Шитенков
?>

Қазақ жерінде жазу-сызу сақ дәуірінен бастап-ақ пайда болған. 1960 жылы Ертіс өзенінің оң қанатынан табылған V—VІ ғасырларға жататын сақ дәуірінің марал сүйегінен жасалған тұмарда жазу болған. Ол оңнан солға қарай «Ақ сықын» — «Ақ марал» деп оқылған. Түркі дәуірінен қалған атақты «Күлтегін», «Білге қаған» сияқты тасқа жазылған дастандар қазақ тіліне аударылып, біздің қолымызға тиіп отыр. Қазақ халқы ол дастандарды өздерінің төл дүниесіндей қарсы алды. Өйткені, ондағы жазылған әдет-ғұрып, салт-сана, діни-наным, сенім, мақал-мәтел, батырлық жырлардың үлгілері бәрі-бәрі халқымыздың тірлік-тіршілігінен алынғандай ұқсас. Бұл мұралар – қазақ халқының ертеден келе жатқан бастауы. Біздер – осы мұралардың мұрагерлеріміз. Түркі дәуіріндегі ескерткіштердегі жазулардан және бір байқалатыны — өздері мекен еткен географиялық аймақтың бағыттарын барлай білген. Шамасы, көшпелі өмір мал шаруашылығымен байланысты болғандықтан табиғаттың ерекшеліктері жіті ескеріліп отырған. Түркілер өздері өмір сүрген кеңістіктің төрт бұрышын тек жаз жайлауы, қыс қыстауы, мал жағдайы үшін ғана біліп қоймай, өздерімен көрші жатқан мемлекеттердегі халықпен байланыс, қарым-қатынас жасауда да, соғыс іс-әрекетінде де географиялық бағдарлау жасай білген. Ғұндар көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан. Ат құлағында ойнаған шабандоз, жауынгер халық болған. Археологиялық қазбалардан табылған сырға, сақина сияқты әшекейлер олардың асқан шеберлігін көрсетеді. Қаңлылар да қазақ халқының негізін құраған ежелгі тайпалардың бірі. Ержүрек, өнерпаз, қаңлылар елдің оңтүстігін – Сырдария, Арыс, Бадам өзендерінің алқаптарында мекендеген. 1. Қазақ халқы түркі дәуірінен қалған дастандарды неліктен төл дүниесіндей қарсы алды? [1] А) «Ақ сықын» — «Ақ марал» деген бізге таныс жазулар үшін. В) Географиялық аймақтың бағыттарын барлай білген. С) Діни-наным, салт-дәстүр халқымыздың тірлік-тіршілігінен алынғандай. Д) Жаз жайлауы, қыс қыстауы көрші жатқан мемлекеттермен қарым-қатынас жасаған.

Казахский язык

Ответы

olg14855767

1. Сақтар туралы не білесің?

Б.з.д. I мың жылдықтан Қазақстан территориясын мекендеген көшпелі тайпалар «сақ» этнонимі арқылы белгілі. Жазба деректер олардың қазіргі Қазақстан территориясының барлық аудандарын қоныстануы және олардың 3 топқа бөлінгендігі туралы хабарлайды: сақтар тиграхаудтар(шошақ бөріктілер), сақтар-хаомоваргалар ( хаома сусын дайындайтындар), сақтар-парадарайлар (теңіздің арғы бетіндегілер). Сонымен қатар, оңтүстікте – массагеттер мен даилер, солтүстікте – аргипеилер, шығыста – аримаспылар, орталық аудандарда – исседондар, батыста – савроматтар, оңтүстік-батыста – каспылар өмір сүрді. Бұл тайралардың барлығы жақын этникалық-мәдени бірлестік құрап сақ тайпаларының одағының құрамына кірді.

2. Ежелгі сақтар, көшпелілер мәдиниеті туралы айтылған қандай ғалымдардың сөзін білесің?

