулік дауысты;
к – қатаң дауыссыз;
5 әріп, 5 дыбыс бар.
деп, деп – бітеу буын.
д – ұяң дауыссыз;
е – жіңішке, ашық, езулік дауысты;
п – қатаң дауыссыз;
3 әріп, 3 дыбыс бар.
табылды. та – ашық буын, был – бітеу буын, ды – ашық буын
т – қатаң дауыссыз;
а – жуан, ашық, езулік дауысты;
б – ұяң дауыссыз;
ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;
л – үнді дауыссыз;
д – ұяң дауыссыз;
ы – жуан, қысаң, езулік дауысты;
7 әріп, 7 дыбыс бар.
Объяснение:
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
Жер, Ай, Күн- ғарыштық денелер. Олар ғарыш кеңістігінде орналасқан. Күн- Жерге ең жақын орналасқан жұлдыз. Ол- лаулап жанып тұратын ғаламшар. Ғаламшарлар- Күннің төңірегін айналып жүретін ірі аспан денелері. Ғаламшар немесе планета латын тілінде (planetes) аударғанда «кезбе жұлдыз» деген мағына береді. Күнді 8 ірі ғаламшар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун айналып жүреді. Осылардың бәрі Күн жүйесінің құрамына «9 ғаламшар енеді» деген тұжырым болған. Ұзақ жылдар пікірталастан кейін дүниежүзі ғалымдары шағын ғаламшар- Плутонды жұлдыздар қатарына қосты. Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар- Меркурий(Болпан Ол күнді тез айналып шығады. Оның бетіндегі күндізгі температура +400̊ С-қа дейін жетсе, алтүнде шамамен -200̊С-қа төмендейді.Диолог құрау кереккөмектесіңіздерші өтінемін керек
Объяснение:
«Отанды сүю – өркениеттің белгісі»,- деп елбасымыз айтқандай Отанымызды сүюіміз қажет. Туған жерім,құтты мекенім – Қазақстан болып табылады.Қазақстан – дүниежүзіндегі ең үлкен мемлекеттер қатарында. Ол дүниежүзінде үлкендігі бойынша тоғызыншы орында. Туған жер - адам өмірінде киелі орын алады. Жалпы айтқанда, туған жер адамның болашағы мен өткенін байланыстырады. Міне, сондықтан да, тіпті балалық шақтан бастап-ақ адамда Отанға деген махаббат сезімі оянады. Әр біріміз үшін «Отан
– отбасыдан басталады». Отбасымыздан қандай тәлім-тәрбие алсақ, болашақта туған жерімізге сондай еңбек етеміз. Қазақтар даналарында асыл сөз бар ғой: «Иесі жоқ жер жетім» демекші елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаевқа алғысым шексіз. Ол – Қазақстан елінің басшысы, қамқоршысы болып табылады.
А туылған кезде, кіндік қаны тамған жеріне бауыр басып қалады. Әр адамның өз туған жері болады. Сол туған жерін мәпелемесе, құрметтемесе. Оны ешкім құрметтемейді.Сондықтан Қазақстан жеріндегі әрбір азамат өз Отанын , ұлттық құндылықтарын сүюі қажет деп ойлаймын.
«Отаным» деген жас жүрегімнен шыққан асыл сөзді мақтанышпен, асқақтықпен айта аламын. Ата – бабамыздың азаттық жолындағы ерен ерлігінің арқасында осынау арман еткен заманға тер төге , көп күш жұмсай жеткен елімді мақтаныш етемін. Талай жылғы ұлы дүбір, дүрбелеңнен кейін жарқын болашақтың таңы атып, еркіндік пен теңдік есігін айқара ашты. Еліміздің күні оңынан туылып, жарық жұлдыздар шоғыры ұлттық намыс пен арымызды тудай желбіретті. Қазіргі кезде Қазақстан елі – тәуелсіз, кең байтақ ел. Қазақстанның туы, елтаңбасы, ұлттық әнұраны және мемлекеттік тілі бар. «Отаныды сүйсең , өркениетің артады» деп ойлаймын. Біз өзіміз жаңа шыңдарға шығып, елімізді қадірлейік!
