Тапсырма. Мәтінді оңы. Түсінгеніңді айт. Қою қаріппен берілген сөздердің мағынасын анықта. Мәтіннен Толағай сипатталған бөлінді тауып, оқы, Оқиға желісіне сүйеніп, оның батырлығын сипатта. Саржан" деген аңшының әйелі - Айсулул тауыпты Балаға «Толағай» деген ат қойыпты.Толағай нун санап өсіпті. Төрт жасында ол нағыз батырға айналыпты.Әкесімен бірге аңға шығып, "атақты аңшы" атаныпты, Бір жылы жаңбыр жаумай, қуаңшылық болады. Толағай анасынан:- Жаңбыр қай жерге науады? - деп сұрайды.- Тарбағатай тауында жаңбыр көп жауады, - дейді анасы. Толағай Тарбағатай тауларына барады. Бір тауды арқасына салыпнетереді. жүреді. Біраң шаршамайды.Адамдар жақындап келе жатқан үлкен тауды, оны көтеріп келеТолағайды көреді. Сол кезде жаңбыр жауады. Халық: «Толағай!» - деп айғайлап, қуанады. Толағай шаршайды. Абайсызда аяғы тайғанап, құлайды. Толағай таудың астынан шыға алмай қалады. Гүрілдеп тау жылайды. Оның наз насы селдей ағады. Содан бері бұл тау «Толағай» деп аталады. составить план и кластер

Қызыл кітап — халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабы” — халықаралық дәрежедегі құжат. Қызыл кітапқа сирек кездесетін, жылдан жылға азайып не жойылып бара жатқан, сондықтан да айрықша қорғауды қажет ететін жануарлар мен өсімдіктердің түрлері тіркеледі. Жануарларды халықаралық дәрежеде қорғау мәселесі 20 ғасырдың бас кезінде қолға алынды. 1902 ж. Париж қаласында алғаш рет Құстарды қорғаудың халықаралық конвенциясына қол қойылды. 1948 ж. ЮНЕСКО-ның жанынан Халықаралық табиғат қорғау одағы ұйымдастырылды. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітапбы 1966 ж. тұңғыш рет 2 том болып шықты. Оның 1-томында сүтқоректілердің 211 түрі, 2-томына құстардың 312 түрі туралы деректер берілді. Бұл кітап күнтізбе парақтары тәрізді арнайы жасалды, түрлер 4 категорияға топтастырылды. 1966 — 71 ж. Қызыл кітапқа тіркелетін түрлер туралы мәліметтер қайта толықтырылып, 2-басылымы, 1972 ж. 3-басылымы жарияланды. 1978 — 80 ж. 4-басылымы 5 том болып жарық көрді. Оның 1-томы сүтқоректілерге арналып, оған сүтқоректілердің 226 түрі мен 79 түр тармағы, 2-томында құстардың 181 түрі мен 77 түр тармағы, 3-томында қосмекенділердің 41 және бауырымен жорғалаушылардың 105 түрі, 4-том балықтарға арналып, балықтардың 194 түрі, ал 5-томы жоғары сатыдағы өсімдіктердің түрлеріне арналып, 25000 түрі тіркелді. 1980 жылдары бұрынғы томдар негізінде “Қызыл кітап” қайта шыға бастады. 1983 ж. шыққан Қызыл кітапта омыртқасыз жануарлар туралы мол мәлімет берілген. Жойылу қаупі төнген түрлерді сақтап қалу үшін оларды зоологиялық парктерде қолдан өсіріп, көбейту шаралары қолға алынған. Соның нәтижесінде соңғы Қызыл кітапқа тіркелген сүтқоректілердің 97, құстардың 39, қосмекенділер мен бауырымен жорғалаушылардың 37 түрі дүниежүзілік зоологиялық парктерде қолдан көбейтілген. Халықаралық табиғат қорғау одағының Қызыл кітабын шығаруға Құстарды қорғау жөніндегі халықаралық кеңес, Су құстарын зерттейтін халықаралық бюро, Жануарларды қорғау жөніндегі бүкіләлемдік федерация, т.б. ұйымдар қатысады. Қызыл кітап табиғат қорғаудың негізгі іргетасы, экологиялық білім мен тәрбие берудің қайнар көзі болып саналады.

Объяснение:

1.б) өлке, ата-ана

2.б) доп

3.ә)《Абай жолы》

4.ә) таза

5. Бәтеңке, шұжық, балқаймақ дүкенде сөзге келіп, ұрсысып қалады. Бәтеңке шығып айқайлап, мысық, тышқан, иттен кімннің мейірімді екенін сұрайды. Бірақ олар қате жауап береді. Сөйтіп олар кейін сиырға барады. Сиыр:

-Шұжық,сен еттен жасалғансың. Ал бәтеңке сен былғарыдан жасалғансың. Балқаймақ сен түйенің сүтінен жасалғансың. Барлықтарына айтарым үшеуінде мейірімдісіңдер. Адамдарға көмектерінді тигізесіңдер. Ендігі бұлай сөзге келмей, қайта татуласыңдар!-, деді.

Балқаймақ, шұжық, бәтеңке үшеуі қайта татуласып, адамдарға әрқашанда көмектесетін болып ешқашан ұрсыспайтын болды.

6.в) жеке адамның жазып отыратын дәптері

7.в) қол

8.ә) алтау

9. Алатау — Орталық Азия мемлекеттері мен Ресей Федерациясының Сібірдегі тау жоталарының жалпы атауы. Оларға Күнгей Алатауы, Кузнец Алатауы, Талас Алатауы, Қырғыз Алатауы, Жетісу Алатауы, Iле Алатауы, т.б. жатады. Алыстан қарағанда мұндай таулардың төбесінен етегіне қарай мұздықтар мен көп жылдық қар жапқан ақтаңдақтары тау жоталарына ала түс береді. Атауы соған байланысты. Әдетте, мұндай таулар заңғар биік болып келеді. Тау етектерінде орман, аңғарында таулық шалғын және дала белдемдері алма-кезек орналасқан.