Қазақ тарихын зерттеген тарихшы,этнограф,антрополог,археолог ғалымдардың бірсыпырасы қазақ халқының арғы тегі ерте заманда Орта Азияны мекен еткен ежелгі сақ тайпаларынан шыкқан дейді. Әйгілі ғалым А. Н. Бернштам қазақтын атын сақтармен байланыстырады. Ол: «қазақ» деген сөз ерте замандағы «каспи» және «сақ» деген екі тайпаның қосылуынан шыққан, яғни каспи – сақ, қас – сақ – қазақ болған деп тұжырымдайды. Тарихшы М. Ақынжанов қазақ деген сөз «қас» (нағыз), «сақ» (тайпа аты) деген екі сөзден «қас сақ» (нағыз сақ) дегеннен шыққан. «Қазақтар — түрік, моңғол тектес халықтың екі бұтағынан (ғұн мен сақ тарауынан) құралған ежелгі халық» дейді.

3. Геродот - кім? Оның сақтар туралы айтқан пікірін білесің бе?  

Тарих атасы Геродот сақтарды «азиаттық скифтер», парсылар «құдіретті еркектер», Иран жазбалары «жүйрік атты турлар»  деп атаған.

4.Суретке қара. Суреттердің ежелгі сақ мәдениетіне қандай қатысы бар?  

Суретте сақ қолөнерінің мысалдары көрсетілген. Тақырппен тура байланысы бар деп есептеймін.

Объяснение:

nikziam

Қожа Ахмет Ясауи кесенесi тек ортағасырлық сәулет өнерiнiң керемет туындысы ғана емес, сол сияқты ортағасырлардан сақталған бай тарихи мұраларды сақтап отырған киелi орын ретiнде де тарихта белгiлi орны бар ескерткiш. 1978 жылы Қожа Ахмет Ясауи кесенесі республикалық музей ретінде ашылып халыққа қызмет көрсете бастаған кезде музей қорында 300-ден аса жәдігер болған.

Музей қорына қабылданған алғашқы жәдігерлер Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде ХIV ғасырдан сақталған, Әмір Темірдің бұйрығымен жасалған қола және ағаш бұйымдар. Олар тайқазан, шырағдандар, және қазандық, қабірхана есіктері, олардың қола халькалары мен балғашалары. Бұл қола бұйымдар туралы алғаш ғылыми деректер ХIХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басында жариялана бастады. Мысалы, М.Е.Массон мен А.Ю.Якубовскийлер жалпы сипаттама жасаған болса 1960 жылдары Санкт-Петербургтағы Эрмитаждың шығыстанушы ғалымы А.А.Иванов кесенеде Әмір Темір дәуірінен сақталған бірнеше затқа толық анықтама жасаған болатын.[1]

Әмір Темір дәуірінен сақталған жәдігерлер қатары: келген адам ғимарат ішіне кіретін есіктерден бастау алады. Жәдігер есіктер жамағатхана бөлмесінің есігі «Қақпа» және Қабырхана есігі «Қапсырма». Шеберлер есіктің берік және әсем жасалуымен қатар, рәміздік мән-мағынасын арттыру үшін оған символдық мәнге ие ою-өрнектер, терең мағыналы хадистер мен нақыл сөздердің бедерленуіне көңіл бөлген. Есіктер екі бетінен ағаш, сүйек, алтын, күміс әшекей-өрнектермен өрнектелген. Әртүсті ағаш қиындыларымен және піл сүйектерімен жапсырып әшекейленген өрнектерінің біразы тозып жойылған. Қақпа есіктің орта бөлігінде есікті қағуға арналған екі қола алқа мен оларды орнататын топса-тұғырлары бар тік төртбұрышты тақташалар орналасқан. Алқаның топса-тұғырлары барыстың басы бейнесінде сомдалып, одан төменірек алқаның өзінде барыстың екі кішкене аланының бейнелері сомдалған. Қола тақташада алқаның ұрылып дыбыс шығаруына арналған сегіз жапырақшалы гүл бейнесіндегі кішкене төстігі бар. Екінші есік қабірхана есігі-Қапсырма. Жалпы пішіні Жамағатхана есігіне ұқсас, есіктің жоғарғы тұсында екі алқаның дөңгелек қола тақташалары және гүлге ұқсас сегіз жапырақты кішкене төстігі сақталып, алқаларының өздері жоғалған. Деректер бойынша жоғалған алқалар қақпа есіктің алқаларына ұқсас, сондағы жазулар да қайталанып жазылған.

