Жырдан үзінді келтіре отырып, қобыланды батырдың ерекшеліктерін жазыңдар берем

Қобыланды Батыр жыры—қазақ халқының қаһармандық жыры. Негізгі мазмұны—шет ел басқыншыларынан елді қорғау, осы жолда асқан ерлік көрсеткен ер азаматтардың батырлық істерін көрсету. Көркемдік биік қасиеттері жағынан дүниежүзі халықтарының белгілі батырлық эпостарының қатарында тұрған шығарма.«Қобыланды батыр»жырының ең көне түрі бізге жетпеген,өйткені жырды жырлаған ақын,жырау-жыршылар өзі өмір сүрген дәуір тұрғысынан толықтырып,өңдеп отырған. Сондықтан «Қобыланды батыр» жыры көп вариантты жыр болып саналады. «Қобыланды батыр» жырын жинау тек 19 ғасырда ғана қолға алынды. Жырдың бізге 29 түпнұсқасы жеткен.Осы 29 нұсқасының 26-сы Қобыланды батырдың ерлігі жайында,ал 3 нұсқасы Қобыландының балалары Бөкенбай мен Киікбай батырлар туралы жазылған.«Қобыланды батыр» жырының заңды жалғасы болып есептелетін Қарлыға қыздың достығы,махаббаты,ерлік істері жайында тағы бір жыр бар. Бұл нұсқалардың көбісі кейінгі кезде жинақталған. Осы нұсқалардың барлығы да оларды алғаш хатқа түсіріп,оны жырлаған ақын-жыраулардың аттарымен аталған.Бұл нұсқалардың көпшілігі бұрыннан белгілі,халық арасына кең тараған,ғалымдар азды-көпті зерттеген жырлар.Кейінгі кезге дейін белгісіз болған-Дәулетше нұсқасы. Жыр Марабай нұсқасына ұқсас. Бұл жырдың 1884 жылы араб әрпімен жазылған түпнұсқасы Қазан мемлекеттік университетінің кітапханасында сақтаулы.1860 жылы қазақтың белгілі ағартушысы Ыбырай Алтынсариннің Марабай жыраудан халықтың көптеген ауыз әдебиеті үлгілерімен қатар «Қобыланды батыр» жырын жазып алған.Оның ең көркем,ең қызық бір тарауын Қобыландының Тайбурылмен Қазан ханға қарсы шауып бара жатқан сәтін 1879 жылы басылып шыққан „Қырғыз хрестоматиясына“ енгізді. 1870–1890 жылдарының аралығында «Қобыланды батыр» жырының кейбір үзінділерін В.В. Радлов пен Г.Н. Потанин жариялаған. Осы жырды 1932 жылы С.Сейфуллин, 1939 жылы С.Мұқанов „Батырлар жыры“,„Батырлар“ деген жинақтарға енгізген. С.Сейфуллин,М.Әуезов,С.Мұқанов,Ә.Марғұлан,М.Ғабдуллин,О.Нұмағанбетова. т,б. ғалымдардың зерттеу еңбектерінде «Қобыланды батыр» жырының мазмұндық,көркемдік қасиеті жан–жақты қарастырылған. Жеті буынды өлшеммен жырланған эпостың тілі айырықша көркем,эпитет,теңеу,салыстыру,әсерлеу молынан кездеседі.Қазіргі кезде бұл жырдың нұсқалары Мәскеу,Алматы,Орынбор,Қазан,Ташкент,Нөкіс қалаларының мұрағаттарында ,Орталық ғылым кітапхана қоры мен Әдебиет және өнер институтының қолжазба және мәтінтану бөлімінде сақтаулы.

Тәуелсіздік! Қандай киелі сөз. Осы бір құдіретті сөздің тереңіне көз жіберіп, ой елегінен өткізсек, ата — бабаларымыздың ғасырлар бойы асыл арманы, азаттық жолында құрбан болған талай боздақтардың ұрпақтарына қалдырған аманаты екені сөзсіз.Түп жежіресі сонау ежелгі түркіден бастау алатын қазақ халқы өзінің жер бетінен жойылмай, іргел іел, жоралы жұрт, салиқалы салтын сақтап қалғаны – оның еркндіксүйгіш жігерінің , асқақ рухының арқасы. Ұшқан құстың қанаты талатын осынау кең даланы біздің ата – бабамыз ғасырлар бойы ақ білектің күшімен, ақ найзаның ұшымен қорғап келді. Бұл далада халқымыз үш ғасырдай бостандық пен еркіндік жолында соғысты. Тарихқа жүгінсек, ежелден қазақ халқы өздігінен ешқандай соғыс ашпаған, қашан да бейбітшілікті ту етіп ұстаған бейбіт халық болған. Дүние жүзіндегі халықтардың ортақ ойы, арманы- бостандық, тәуелсіздік

дұрыс деп ойлаймын

- Кешіріңіз, сізден сұрауға бола ма?

- Әрине, сұраңыз. Байқауымша, театрға бүгін бірінші рет келіп тұрсыз-ау деймін.

- Иә, дұрыс айтасыз. Сол себепті аздап ыңғайсызданып тұрғаным.

- Еш қобалжымаңыз. Театрға бүгін келгеніңіз дұрыс болыпты. «Томирис» өте тамаша қойылым.

- Досым кеңес беріп еді. Менің білуімше, Томирис атақты сақ тайпасынан шыққан жауынгер қыз емес пе?

- Иә, иә. Халқының жерін найзаның ұшымен, білектің күшімен қорғаған, аты аңызға айналған атақты Тұмар патшайым.

- Қазақ халқында, қарап тұрсаңыз, жауынгер қыздар аз емес екен-ау. Намысты қолдан бермей, ерлерше күрескен Әлия, Мәншүк апаларымызды айтсаңызшы.

- Рас, «Ер есімі ел есінде», «Отан үшін отқа түс, күймейсің» деген мақал дұрыс айтылған. Елімізде әрқашан тыныштық болсын дегейсіз.

- Кешіріңіз, тағы бір сұрайын дегенім, қойылым кезінде әртістерді суретке түсіруге рұқсат па? Мен фотоаппаратымды ала келіп едім.

- Жоқ, қойылым кезінде болмайды. Фотоаппараттың жарығы жарқылдап, олардың ойынына кедергі келтіреді.

- Ескерткеніңіз жақсы болды. Мұны ескермеппін.

- Оқасы жоқ. Әртістермен суретке түскіңіз келсе, қойылымнан кейін де түсуге болады.

- Кир патшаның рөлінде атағы жер жарған Тұңғышбай Жаманқұлов ағамыз ойнайды екен. Сол кісінің қолтаңбасын алсам деймін.

- Мақсатыңызға жетіңіз. Жүріңіз. Үшінші қоңырау қойылымның басталатынын ескертеді.

- Жақсы. Кірейік. Көмегіңізге көп рақмет.

- Оқасы жоқ.