4-тапсырма. Берілген мәліметтер бойынша көне түркі жазба ескерткіштерін тұңғыш зерттеуші ғалым ретінде рөлге бөлініп, күрделі-құрама атауларды байланыстырып, сұхбат құрыңдар. е о с е о Дания елінің ғалымы В. Томсен. • Түрколог В.В. Радлов. • Түрколог С.Е. Малов. • Швед офицері Ф.И. Страленберг. • Орыс ғалымы Н.М. Ядринцев. Түрколог, әдебиеттанушы М. Жолдасбеков, түрколог қ. Сартқо- жаұлы. • Орхон-Енисей жазба ескерткіштерінің табылған жерлері. • Ежелгі дәуір әдебиетіне жататын ескерткіштер, шығармалар. • Көне түркі әдебиеті. • Орхон жырларының негізгі ойы. Құлпытастағы жазулар. 10 аст Күлтегін жырының батырлар жырына ұқсастығы. Ескерткіштерде суреттелетін, баяндалатын оқиғалар, е о о

Бір күні Тимур тойла анда,оған бір кедей әйел келіп тұрғанын айтады.Ол әйелді кіргізуін буйырады.Әйел Тимурдың әлгі кісіледі жеңіп , баласының жоғалып кеткенін айтады.Тимур  әйелдің өзімен бұлай сөйлескеніне таң қалады.,және оны әйелдің қиын,алыс жолды басынан кешіп тірі қалғаны таң қалдырды.Әйел биік таудыда,қара ормандыда байқамай қалғанын және жануарлар оның өз аналары екен деп түсінгенін айтады.Тимур бұл әйелге құрмет көрсетіп,оны жанына отырғызады және өз қызметкерлерін әйелмен бірге бала іздеуге жібереді.

Аюлар[1] (лат. Ursidae) — жыртқыштар отрядына жататын аң. Олардың денесі шомбал, басы үлкен, құлағы кішкентай, құйрығы қысқа (қалың жүнінен көрінбейді). Жүні бір түсті, қоңыр, қара не ақ, аяғы бес саусақты, тырнақты болады. Иіс сезу қабілеті жақсы жетілген. Қазір олардың ақ аю, ақтөсті аю, қоңыр аю, барибал, ерінді аю, малай аюы, көзілдірікті аю және үлкен панда деген 8 түрі кездеседі. Ақ аю Солтүстік Мұзды мұхит жағалауында тіршілік етеді. Оның дене тұрқы 3 м-дей, салмағы 400 – 700 кг-дай. Суда өте жақсы жүзеді, сүңгиді, табаны жүнді болғандықтан мұз үстінде таймайды. Ит балықпен, әсіресе каспий итбалығымен (нерпа) қоректенеді. Ақ аю екі жылда бір балалайды, қонжықтары енесімен 1,5 жылға дейін жүреді. Ақ аю Халықаралық табиғат қорғау одағының «Қызыл кітабына» енгізілген (1976 жылы). Ал Қазақстанда Тянь-Шань, Жоңғар Алатауы, Тарбағатай, Сауыр және Алтай тауларында аюдың 2 түр тармағы (қоңыр аю, Тянь-Шань қоңыр аюы) мекендейді. Қоңыр аюдың дене тұрқы 2 м-дей, салмағы 150 – 200 кг-дай, түсі қоңыр, қара қоңыр болады. Өзінің мінез құлқы жағынан бейқам, момын, қорқақтау келеді, орман ішінде адам көзіне көрінбейді. Ол адамның өмірі үшін қауіпті емес. Қорек талғамайды. Аюлар үш жасында жыныстық жағынан жетіледі. Ұйығуынан 7 ай өткен соң, 2 – 4 қонжық табады. Қаңтар, ақпан айларында жаңа туған қонжығының салмағы 300 – 600 г болады. Енесінің сүтімен 4,5 – 5,5 айға жуық қоректенеді, бір-екі жыл енесімен бірге жүреді. Аюлар 30 – 40 жылдай тіршілік етеді. Буаз аю жеке жүреді, қыста үңгірінде жалғыз жатады. Күзге таман бойына 50 кг-ға жуық май жинап, қатты семіреді де, қысқа қарай ұйқыға кетеді. Егер қажетті май қорын жинай алмаса, ұйқыға жатпайды. Аю – бағалы аң. Ол майы және шипалық қасиеті бар өті үшін ауланады. Семіз аюдан 120 кг ет, 50 кг-дай витамині мол май алуға болады. Аю жабайы тұяқты аңдарға, үй малдарына, сондай-ақ адамға да шабуыл жасайды. Бал омартасына түсуді жақсы көреді. Қоңыр аюлар кәсіптік аң ретінде ауланып келді. Қазір оларды аулауға тыйым салынған.

[1] (лат. Ursidae) - охота хищников, принадлежащих к группе. Их массивное тело, большая голова, маленькие уши, короткий хвост (не густые волосы). Цвет волос, коричневый, черный или белый, будет конец ногтей пять пальцев. Хорошо развитое чувство обоняния. Теперь, полярный медведь, aqtösti медведь, бурый медведь, несут Baribal губы, на Малайский медведь, очки и панды медведя до 8. Выживание белого медведя на берегу Северного Ледовитого океана. О размере 3 м и весом около 400 до 700 кг. Вода является очень хорошим пловцом и нырять, взять кастрюлю на лед из-за шерсти. Рыба собака, особенно в Каспийском ïtbalığımen (уплотнения) питаются. Белый медведь balalaydı два года, qonjıqtarı enesimen до 1,5 лет. Полярный медведь на Международный союз охраны природы, "Красная книга" (1976). В Казахстане, в Тянь-Шане, Джунгарском Алатау, Тарбагатая, развлечения и пункт 2 Алтая несут видов (бурый медведь, на бурого медведя Тянь-Шань) населения. О размере 2 м, бурого медведя, весом около 150 кг до 200, коричневый, темно-коричневый. Его поведение с точки зрения безопасности, кроткого, то лес является qorqaqtaw невидимым для человеческого глаза. Это не опасно для жизни человека. Силовые кронштейны. Медведи половозрелыми в возрасте до трех лет. Uyığwınan после 7 месяцев, 2 до 4 будет нести. Январь и февраль qonjığınıñ вес при рождении 300 - 600 г. Мать груди каналы о 4,5 до 5,5 месяцев, в сопровождении одного или двух лет enesimen. Несет 30 - 40 лет жизни. Беременная только в зимний период, есть пещерный медведь. К осени собрать около 50 кг жира, увеличение веса, короткие и спать. Если вы не в состоянии собрать необходимые запасы жира, чтобы спать. Охота на медведя. Он был захвачен в нефти и имеет наглость на исцеление. Жир несут богатые витамином около 120 кг мяса и 50 кг масла могут быть получены. Имейте диких копытных животных, домашних животных, а также человека напали. Мед любит быть пасека. Бурые медведи были захвачены в качестве профессионального охоты. Теперь запрещено для них.