Ответить на вопрос

Поделитесь своими знаниями, ответьте на вопрос:

Қазақ жерінде жазу-сызу сақ дәуірінен бастап-ақ пайда болған. 1960 жылы Ертіс өзенінің оң қанатынан табылған V—VІ ғасырларға жататын сақ дәуірінің марал сүйегінен жасалған тұмарда жазу болған. Ол оңнан солға қарай «Ақ сықын» — «Ақ марал» деп оқылған. Түркі дәуірінен қалған атақты «Күлтегін», «Білге қаған» сияқты тасқа жазылған дастандар қазақ тіліне аударылып, біздің қолымызға тиіп отыр. Қазақ халқы ол дастандарды өздерінің төл дүниесіндей қарсы алды. Өйткені, ондағы жазылған әдет-ғұрып, салт-сана, діни-наным, сенім, мақал-мәтел, батырлық жырлардың үлгілері бәрі-бәрі халқымыздың тірлік-тіршілігінен алынғандай ұқсас. Бұл мұралар – қазақ халқының ертеден келе жатқан бастауы. Біздер – осы мұралардың мұрагерлеріміз. Түркі дәуіріндегі ескерткіштердегі жазулардан және бір байқалатыны — өздері мекен еткен географиялық аймақтың бағыттарын барлай білген. Шамасы, көшпелі өмір мал шаруашылығымен байланысты болғандықтан табиғаттың ерекшеліктері жіті ескеріліп отырған. Түркілер өздері өмір сүрген кеңістіктің төрт бұрышын тек жаз жайлауы, қыс қыстауы, мал жағдайы үшін ғана біліп қоймай, өздерімен көрші жатқан мемлекеттердегі халықпен байланыс, қарым-қатынас жасауда да, соғыс іс-әрекетінде де географиялық бағдарлау жасай білген. Ғұндар көшпелі мал шаруашылығымен айналысқан. Ат құлағында ойнаған шабандоз, жауынгер халық болған. Археологиялық қазбалардан табылған сырға, сақина сияқты әшекейлер олардың асқан шеберлігін көрсетеді. Қаңлылар да қазақ халқының негізін құраған ежелгі тайпалардың бірі. Ержүрек, өнерпаз, қаңлылар елдің оңтүстігін – Сырдария, Арыс, Бадам өзендерінің алқаптарында мекендеген. 1. Қазақ халқы түркі дәуірінен қалған дастандарды неліктен төл дүниесіндей қарсы алды? [1] А) «Ақ сықын» — «Ақ марал» деген бізге таныс жазулар үшін. В) Географиялық аймақтың бағыттарын барлай білген. С) Діни-наным, салт-дәстүр халқымыздың тірлік-тіршілігінен алынғандай. Д) Жаз жайлауы, қыс қыстауы көрші жатқан мемлекеттермен қарым-қатынас жасаған.
Ваше имя (никнейм)*
Email*
Комментарий*

Популярные вопросы в разделе

inikonovich
Хасанбиевич Колесников716
vladimir152
Evagg3856
vik1223
Владимирович_Ралина
anton-www1
krasa28vostok65
tabacoffee
vasilyevjob6
Sharmel26
Рогов1996
brendacepedam
impuls20125948
Филиппович_Николаевич