Туған жер – ыстық мекенім болып табылады. Себебі, сен өз туған жерінде, сүйікті мекеніңде ғана өзіңді еркін, әрі жақсы сезіне аласың. Жалпы туған жер адамға ыстық болып келеді. Мәселен, «Отан – оттан да ыстық» деген дана халқымыз а ң жүрегінде ең біріші, ақ сүт берген туған анасына деген сезім орын алса, екінші, Отанға деген жалынды , ыстық сезім орын алады екен. Мен өз Отанымды , туған жерімді, құдіретті елімді сүйемін және мақтан етемін.
Біздің Қазақстан – көп ұлтты мемлекет. Бейбітшілік пен достықта, татулықта бірге жұмыла отырып, қызметтің әр түрлі саласында қазақтар мен орыстар , татарлар мен немістер, украиндер мен кәрістер және т.б. еңбектенуде. Бұл қазақ жерінің жомарттылығын, осындай ақкөңілдігін байқауға болыды. Сондықтан, татулық – болашақта гүлденудің маңызды талабы болып табылады.
Менің өз көкейімнен шыққан сөздерімді жаза кетсем:
«Естен шықпас туған елім, Тағдыр қайда апарса да, Қымбат болар өскен жерім, Ақыр заман болса да»,
- демекші, Отаным – Қазақстан мен үшін өте киелі , қымбат, бағалы, ыстық болып табылады. Мен өз қазақ елімді құрмет тұтып, мәпелеймін . Қайда жүрсек те , туған елімізді ұмытпауымыз керек. Жалпы айтқанда, туған елім – ыстық мекенім.
Менің туған жерім – Қазақстан. Менің туып өскен жерім – егеменді Қазақстан. Қазақстанның байлығы өте көп және қазынаға бай ел. Біздің еліміздің табиғаты өте сұлу. Биік-биік асқар тау, мөп-мөлдір көлдер, неше түрлі өсімдіктер мен дәрілік қасиеті бар шөптер өседі. Қазақстан жеріә өте кеңбайтақ болып келеді. Дүниежүзінде үлкендігі бойынша тоғызыншы орында. Қазақстан жерінде қаншама даналар , дарынды адамдар туып өскен , өзінің іздерін қалдырған. Мен мақтанышпен Қзақстанды «ұлы жер» деп атай аламын. Өйткені , Қазақстан – жоғарыда айтып кеткендей өте жомарт, кең , үлкен, қазыналы , дара жер. Қазақстанның осындай ұлы болуына септігін тизізген – елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев Әбішұлы. Ол шет елдермен бейбіт қарым-қатынаста , саяси-әлеуметтік теңдікте басқарып отыр.
Жақын арада Қазақстаннның тәуелсіздік алғанына 25 жыл болады. Яғни, 1991 жылы 16 желтоқсанда Қазақстан өзінің тәуелсіздігін алған еді.
«Сұлу жерлер көп те шығар,
Сенен көркі озатын,
Көңілімнің құшы қонар
Жер жоқ сенен асатын»,
- дей келе Қазақстаннан асатаны ел жоқ деп ойлаймын.
Елім менің – Қазақстан. Қазақ елі көп ұлтты болып келеді. Жүз отыздан астам ұлт өкілі қазақ жерінде мекен етеді. Сонда да Қазақстан тату, бейбіт елдердің бірі.
«Ел іші – алтын бесік» демекші ,өз елін саған өте жылы, туған болып келеді. Менің ойымша әр адам өз туған жүргенде өзін үйіндегідей сезінеді .Сол себепті елімізді мәпелеуіміз қажет. Осыған байланысты ақын – Сұлтан Сартаев айтқандай:
Арым да сен,елім де сен
– Өмірге арқау болатын.
Алыс жолдан шаршап келсем
Құшып мені алатын.
Осы өлеңнің мән-мағынасын қарастырып көрейік. Өте терең. Ата-бабаларымыз айтқандай: « Өз үйім – өлең төсегім» туған елің саған мейірім нұрын шашып, қалай болса да ыстық болып табылады. Өзіміз білетіндей қазақ халқының ұлттық құндылықтары көп. Ең басты құндылықтың бірі – туған тіліміз.
Қорытындылай келе, мен өзімнің туған жерімді, сүйікті мекенімді мақтан етемін. әрқашанда өз туған елімізді сүйіп, мадақтайық. Қазақстан сияқты елдің болашағы зор екеніне сенемін!
лучший ответ дегенди басшы
Болады ма?