Үндістанның солтүстік пен оңтүстік аймақтарының климаттық жағдайы туралы, алғаш өсімдік түрлерінің өсіріліп, жануарлардың қолға үйретіле бастауы туралы айтамын. Суармалы егіншіліктің дамуын түсіндіремін. Ең ежелгі қалалары, мәдениеті, суды, қоймаларды пайдалануы туралы әсерлі түрде суреттеп жеткіземін. Оқулықтағы археологиялық қазба негізіндегі сурет пен қалпына келтірілген ежелгі үнділік қалалардың суреттерін салыстыра отырып, оқушыларға сұрақ қою арқылы түсіндіремін. Ганг өзенінің бойында ірі мемлекеттің пайда болуы туралы баяндаймын. Александр Македонскийдің Парсы мемлекетін жаулап алғаннан кейін Үнді жерін басып алмақ болуы жайлы, Үндістанның көптеген аймақтарын бағындырып, қосып алғаны, Маурия әулеті жайлы әңгімелеймін.
Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:
1. М. Шаханов «Нарынқұм зауалы» шығармасы арқылы қандай идеяны негіздейді?А) Махамбеттей батырға Бүкіл қазақ ғашық болса айып па?!В) Кім аяққа басса заңын даланың- Ұмытқаны қатал тарих сабағын...С) Туған елім –арман, мұңым, Енді сені жетелейді жол қалай?..Д) Мен сенемін, күні ертең Ақыл-ойды пір тұтар деп ұлы өлкем...[1]2. «Қонақтар» шығармасындағы басты көтерілген мәселе қандай?А) ұлттық тілді құрмет тұту В) дұрыс армандай білу қажетС) ата-ана сағынышы мен арманыД) баланың ата-ана, туған жер алдындағы парызы [1]3. А. С. Пушкин «Ескерткіш» өлеңінде неге сенім білдіреді?А) халқының сүйікті ұлы болатынына В) өлеңі арқылы есімінің өшпейтіндігінеС) келешекте алып ескерткіш орнататынына Д) орнатқан ескерткішінің Александр мұнарасынан биік болатынына[1]4. –Ой, көке-ай, мені бір баласырап барады деп ойлайсың ба? Орыс мектебінің жоқ екенін айтып отырмын ғой. Әйтпесе...Берілген сөз тізбектері арқылы автор қандай мәселені алға тартып отыр?А) балаға дұрыс білім беруВ) туған тілді құрметтемеуС) туған баласына көңіл бөлмеуД) өзге тілді меңгеру қажеттігі[1]5. М. Темірбектің «Тәуелсізбін» өлеңінің негізгі идеясы қандай?А) Елді бірлікке шақыру, тұтастыққа шақыру.В) Жастар-тәуелсіз елдің ертеңі, ұлт болашағы.С) Тәуелсіздік-төккен қан мен асқақ арман жемісі.Д) Тәуелсіздік туының астына біріккен халықтың асқақ арманы.[1]6. Т. Әбдіковтің «Қонақтар» шығармасындағы Ерғабыл шалдың баласына не себепті көңілі толмады?Ойыңызды жеткізіңіз (3-4 сөйлем[2]7. «...Батырлығы жоқ адамнанҮлкен ақын шыққан емес ешқашан...» Келтірілген өлең жолдары арқылы Махамбет ақынға мінездеме беріңіз. Оған Махамбеттің іс-әрекеті арқылы дәлелдеме келтіріңіз (3-4 сөйлем).[2]8. Неліктен Т. Әбдіков шығармасы «Қонақтар» деп аталған? Нақты дәлелдер арқылы өз көзқарасыңызды білдіріңіз (3-4 сөйлем).[2]9. Пушкин «Ескерткіш» өлеңінде өз шығармасының кейін басқа тілдерде тарайтынына кәміл сенген. Оған қырағы ақынның қай сөздері мысал бола алады? Ойыңызды шығармадан үзінді келтіру арқылы жеткізіңіз (3-4 сөйлем).[2]10. Тәуелсізбін! –Танып тұрмын өзімді.Ұшырамын қанат байлап сөзімді.Ешкім енді көкірегімнен итеріп, ешкім енді шұқымайды көзімді...-деген жолдардағы көркемдегіш тәсілдің қолданысын түсіндіріп беріңіз (3-4 сөйлем).[2]11. М. Шахановтың «Нарынқұм зауалы» шығармасында келтірілген әке үкіміне негіздей отырып, әдеби шығарманың эстетикалық құндылығы туралы шағын сыни шолу жазыңыз.
Айша бибі кесенесі.
(Төменде қою әріппен жазылған материалды постерға түсіріңіз).
Айша бибі кесенесі — ХІ-XII ғасырлардағы сәулет өнерінің көрнекті ескерткіші. Жамбыл облысы Жамбыл ауданында Айша бибі ауылында орналасқан. Сырты керамикалық плиталармен қаланып, ойып жасалған өрнектің сән-салтанаты мен сан түрлілігі жағынан Қазақстандағы басқа мемориалдық-дәстүрлік ескерткіштер ішінде оған тең келетіні жоқ. Ескерткішті қалаған кірпіштердің әртүрлілігінің өзі таң қалдырады. Оның алғашқы қалпы біздің уақытымызға дейін тек батыс қабырғасында сақталған.
Тараз қаласынан 18 км қашықтықта басқа да діни ескерткіш орналасқан. (XI- XIIғғ.) Қазіргі кезде ол кесене ЮНЕСКО қатарына алынған. Кесене құрылысын 1897 жылы В.А. Каллаур, 1938 — 39 жылы А.Н. Бернштам бастаған КСРО ҒА Қазақ филиалының тарих және материалдық мәдениет экспедициясы, 1953 жылы Қазақстан ғылым академиясының экспедициясы зерттеген.
Мазар сырты ерекше қапталған, оны тек Бұхарадағы Исмаил Самани мазарымен ғана салыстыруға болады. Айша бибі кесенесі Орталық Азиядағы плита түрінде қапталған оюға толы толығымен кесілген терракотамен безендірілген. Кесене безендіруінде бай және әртүрлі геометриялық фигураларымен апталған.
Ескерткіш туристтерді тек қана ерекше сәулетімен ғана емес, сонымен қатар сұлу Айша бибі мен батыр Қарахан арасындағы шексіз махаббаты туралы аңыз да қызықтырады. Аңыз бойынша Айша өзінің ғашығы Қараханға бара жатқан жолында жыланның шаққанынан қайтыс болған. Айша бибі тарихтан белгілі Қараханның әйелі. Күмбезді сол Қарахан (Әулие ата) салдырған.
Объяснение: