Сөзжұмбақты шешСөйлемдегі түсіп қалған сөздерді анықтап, сол сөздердінөміріне сәйкес сөзжұмбақтың бос ұяшықтарына жаз.Егер кез келген көлемдегі денені(1) салса, дәлсондай(2) cy (3) шығады. Мұны алғаш рет- (4) ғалымы (5) ойлап тапқан.​

Биыл Абайдың жасы он үшке толған еді. Денесі де бір аралық кейіпте. Бойы өскен. Қол-аяғы ұзарған. Бұрын мұрны шолақтау болушы еді, биыл біраз ұзарып қалыпты. Бет бейнесі баладан гөрі ірілеңкіреп, бала бозбалалық қалпына бейімденген. Бірақ әлі сол мүсінде үлкендік жоқ. Толық, балғын емес. Сидиып, арықтап, құр созылған сияқты. Күн көрмей өскен, реңі солғын, бойшаң ғана өсімдік бейнелес.

Бұрын қара болушы еді, бетінің қызылы да бар еді. Қазірде қаладан қайтқандық және ауру қосылғандық бар ма, әйтеуір бозшылданған. Сұйықтау қоңыр шашының арасынан бас құйқасы да қылаңданып көрінеді. О да ауырғандық пен күн көзінде болмағандық белгісі.

Абайдың осы сияқты қалпына ендігі мінез машығы да бір алуан боп өзінше үйлесті. Ол атқа мініп жүруге жарағанымен, үйден көп шықпайды. Өзге баладан гөрі басқа бір ермек, бөлек, бір дос тапты. Онысы, әсіресе әжесі. Одан қала берсе шешесі. Абай биыл ғана анық бағалады. Бұның әжесі біртүрлі шебер әңгімеші екен. Қызық сөйлейді. Әңгімесінің барлық жерін дәмді ғып, қызықтырып айтады. Әуелі Абай ауыра бастағанда бір күні кешке ұйықтай алмай жатып, әжесінен әңгіме айтуды сұрады. Сонда ол ойланып отырып:

– Е-е… Бұлдыр-бұлдыр күн өткен. Бұрынғыда кім өткен? – деп кішкене тақпақтап бастап еді. Абай соны ұғып қапты. Келесі жолы әңгіме сұрағанда әжесін тізесінен ақырын қағып:

– Е-е… Бұлдыр-бұлдыр күн өткен. Бұрынғыда кім өткен? – деп тағы да әңгіме тілегенін білдіруші еді.

Әжесі әуелде көп-көп ертектер айтқан. «Еділ–Жайық», «Жұпар қорығы», «Құла мерген» – бәрі де айтылды. Оның әңгімелерін түсте де, кешке де, тіпті көш бойы да Абай айтқыза беретін болды.

Бертін келе, тәуір болып алған соң, әжесінен тағы бір әңгімелер тапты. Ол осы ел ішінде Зеренің жасынан бергі көргені, естігені жайындағы әңгімелер. … Кейде әжесі шаршап, айтпай қойса, өз шешесіне жабысатын. Ұлжан да көп әңгіме білуші еді. Және ол көбінесе өлеңді сөзді жиі айтады. Оқымаған шешесінің әлі күнге ұмытпай, білдірмей сақтап жүрген зейініне таңғалады. Нелер ескі заман жырларын, айтыс, өсиет, әзілдерін де көп айтып береді. Екі анасын көңілдендіріп тағы айтқызу үшін кейде өзі де қаладан әкелген кітаптарының ішінен «Жүсіп–Зылиқа» сияқты қиссаларды оқып береді. Әндетіп, мақамдап қояды. Шешелеріне ұғымсыз болған түрік тілінің жеке сөздерін жолшыбай қазақшалап отырады. Осымен қайта көңілдендіріп алып, ескі әңгімелерді тағы айтқызады.

қауіпсіздік ережесі

Объяснение:

Мына заттарды байқап қолдану керек:

а) тоқ сөніп қалған уақытта телевизор үтік, шәйнек т.б. қосулы қалдыруға болмайды.

ә) газбен, газ қолдану ережесін білу керек. Бұл заттардың иісін сезсеңіз, онда үлкен кісілерді шақырыңыз. Газ ң жанына жақындамаңыз.

Жол ережелерін сақтау.

а) Көлік жолымен жүрме, арнайы жүргіншілер жүретін жолмен жүр;

ә) Көлік жолын кесіп өтпе, бағдаршамды дұрыс пайдалан.

Мектеп ішіндегі оқушының қауіпсіздік ережесін сақта.

- Өз-өзіңді ұстай біл, баспалдақты дұрыс пайдалан және онымен жүгірмеу керек;

- Электр жүйесінің маңына жолама;

- Жұмыс кезінде қайшымен, желіммен дұрыс жұмыс істеу керек. Желімнің көзіңе тиюінен сақтан. Құрал-саймандарды дұрыс пайдалан;

- Шұңқырлардан аулақ бол. Жарақаттанудан сақтан.

Көшедегі қауіпсіздік

- Ата-аналар сенің қайда жүргеніңді әр уақытта білуге тиіс;

- Кешке дейін аулада ойнама;

- Көшеде бейтаныс адамдармен сөйлеспе;

- Мастардан, күдікті адамдардан аулақ бол;

- Бейтаныс үлкен адамдардың берген тартуын алма;

- Бейтаныс адамның машынасына отырма;

- Егер сені қуатын болса, адамдар көп жүретін жаққа қарай қаш;

- Бейтаныс жерде ата-анаңды жоғалтып алсаң, сол жерден кетпе;

- Аулада, үйіңде қымбат заттардың көп екендігін айтып мақтанба.

Өрт қауіпсіздігінің ережелері

- Түтіннің иісін сезген бойда үйден немесе мектептен тез шығып кетіңіз. Егер шыға алмасаңыз кез келген сулы шүберекпен ауыз бен мұрынды жауып, еңкейіп (өйткені түтін жоғары көтеріледі) шығып кетіңіз;

- Егер өрт шағын ғимаратта болса, есік пен терезені ашпаңыз: өйткені таза ауа мен желдің кіруі жалынды күшейтеді;

- Егер баспалдақ алаңы от пен түтін құшағында қалса, төбеге шығуға тырысыңыз және сізді өрт сөндірушілер түсіргенше күтіңіз;

- Өрт сөндірушілерді 101 телефонымен шақырғанда оған өз мекен-жайыңызды, телефоныңызды, тегіңізді, қай жерде ненің жанғандығын және өрт сипаттамасын анық хабарлау қажет.