1-Тапсырма Мәтінді түсініп оқыңыз. 1. Негізгі ақпаратты анықтау үшін 1 сұрақ құрастырыңыз. 2.Қосымша ақпаратты анықтау үшін 2 сұрақ қойыңыз. «Кітап – білім бұлағы» немесе «Кітап – ізгілік пен руханилық айнасы» деп жатамыз. Ал сол инемен құдық қазғандай болатын білім бұлағының негізгі мекені – кітапхана. Кітапхана – білім мен ғылымның, мәдениеттің орталығы, қасиетті орда десек, артық айтқандық емес. Кітаптың иісі мен тыныштық жайлаған осындай кітапханалар – кітапсүйер қауымның сүйікті мекені. Олай болса, әлемдегі ең танымал әрі ең үлкен кітапханалардың бірі - Конгресс кітапханасы туралы мәлімет беріледі. Конгресс кітапханасы – Америка Құрама Штаттарының ұлттық кітапханасы және Құрама Штаттар Конгресінің негізгі зерттеу филиалы болып табылады. Кітапхана Вашингтон қаласында үш бірдей ғимаратта орналасқан. Кітаптарының саны жөнінен де, алып жатқан аумағы жағынан да әлемдегі ең үлкен кітапхана саналады. Білесіз бе, мұндағы қызметкерлердің саны – 3000 адамнан асады екен. Кітапханада 437 түрлі тілде жазылған 32 миллионнан аса кітап пен құнды ақпараттар, 61 миллиондай қолжазба, Солтүстік Америкада сирек кездесетін кітаптар жинағы, 1 миллионнан астам мемлекеттік баспа, үш ғасырдан бері жиналып келе жатқан 1 миллионға жуық әлемдік газет, заңдық құжаттардың әлемдегі ең үлкен жинағы, фильмдер, 4, 8 миллион карта, ноталар, 13, 7 миллионнан астам сурет бар. Қазіргі таңда кітапхана басшысы – Джеймс Х.Биллингтон. Алайда кітапхана осы кезге дейін әртүрлі кезеңдерді бастан кешірді. Кітапхана бірнеше кезеңдерді бастан кешіруі арқылы кітаптардың зардап шегуі, тозуы, ақпараттардың жарамсыз болып қалуы сияқты мәселелерге тап болды. 1. 2. 3.

1) Не себептен кітап білім бұлағы деп айтамыз?

2)Конгресс кітапханасы қай жерде орналасқан?

3)Қазіргі таңдағы кітапхананың басшысы кім?

Аталары ағашты тамырымен жұлған

Қажымұқан Қыпшақтың Алтыбас руынан шыққан. Аталары: қыпшақ Тоқтарбай, одан кейін Қобыланды, Тірлікбай, Ойбас, Ұзын, Алтыбас, Қарыс, Жоламан, Санбай, Шадибатыр, Ернақ және әкесі Мұңайтпас.

Атасы Ернақ ерекше күштің иесі болған дейді және өз немересіне қазақша күресті үйреткен. Ал нағашы атасы Лек палуан ағаштарды тамырымен жұлған деген аңыз бар. Әкесі Мұңайтпас та өте күшті адам болды. Күрес жарыстарына қатысып, "жуанаяқ палуан" деген атпен танылды.

Мұңайтпасұлы құжат бойынша 1871 жылы 7 сәуір күні қазіргі Ақмола облысының Қараөткел ауылында дүниеге келген. Алайда оның туған жеріне қатысты басқа да пікірлер бар. Зерттеушілердің бір тобы оны Оңтүстік Қазақстан облысының Отырар ауданында 1883 жылы дүниеге келді деп пайымдайды.

Мұңайтпасұлы 17 жасында танылды

Қажымұқан жастайынан байларға жалданып,

Қажымұқанның жеңісті жолы қалай басталды

1905 жылы Қажымұқан алғашқы ірі жетістігіне қол жеткізді. Харбинде өткен жарыста Мұңайтпасұлы "джиу-джитсу" күресінен алтын медаль жеңіп алды. Осы додадан кейін "Маньчжурия чемпионы " деген атаққа ие болды. Ал бір жылдан кейін Алманияда өткен дүниежүзілік жарыста топ жарды.

Троицк қаласында өткен жарыста Қажымұқан неміс палуаны Вестергард Шмидт, француз Фисури Колос, эстондық Тигане, орыс Петров және тағы басқа атақты спортшылардан басым түсті. Ал бір жылдан кейін Нижний Новгородта тағы бір жарысқа қатысты.

Сол сайыста неміс палуаны Вестергард Шмидт жеңілетінін біле тұра, Қажымұқан орындай алмайтын шарт қойған. Ол 100 сом көлеміндегі жеке сый үшін ғана күресемін деп шықты. Мұңайтпасұлы көрермендерден көмек сұрайды. Ақша табылады. Ал Қажымұқан тағы да жеңімпаз атанады.

Саракикиге қарсы жекпе-жек

Қазақ палуанының жапон палуаны Саракики Джиндофумен болған жекпе-жегін ерекше атап өткен жөн. Француз күресінен ресми чемпионат аяқталғаннан кейін Саракики кілемге шығып, джиу-джитсудан кез келген палуанды жеңе аламын деп жиналған спортшыларды жекпе-жекке шақырады. Сонда Мұңайтпасұлы оған қарсы шыққан.

Жекпе-жек кезінде Саракики қазақ балуанының құлағы мен астыңғы ернін жыртып жіберген. Соған қарамастан, Мұңайтпасұлы жапон палуанын алып ұрып, жерге жығады. Осы жекпе-жектен кейін Саракики қайтыс болды. Біреулер жүрегі тоқтап қалды десе, енді біреулер жынданып өлген дейді.

"Біздің арамызда өз дене бітімімен және күшімен кырғыз палуаны Қажымұқан ерекшеленеді. Оның иығы кең, орасан зор күші және ұзын қолдары болды, ол күресте өте маңызды… Палуандардың көпшілігі одан қорқатын және күреске түскісі келмейтін ", - деді тәжірибелі палуан Николай Турбас өзінің бір естелігінде.

Қажымұқанның физикалық сипаты

Палуанның лақап аттары

Мұңайтпасұлы Қажымұқанның бірнеше лақап аты болған. Олар – "Ямагата Муханура", "Қара Иван", "Қызыл маска". Мәселен, "Муханура" деген лақап атты Қажымұқанға Иван Лебедев қойған. Ал "Қара Иван" деген лақап атты "төрт Иван" – Иван Поддубный, Иван Заикин және Иван Шемякинмен бірге өнер көрсеткен кезінде алған еді.

Сұңқардың пайдасы Бұл құстар планетаның табиғи тепе-теңдігін сақтау үшін өте маңызды рөл атқарады. Мысалы, өсімдіктерге зиян тигізетін тышқандар мен кеміргіштердің көзін құртады. Қарға және сауысқан сияқты құстар, басқа құстардың ұяларын бұзып, жұмыртқаларын жейді. Ал, сұңқар олардың санын азайтып отырады. Көптеген адамдар сұңқарды асырап алуға тырысады, ол бүркітпен қатар, аңшының ең адал және сенімді досы болып саналады. Аң аулау кезіндегі ең пайдалы қасиеті – көру қабілеті. Ол өз олжасын 1 километр қашықтықтан байқап қалады.